Meqlub Dağı'nın yamacı, üç yıl öncesine kadar bir çöp sahası gibiydi, ancak şimdi göz alabildiğine uzanan tarlalara dönüştü.Bölgede çok sayıda kadına iş imkanı sağlanarak,patates üretiyor.
Meqlub Dağı,Şehan ilçesinde yer alıyor.Bölge, atıklardan kaynaklanan kokularla çevresel olarak zarar görmüş durumdaydı, bu durum Xosro Rauf'u bölgenin gerçekliğini değiştirecek bir çevresel ve ekonomik proje uygulamayı düşünmeye yöneltti.
Son 30 yıldır, 2 bin 500 hektarlık bir alanı kaplayan bu bölgeye atık dökülüyordu, Musul şehrinden 30 kilometre, Duhok Eyaleti'nden ise 80 kilometre uzaklıkta.
Bu topraklar Xazir Nehri'nin yakınında yer alıyor ve Ninova Eyaleti'nin bir parçası, ancak idari olarak Duhok’a bağlıdır. Dağın yamacı, şimdi yüzlerce işçinin çalıştığı, çoğu kadından oluşan bir patates üretim merkezi hâline geldi.
Ölü toprağa hayat üflemek
Bölgenin bir kısmına sahip olan Xosro Rauf, bölgedeki diğer çiftçilerle birlikte araziyi temizlemeye ve tarım ve çevre uzmanlarının yanı sıra çeşitli devlet daireleriyle iş birliği yaparak projeyi başlatmaya karar verdi.
Rauf, “Bölgeye 30 yıl boyunca rastgele atılan binlerce ton atık topladık” dedi.
Arazinin temizlenmesinden sonra, tarıma uygun olup olmadığını kontrol etmek için gelişmiş ekipmanlar kullanıldı ve bu süreç 20 aylık bir inceleme ve takip gerektirdi.
Rauf, “Mahsulleri ve insan sağlığını etkileyecek zararlı unsurların toprakta bulunmadığından emin olduktan sonra Khazir Nehri'nden bir sulama ağı uzatmaya karar verdik” diyerek, sözlerine şöyle devam etti:
“Plan, arazinin temizlenmesi ve izlenmesi, böylece tarım için verimli ve uygun hâle gelmesiydi. Bu adım için Xazir Nehri önemliydi.Toprağın atıklar ve kalıntılar nedeniyle kaybettiği elementleri artırmak için kimyasal işlem uygulayarak kumlu toprağı hazırladık.”
Rauf, yerel dairelerin yardımıyla yaptıklarıyla gurur duyuyor.
“Örneğin, araziyi dengelemek için asidik bir madde gerekiyordu, bu yüzden bazı kimyasallar kullandık” diyor ve sonraki adım patates ekmek olduğunu söylüyor.
Bölgedeki tüm çiftçiler,Şubat’tan Mart'a kadar patates ekmeye karar verdiler ve buradan itibaren, bölgeye zarar veren geniş atık alanı,verimli bir tarım alanına dönüştü.
Maqlub Dağı'na hayat geri dönüyor
Bu adımdan üç yıl sonra, 2 bin 500 hektarlık arazi patates ve düzinelerce başka tarımsal ürün yetiştiren tarlalara dönüştü. Mohammed, bir çöp ve moloz dağı olarak düşündüğü bu alanın bir gün mahsullerini yurtdışına ihraç eden bir tarla hâline geleceğini hiç hayal etmediğini söylüyor.
KirkukNow’a konuşan Muhammed, “Şu anda büyük bir araziye sahibim, patates üretiminde uzmanlaşmış bir şirket kurdum ve benim için 200 kişi çalışıyor, bunların 160'ı kadın” dedi.
Ninova Eyaleti sınırları içinde bulunan ve idari olarak Duhok Eyaleti'ne bağlı olan Şexan ilçesindeki Mequb Dağı etekleri, artık bölgedeki en verimli topraklardan biri.
Ninova Eyaleti, Irak Eyaletleri arasında ilk tarım sıralamasını sağlayan verimli toprakları ile tanınır, ancak tarım sektörü, son on yılda Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) ile olan savaşın etkileri ve bazı bölgelerdeki su kıtlığı nedeniyle geriledi.
Ninova Tarım Müdürlüğü'ne göre, eyalet Irak'ın buğday ve arpa ihtiyacının %60'ını sağlıyor ve hükümet, son iki yıldaki çabalarını “tarım devrimi” olarak tanımlayarak tarım alanını genişletmeyi planlıyor.
Meqlub Dağı yamaçlarındaki toprakların yüzde 30'u "Amca Rahim" adlı bir çiftçiye ait.
Amca Rahim, atık yığınlarını ilk gördüğünde, bir gün bu arazinin Irak'taki en büyük patates üretim sahalarından biri hâline geleceğini hiç beklemediğini söylüyor.
Toprak, demir ve çelik, evsel atıklar ve plastik malzemelerle kaplıydı ve toprağa nüfuz eden tonlarca atık vardı.
Amca Rahim, “İlk ürün olarak patates ektik çünkü patatesler iyi yetişir, sonra diğer ürünleri ekmeye başladık. Şu anda patateslere ek olarak börülce, ayçiçeği, tarrouzi (kabak), buğday ve arpa ekiyoruz” dedi.
Kadınlar iş fırsatlarında pastanın büyük dilimine sahip
İşçilerin ana görevi patates toplamak ve Amca Rahim'e göre bu “kolay” bir iş ve kadınlara daha fazla fayda sağlıyor.
“Bu toprakları atıklardan temizlemek, yüzlerce aile için iş fırsatları yarattı” ve buna ek olarak bölgenin çevresi daha temiz hâle geldi.
Amca Rahim'in tarım alanında her gün 100'den fazla kişi çalışıyor, bunların 80'i kadın.
Bu topraklar temizlenmeseydi, iş fırsatlarımız olmazdı. İşime devam etmek istiyorum
Tarımda çalışan işçilerden biri olan Seher Emin, her gün sabah 04:00'te işine gidiyor ve yaklaşık saat 10:00’a kadar çalışıyor.
Seher,“Biz kadınların işi patates toplamak, erkekler ise nakliye işini yapıyor. Bence bizim işimiz çok daha kolay. Günlük 15 bin dinar (10 dolar) alıyoruz, bu parayla geçimimizi sağlıyorum” dedi.
İşçiler tarlaya vardığında, onlara kahvaltı ikram ediliyor ve saat 10'da başka bir yemek veriliyor.
“Sana çok iyi davranıyorlar. Eğer biz veya çocuklarımız hastalanırsa, bize bir gün izin veriyorlar ve ulaşım da sağlıyorlar. Her zaman söylüyorum, eğer bu topraklar temizlenmeseydi, iş fırsatlarımız olmazdı. İşime devam etmek istiyorum” diyor Amin.
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine ve uyarılarına göre Irak, su kıtlığı, kuraklık, artan sıcaklıklar, kirlilik ve diğer doğal felaketler gibi iklim değişikliğinin etkilerinden en çok etkilenen beşinci ülke arasında yer alıyor.
Şexan'ın Kalekçi nahiyesinde yaşayan 43 yaşındaki çiftçi Necibe Ali, “Eşim bir trafik kazasında öldü. Dört çocuğumun yükünü omuzladım. Bu toprakların atıklardan temizlenmesi geçimimizi sağladı” diyor.
Ninova, Irak'ta patates üretiminde birinci sırada yer alıyor. Bu mahsulün ekildiği alanlar 2022 yılında 2 bin 900 hektarı aşarak yıllık 124 bin tonluk bir üretime ulaştı. Aynı yıl boyunca tüm Irak'ta patates ekilen toplam arazi ise 5 bin hektardan fazla olup 270 bin ton üretim kapasitesine sahip.
Irak Tarım Bakanlığı, 2022 yılında Körfez Ülkelerine (GCC) 30 bin tondan fazla patates ihraç etti, ithalatı durdurmamış olmasına rağmen. Patatesler, büyük miktarda su tüketen ve yüksek asiditeye sahip topraklarda en iyi yetişen sebzedir.
Rauf, “Yıldan yıla patates üretimimiz artıyor, bu patateslerden bazıları en ünlü türlerden ve bunların bir kısmını diğer eyaletlere ve Irak dışına ihraç ediyoruz” dedi.
Üniversite öğrencisi olan Rizgar Muhammed, üç yıl önce tarım arazisinin canlanmaya başladığı günden bu yana tarım alanında çalışıyor. Bu adımın üniversite masraflarını karşılamasına yardımcı olduğunu söyleyerek, “İş fırsatlarının yüzde 80'inin kadınlara ayrılmasından mutluyum”diyor.
