“Kendimi yalnız ve sinirli hissediyorum. Korkuyorum ve sürekli endişeleniyorum” bu sözler LGBT topluluğu üyesi Şeyda’nın (25), Irak Parlamentosu'nun LGBT topluluğu üyelerine yönelik hapis cezalarını da kapsayan “fuhuş ve eşcinselliğe karşı yasayı” onaylamasının ardından kullanıyor.
“Bu toplumda kalmamın artık bir yolu kalmadığını düşünüyorum. Toplumun bir parçası olamam” diyen Şeyda, kendini “fiziksel olarak kadın ve biseksüel” olarak tanımlıyor.
Şeyda, biseksüellerin (Erkek ve kadınlara duygusal ve cinsel yönelimi olan kişiler) “toplumun çoğunluğu tarafından reddedildiğini” savunarak, sözlerine şöyle devam ediyor:
“Çevremdekilerin beni öğrenmesinden hep korktum. Zor şartlarda yaşıyoruz bu toplumda, sürekli kaygı ve korku içindeyiz, artık bu yasa acılarımızı daha da artırdı. Gerçekten ne yapacağımızı bilmiyoruz.”
“Bu toplumda zor koşullar altında yaşıyoruz”
Rumuz isim kullanan Baran ise “transeksüel” olarak kendini tanımlıyor. Yüz hatları erkeksi ama kendini bir kadın gibi hissediyor. “Evet, koşullarımız karmaşıklaştı. LGBT topluluğu üyelerine yardım etme umudu kalmadı” diyor.
Irak Parlamentosu 27 Nisan’da, 1988 tarihli 8 Sayılı Kanun'da yapılan değişikliği onayladı. Değişiklik, “fuhuş veya eşcinsellik yapanlara 15 yıl hapis cezası da dahil olmak üzere hapis ve mali para cezası gibi ağır cezalar” getiriyor.
Irak Parlamentosu Başkan Vekili Muhsin el-Mandelevi, yasa değişikliğinin onaylanmasının ardından yaptığı açıklamada, “Salih peygamberlerin ve imamların yaşadığı Irak'ta eşcinsellere yer yoktur” dedi. Yasanın “önemini" vurgulayan Mandelevi, “Irak toplumunun değer yapısını korumaya yönelik yasadır” sözlerini kullandı.
Meclis oturumuna toplam 329 milletvekilinden 170'i katıldı.
Zano, Irak'ta LGBT kişilerin haklarını savunan bir aktivistin takma adıdır. Kendisini “üçüncü cinsiyet” olarak tanımlıyor.
KirkukNow'a konuşan Zano, şunları söyledi:
“Bir insan sırf kendisini farklı cinsel ve toplumsal cinsiyet tanımlarına göre tanımladığı için nasıl hapse atılır? Bu tanımlar suç mudur?”
“Değişiklik, LGBT topluluğuna yönelik şiddeti daha yüksek bir düzeye taşıyor ve kurumların kendisi de yasa gereği bu şiddetin bir parçası olacak” diyen Zano, “Bu yasa, insanlara ve aşırılıkçı gruplara güpegündüz bize karşı şiddet uygulamak için bir bahane verecek” diye konuştu.
Zano, Instagram sayfasında aktif olarak LGBT topluluğu hakkında farkındalık yaratıyor ve haklarını savunuyor. Değişiklik onaylandıktan sonra "Yaşam tarzımı ve ilişkilerimi değiştirerek daha kısıtlayıcı hale getirdim...LGBT topluluğunun tüm üyelerinin dikkatli olması gerekiyor”diyor.
Fuhuş ve eşcinselliğe karşı yasada değişiklik tasarısı, Irak Parlamentosu Hukuk Komisyonu üyesi bağımsız milletvekili Raed Hamdan El Maliki (Şii) tarafından ilk kez Temmuz 2023'te Parlamento Başkanlığı'na sunuldu.
Kanun değişiklik tasarısının ilk okuması 10 Eylül 2023'te yapılmış olsa da değişiklik teklifi eski Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi tarafından geri çekildi.
Değişiklik taslağının geri çekilmesi bazı parlamento bloklarında protestolara yol açtı ve bazı temsilciler Irak Parlamentosu Başkanı aleyhine Federal Mahkeme'ye şikayette bulundu.
Federal Mahkeme, 9 Ocak 2024'te değişiklik teklifinin geri çekilmesinin anayasaya aykırılığını kabul ederek, onaylanmak üzere tekrar Parlamentoya gönderilerek gündeme alındı.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir Hukuk Komitesi üyesi,“Dokuz ay boyunca sürekli müzakere halindeydik ve değişiklik teklifi, idam cezasını da içerdiği için büyük bir sıkılaştırma içeriyordu” dedi.
Kaynak, “Büyük çabalar sonucunda idam cezasıyla ilgili paragrafı silmeyi başardık ve paragraflardan birinde cinsiyete bağlı genetik kusurlarla doğan kişiler için çözümler geliştirdik” dedi.
"Değişikliğin onaylanmasının Batı'ya karşı siyasi bir tepki olduğunu görüyorum... destekçilerinin iddia ettiği gibi toplumu korumak için değil” diyen, Hukuk Komitesi üyesi, "Batı'ya şunu söylemek istediler: Demokrasi çerçevesinde önemsediğiniz tüm bu konulara karşıyız” diye konuştu.
Kaynak, “Ayrıca Arap toplumunda din meselesinin hakim olduğunu da unutmamalıyız, böylece toplumu korumaya yönelik dini bir perspektif düşünebiliriz” dedi.
Yasanın yürürlüğe girmesi Irak gazetesi Al-Waqa-i'de yayınlanmasını bekliyor.
Psikoterapist Firmesk Caf, yasa değişikliğinin LGBT bireyler üzerindeki psikolojik etkilerinin görülmeye başladığını söylüyor.
LGBT topluluğundan vakalara psikolojik tavsiye ve tedavi sağlayan Caf, KirkukNow'a şunları söyledi:
“LGBT topluluğunun üç üyesiyle konuştum ve bunların hepsi korku, endişe ve hayal kırıklığı hissettiklerini söylüyor. LGBT bireylerinin durumu her geçen gün daha da karmaşıklaşıyor, taciz ve düşmanlığa maruz kalıyorlar.”
Bağdat'ta yaşayan 27 yaşındaki eşcinsel Iraklı Laith, 2022'de İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne HRW'ye, bir grup silahlı kişinin partnerini evinden kaçırıp ona ölene kadar işkence yaptığını gördüğünü söyledi.
Kanun değişikliğine göre, bir kişiyi fuhuş veya eşcinsellik amacıyla aldatarak, cebir veya tehditle bir yerde tutan ve mağdurun yaşı 18'den büyük olan kişi, 10 yılı geçmemek üzere hapis cezasıyla ceza. Ancak mağdurun 18 yaşının altında olması halinde 10 yılı aşmamak üzere hapis cezasına çarptırılıyor.
Değişiklik uyarınca eşcinsel ilişkide bulunan herkes 10 yıldan az, 15 yıldan fazla olmamak üzere hapis cezasıyla cezalandırılacak.
Değişiklikte şu ifadelere yer verildi:
“Her ne şekilde olursa olsun fuhuş veya eşcinselliği teşvik eden herkes, yedi yıldan az olmamak üzere hapis ve 10 milyon (Irak) dinarından az ve 15 milyon dinarından (10 bin ABD Doları) fazla olmamak üzere para cezası.”
Değişikliğin bir başka paragrafında ayrıca, kasıtlı kadınlık eylemi gerçekleştiren veya bunu teşvik eden kişinin bir yıldan az üç yıldan fazla olmamak üzere hapis veya 5 milyon-10 milyon dinardan fazla olmamak üzere para cezasıyla cezalandırılacağı da belirtildi.
Verimlilik aynı zamanda interseks (transseksüel) bir kişiyi (bir kişide erkek ve kadın üreme organlarının ve özelliklerinin bulunması) ifade etmek için kullanılan bir terimdir, ancak uzmanlara göre yasa, erkek olduğu tespit edilen ancak “kasıtlı olarak” kadınsı davranışlarda bulunmak “eşcinsel” olarak tanımlıyor.
Firmesk Caf, LGBT müvekkillerine yasa değişikliğinin hayatlarında yaratacağı değişimi sorduğunu, onların da Irak toplumunda yaşama ve hayatta kalma umutlarını kaybettiklerini, bu nedenle Irak'tan ayrılmayı düşündüklerini söylediklerini söyledi.
“LGBT sorunu Irak ve Kürdistan Bölgesi'ndeki karmaşık konulardan biridir. Deneyime duyulan sevgi ile durumun gerçekliği arasında bir miktar kafa karışıklığı var” diye inanıyor.
“Ülkeyi terk etmek çözüm değil”
Caf, “Mesela 48 yaşında bir erkeğin eşcinsel eğilimlerini 46 yaşında öğrendiğini söyleyen vakalar var. Bu durum psikolojik açıdan doğru değil çünkü bu durum deneme aşkı kapsamına giriyor ve kendisi LGBT topluluğuna ait değil”diye ekliyor.
KirkukNow'a konuşan LGBT bireylerin tamamı, mevcut durumdan kurtulmak için tek çözümün Irak'tan ayrılmak olduğuna inanıyor.
Firmesk ise, “Ülkeyi terk etmenin çözüm olmadığını, çünkü Irak'tan ayrılırlarsa yeni bir hayata başlamalarının kolay olmayacağını” ısrarla belirterek, “Her biri kendi kimliğini taşıyor. Yeni bir kimlik yaratmak kolay değil” sözlerini kullandı.
Yürürlükteki yasalara göre, yasada yapılan değişiklik Irak Resmi Gazetesi'nde (Waqa Iraq) yayımlandıktan hemen sonra yürürlüğe giriyor ancak Irak Kürdistan Bölgesi'nde uygulanması için bölgesel parlamento tarafından onaylanması gerekiyor. Bu da bölgesel parlamentonun oturumları dondurduğu döneme denk geliyor.
Anayasa hukuku uzmanı Dr. Khamuş Ömer, KirkukNow'a konu hakkında şunları söyledi:
“Değişiklik merkezi değil çünkü Irak Anayasası'nın 110. maddesine uygun olarak yapılmadı. Bu madde merkezin (Bağdat) yetkilerini tanımlamaktadır. Irak Parlamentosunda çıkarılan ve 110. madde kapsamına girmeyen hiçbir kanun Kürdistan Bölgesi illerinde uygulanamaz.”
Ömer, “Bu durumda yasal bir çıkış noktası bulunmalı, yani yasa taslağıyla ilgili aynı hukuki prosedürlerin Kürdistan Parlamentosu'na oylanması için havale edilmesi, ardından Bölge Başkanının yasa tasarısını imzalayıp Al-Waqa'da yayınlaması gerekiyor. Bunu başarmak için Kürdistan Bölgesel Parlamentosu'nun altıncı oturumunu beklemeliyiz” diyor.
Tüm bu umutsuzluk ve hayal kırıklığının ortasında Şeyda, “Bize acımanızı istemiyoruz. Bize insan olarak bakın ve duygularımıza saygı gösterin. Bu kadar yeter” diyor.
