Kerkük'teki Arap Koalisyonu, vilayet meclisinin yerel yönetimin kurulmasına yönelik oturumunu "ihanet" olarak nitelendirdi. Koalisyon, Irak Türkmen Cephesi (ITC) ile diğer muhalefet bloklarıyla birlikte yargıya başvurma kararı aldı.
10 Ağustos gecesi Bağdat'taki Raşid Oteli'nde yapılan oturumda, Kürdistan Yurtseverler Birliği'nden (KYB) Rebwar Taha Kerkük Valisi, Arap bileşeninden Muhammed İbrahim Al-Hafez ise vilayet meclisi başkanı seçildi.
Toplantıya 16 üyeden sadece 9'u katıldı ve diğer Arap, Türkmen ve Kürt bloklar oturumu boykot etti.
Arap İttifakı Blok Başkanı ve eski Kerkük vekalet Valisi Rakan Said El-Cuburi, sonuçları reddettiğini ve bunun hukuka aykırı olduğunu belirtti.
Cuburi, oturumun kendisinin bilgisi dışında yapıldığını ve Arap bileşeninin haklarının "çalındığını" ifade ederek, yargıya başvuracaklarını açıkladı.
Hukuki ve adli yollara başvuracağız
Arap koalisyonu aylardır, eski Başbakan Haydar el-Abadi tarafından vali yardımcısı olarak görev yaptığı sırada 16 Ekim 2017'de yaşanan olayların ardından göreve getirilen El Cuburi'nin vali olarak atanmasını talep ediyordu. Ancak Bağdat'taki oturumda söz konusu talep reddedildi.
Irak Türkmen Cephesi (ITC) de oturumu ihlali olarak nitelendirdi ve sonuçları kabul etmeyerek yargıya başvurma kararı aldı.
Arapçılık Bloku İl Meclisi Üyesi Zahir Enver el-Asi, kendisine yöneltilen eleştirilere yanıt olarak, sosyal medyada Kerkük vilayetinde koalisyonu lehine karara bağlanan 19 makamın isminin yer aldığı bir mektup yayınladı.
Görevler arasında Dakuk Belediye Başkanı, Riyad, Reşad, El-Abbasi ve El-Zab nahiyelerinin yöneticilerinin yanı sıra Kerkük polis şefi, iki vali yardımcısı, iki danışman ve müdür yer alıyordu.
Baas rejimi döneminde Kerkük'teki kilit idari makamların çoğu, herhangi bir seçim yapılmaksızın Arap bileşenin elindeydi. 2003'ten sonra 2017'ye kadar üst düzey yöneticilik görevlerini Kürtler üstlendi.
Kürt kökenli Abdul Rahman Mustafa, 2005'teki eyalet meclisi seçimlerinden sonra Kerkük'ün ilk valisi oldu. 2011'de ise aynı konsey tarafından KYB liderlerinden Necmeddin Kerim Kerkük'e vali seçildi. Altı yıl sonra Irak parlamentosu tarafından görevden alındı.
Kerkük valiliği seçim oturumunun bir kısmı, Bağdat, 10 Ağustos 2024. Görüntü Facebook'ta geniş çapta yayıldı
Bağdat’taki toplantıda, idari işlerden sorumlu vali yardımcılığı ve il meclisi başkan yardımcılığı da dahil olmak üzere birçok üst düzey pozisyona karar verilmedi. Kazanan blok üyelerinin daha önceki açıklamalarına göre, resmi bir kanıt yayınlanmamasına rağmen iki yıl sonra vali ve konsey başkanı dönüşümlü olarak Araplar ve Kürtler arasında değişecek.
11 Ağustos Pazar günü "açık ve net hukuk ihlali" gerekçesiyle yargıya başvurma kararı aldı.
Kerkük İl Meclisi Türkmen Üyesi Sewsan Cadu, bugün yayınlanan kısa açıklamasında “Türkmen Cephesi'nin adalet aramak için yargıya başvuracaklarını” belirtti.
ITC Başkanı Hasan Turan, 11 Ağustos'ta düzenlediği basın toplantısında, sürecin il meclisi seçim yasasını ihlal etmesi nedeniyle il meclisi toplantısı sonuçlarının reddedildiğini ve hukuki ve adli yollara gidildiğini vurguladı.
2018 yılı 12 sayılı il meclisi seçim kanunu kapsamında, Kerkük vilayetine ilişkin il meclisi seçim kanununun 35. maddesine göre, seçim sonuçları ne olursa olsun ilin bileşenlerinin katılımını sağlamak amacıyla yetki adil temsille paylaşılıyor.
Kuzeydeki petrol zengini Kerkük şehri yaklaşık 1,77 milyon Kürt, Türkmen ve Arap'a ev sahipliği yapıyor. Bağdat'ın 238 kilometre kuzeyinde yer alan Kerkük, etnik açıdan karışık bir il ve Bağdat'taki federal hükümet ile Erbil merkezli Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasındaki anlaşmazlıkların merkezinde uzun süredir yer alıyor.
Kerkük'ün yeni valisi Kürtlerin, Arapların, Türkmenlerin ve Hristiyanların valisi olacak
Bağdat'ta yerel yönetimin kurulması için yapılan görüşmelere katılan Irak Parlamentosu Türkmen temsilcisi Garip Asker, konuya dair kısa bir açıklama yaparak eleştirilere yanıt vererek, "Türkmenlerin siyasi pozisyon alma haklarının bu doğrultuda tesis edildiğini, Kerkük'ün bileşenlerinin liderleri arasında bir anlaşmaya varılması gerektiğini” belirtti.
Leylan, Taza ve Yayci nahiyeleri ve diğer bazı pozisyonlarının da aralarında il meclisi başkan yardımcısı, vali yardımcısı, vali yardımcılığı ve danışmanı, merkezin belediye başkanı, Kerkük emniyet başyardımcısı, Kerkük emniyet müdür yardımcısının da bulunduğu 18 pozisyonun isimleri yer alıyordu.
Kerkük'te ilk toplantının üzerinden 30 gün geçtiği göz önüne alındığında, eyalet kanunlarına göre meclis başkanlığı, valilik ve milletvekilliği pozisyonlarına aday seçimi için son tarih 10 Ağustos oldu.
Kerkük'te yerel yönetimin oluşumu, bloklar arasında özellikle Kürtler ve Araplar arasında valilik görevine ilişkin anlaşmazlıklar nedeniyle 18 Aralık 2023'te yapılan il meclisi seçimlerinden bu yana ertelenmişti.
Bağdat toplantısına da katılmayan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), il meclisindeki bloğun başkanı Hüseyin Macid aracılığıyla, il meclis binası içinde veya dışında bir toplantı yapıldığından habersiz olduklarını vurguladı.
Fotoğraf: Kerkük İl Meclisi üyeliğini kazananlar
Yedi sandalyeli Kürt bileşeni, geçen aralık ayındaki il seçimlerinden bu yana, valilik pozisyonunun Kürtlerin, özellikle de Ekim 2017'ye kadar bu görevi elinde bulunduran KYB'nin hakkı olduğu konusunda ısrar ediyor.
2018'den bu yana geçen aralık seçimlerine kadar görevde bulunan Rakan Saed liderliğindeki Arap İttifakı, konumunu korumaya çalışırken, Irak'ta üçüncü etnik köken olan Türkmenler, konumunu eyaletin üç ana bileşeni arasında dönüşümlü olarak değiştirmeyi teklif ediyor.
Rebwar Taha, Kerkük valisi seçilmesinin ardından yaptığı açıklamada, "Kerkük'ün yeni valisi Kürtlerin, Arapların, Türkmenlerin, Hıristiyanların ve Kerkük'ün tüm kategori ve kesimlerinin ayrım gözetmeksizin valisi olacaktır."
Şubat 2024'ten bu yana Kerkük'ün bileşenleri arasında, bir kısmının başkanlığını Irak Başbakanı Muhammed Şii el Sudani'nin yaptığı bir dizi resmi ve gayri resmi toplantılar yapıldı ve bu toplantılar, tüm blokları kapsayan bir koalisyonun oluşmasıyla sonuçlandı. Vali pozisyonu da dahil olmak üzere pozisyonların dağıtımı konusunda bir anlaşmaya varılmadı.
2003'ten sonra, eski Irak Cumhurbaşkanı ve eski KYB Sekreteri merhum Celal Talabani'nin önerdiği projeye dayanarak, idari pozisyonların Kürtlere, Araplara ve Türkmenlere yüzde 32 oranında dağıtılmasına karar verildi. Hıristiyan bileşenine yüzde 4 tahsis ediliyor.
28 Temmuz 2009'da Kerkük Vilayet Meclisi projeyi onayladı ancak tüm kadroları kapsamadı.
Kerkük ve tartışmalı bölgelerin kaderi, 2005 yılında kabul edilen Irak Anayasası'nın 140. maddesinin uygulanmasına bağlıdor.Bu madde normalleşme, nüfus sayımı ve referandum olmak üzere üç aşamadan oluşuyor ancak şu ana kadar tam olarak uygulanmadı.
Kerkük'te yaşayan Kürt, Türkmen ve Arap gruplar arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle yerel yönetim kurulması uzun süredir erteleniyordu.
KYB'den Rebwar Taha, yaptığı açıklamada, tüm bileşenlerin valisi olacağını belirtti. Yasalar gereği Cumhurbaşkanı'nın 15 gün içinde valiyi ataması gerekiyor.
2003'ten sonra Kerkük'teki idari pozisyonlar Kürt, Arap ve Türkmenler arasında eşit olarak dağıtılmaya çalışıldı ancak tüm pozisyonlar bu şekilde düzenlenmedi.
Kerkük'ün kaderi ve tartışmalı bölgelerle ilgili sorunlar, Irak Anayasası'nın 140. maddesinin uygulanmasına bağlı.
