Ammar Aziz

Bir iç göçmen kampında yaşamak zaten zorlu bir süreçten, talasemi veya otizmli çocukları olan aileler için bu zorluklar iki katına çıkıyor. 

Bu aileler, bir yandan tedavi masrafları ile boğuşurken diğer yandan otizmli çocuklarıyla günlük etkileşim zorluklarını yaşıyorlar.

Altı çocuk annesi Eqbal Süleyman’ın 10 yaşındaki kızı ve 8 yaşındaki oğlu talasemi hastası;Her iki çocuğunun da ameliyat edilmesi gerekiyor ancak aile maddi imkânsızlıklar nedeniyle bu ameliyatları karşılayamıyor.

Eqbal, çocuklarının tedavisi için her ay en az 200 bin Irak dinarına (yaklaşık 200 ABD doları) ihtiyaçları olduğunu söylüyor. Geçen ay sadece kızının ilaç ve doktor masrafları için yaklaşık 300 bin dinar harcadığını belirtiyor.

Aile, Duhok vilayetindeki Xanke kampında yaşıyor ve burada talasemi hastası 20’den fazla çocuk bulunuyor. 

"Eşim günlük işlerde çalışan biri. Tek desteğimiz, iki çocuğumuz için aldığımız sosyal yardımlar; ancak bu, tıbbi ihtiyaçlarını karşılamaya yetmiyor" diyen Eqbal, sözlerine şöyle devam etti:

"Doktorlar, her iki çocuk için de yurt dışında 80.000 dolar maliyetinde ameliyat önerdi. Tanrı’nın merhametine sığınıyoruz.”

Duhok'taki Talasemi Derneği tarafından 2023 yılında yapılan bir sayımda, kamplarda 340’dan fazla talasemi hastası olduğu tespit edildi, ancak bazı ailelerin geri dönmesi nedeniyle bu sayı yarıya indi. 

Duhok’ta bin 200 otizm vakası bulunuyor ve bunlardan bazıları iç göçmen kamplarında yaşıyor.

Cambridge Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, otizm, 2003 savaşı öncesine kıyasla Irak'ta büyük bir oranda artış gösteriyor. Araştırmada her 10 bin çocukta 75 otizm vakası tespit edildi.

Otizm, “otizm spektrum bozuklukları” olarak adlandırılan bir grup bozukluktan biridir ve genellikle çocuk üç yaşına gelmeden teşhis edilir. 

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) otizmi, “beyin gelişiminde karmaşık bozukluklar” olarak tanımlar ve bu terim, otizm, çocukluk çağı dağınık bozuklukları ve Asperger sendromu gibi durumları kapsar.

Hanke Kampı Müdürü Pir Alo Keçel, KirkukNow’a yaptığı açıklamada, "Kampta 20 talasemi ve 6 otizm vakası var” dedi. 

Keçel, "Barzani Yardım Vakfı ara sıra yardım sağlıyor, ancak genel olarak örgütlerden ve hükümetten gelen yardım azaldı. Ziyaret eden her kuruluş ya da partiye bu hastaların durumu bildiriliyor" sözlerini kullandı.

Hükümetin sağladığı mali yardım ve sağlık hizmetleri de aileler için yetersiz kalıyor.

Duhok Talasemi Hastaları Derneği Başkanı Muhedin Abdullah, "Bazı hastalar hükümetten aylık 150 bin dinar alıyor, ancak bazıları henüz maaşlarını almadı" dedi.

Abdullah, "Talasemi ve otizmli hastaların ilaç ve malzemeler için yardıma ihtiyacı var. Yardım almak için hükümete ve kuruluşlara başvurmaktan çekinmeyeceğiz. Elimizden geleni yaptık ve yapmaya devam edeceğiz" diye konuştu.

Hükümet, otizmli bireylerin sosyal becerilerini geliştirmek için ücretsiz günlük eğitim seansları düzenliyor. Ancak kamplarda hükümet merkezlerinin bulunmaması, göçmen ailelerin çocuklarını Duhok’a götürmelerini zorlaştırıyor.

Kürdistan Bölgesi Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı Sözcüsü Aryan Ahmed, yapılan araştırmaların, erken yaşta akıllı telefon ve tablet kullanımının, çevre kirliliğinin ve kalıtsal faktörlerin otizmin sebepleri arasında olduğunu belirtti.

Irak Kürdistan Bölgesi'nde otizmli çocukların sadece onda biri kamu merkezlerinde rehabilitasyon hizmeti alabiliyor. Irak Kürdistan Bölgesi’nde yalnızca altı otizm rehabilitasyon merkezi var ve her biri 15 ila 20 çocuk kabul edebiliyor. Ancak Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı'na göre, bu hizmete ihtiyaç duyan 4 binden fazla çocuk var.

Kürdistan Otizm Derneği Başkanı Kemal Cabari, KirkukNow’a verdiği demeçte, "Otizmli çocukları olan ailelerin durumu vahim. Özel merkezlerde otizmli çocukların eğitimi için ödenen ücretler 300 ila 1200 dolar arasında değişiyor ve bu bakanlık tarafından düzenlenmeli" dedi.

Talasemi, vücudun daha az hemoglobin üretmesine yol açan ve kırmızı kan hücrelerinin oksijen taşıma kapasitesini azaltarak anemiye neden olan kalıtsal bir kan bozukluğudur. Bu durum yorgunluğa neden olabilir. 

Mayo Clinic'e göre, "Eğer hafif talaseminiz varsa, tedaviye ihtiyaç duymayabilirsiniz. Ancak daha şiddetli formlar düzenli kan nakli gerektirebilir."

Duhok Hükümet Talasemi Merkezi Müdürü ve otizm uzmanı Hasan Abdullah, göçmenler arasında talasemi ve otizmin artışını çok çocuk sahibi olmaya bağlıyor.

Hasan Abdullah,“Bu durumun önlenmesi için farkındalık artırılmalı. Kürdistan Parlamentosu’nda bu hastalığa sahip kişilerin evlenmesini engelleyen bir yasa çıkarılmalı, aksi takdirde vakalar keskin bir şekilde artacak” sözlerini kullandı.