سه‌لام عومه‌ر سه‌رنوسه‌ری ماڵپه‌ڕی (كه‌ركوك ناو)، له چاوپێكه‌وتنێكیدا كه به‌زمانی ئه‌ڵمانی بڵاوكراوه‌ته‌وه، باس له چۆنیه‌تی كاركردنی میدیا ده‌كات له ناوچه‌كانی ململانێدا له نێویاندا كاركردنی (كه‌ركوك ناو)، وه‌ك نمونه‌ی میدیایی پیشه‌یی له‌ناوچه‌كانی جێناكۆك له عیراق. چاوپێكه‌وتنه‌كه رۆژنامه‌نوسی ئه‌ڵمانی ئۆلیڤەر پیچا ئه‌نجامیداوه.
(کەرکوک ناو)، کە روماڵی ئەو ناوچانە دەکات کە بە ناوچەکانی جێناکۆک له عیراق ناسراون. ئەم ناوچانە درێژبوونەوەیەکی ناوچەیین لە پێش شاری موسڵ لە باکوری عيراق تاوەکو شاری نەوتی کەرکوک و بەرەو سنوری ئێران. لەو ناوچانەدا کە ڕێکخراوی دەوڵەتی ئیسلامی "داعش" تێیدا چالاک بون، چەندین پێکهاتە دەژین و هەر گروپە و مەیلی سیاسی جیاوازیان هەیە. سەلام دەڵێت ئەو ناوچانە تا پێش ١٦ی ئۆکتۆبەری ٢٠١٧٢ەوە لەلایەن هێزە کوردیەکانەوە کۆنترۆڵ کرابوو، بەڵام بە فەرمی هەرگیز بەشێک نەبووە لە حکومەتی هەرێمی کوردستان؛ لە پاش ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی کوردییەوە، حکومەتی فیدراڵی لە بەغداد ئەو ناوچانەی کۆنترۆڵکردەوە. ئەم ناوچانە لەڕوی ئاسایشەوە خراپن، دابەشبونی ناوخۆیی هەیە و چەندین میلیشیای نامۆ بە ناوچەکە هەن و کاریگەرییان هەیە.
ئۆلیڤەر پیچا: (کەرکوک ناو) روماڵی چی دەکات؟
سەلام عومەر: ئێمە دەمانەوێت نمونەیەک پێشکەشبکەین؛ دەکرێت میدیای جددی لە ناوچەیەکی پڕ زەحمەتی وەک ناوچه‌كانی جێناكۆك کاربکات، کە خەڵک ناوچەکانی پاشخانی ئەتنی جیاوازیان هەیە، هەروەک هەڵگری تێڕوانین ئایینیی و کەلتوری جیاوازن. دەمانەوێت ئەوەش بخەینەڕوو دەکرێت میدیا ئامرازێک بێت بۆ بەگەڕخستنی لەیەکترتێگەیشتن و دیالۆگ. میدیا لە عيراق ئاڕاستەکراوە و بەگشتی نوێنەرایەتی خواست و ویستی کەسایەتی دیاریکراوە. بەهۆی ئەوەوە، پرۆفێشناڵ نین و پڕن لە هەواڵی هەڵبەستراو. ئێمە خاوه‌ن هەواڵێكین دەکرێت پشتی پێببەسترێت و راستییەکان بە زمانی خەڵکی ناوچەکە (عەرەبی، تورکمانی، کوردی و بەشێکی هەڵبژاردەی بە ئینگلیزی) بڵاودەکەینەوە، هەمان هەواڵ بە زمانە جیاوازەکانی خەڵکی ناوچەکە ئامادە دەکەین، کە خاوەنی بیروڕای لە یەکتر جیاوازن.
ئۆلیڤەر پیچا: ئایا ئەمە چۆن لە کۆمەڵگەیەکدا وەردەگیرێت کە تەنیا میدیای چاپکراو دەناسێت؟
سەلام عومەر: لە عيراق ڕۆژنامەنوس و میدیاکان بەشێکن لە کێشەکان، ناتوانن ڕۆڵی خۆیان بەتەواوەتی بەجێبگەیەنن. ئێمە دەمانەوێت جیاواز بین و جیاواز ڕەفتار بکەین، سیاسەتمەدارەکانیش لەوە تێگەیشتن و دانی پێدادەنێن، ئێمە دەزگایەکی گەورە نین بەڵام شارەزاییەکەمان گەورەیە، بەتایبەت خەڵکی لە کاتە قورسەکاندا دەیبینن کە هەواڵی ڕاست یارمەتییان دەدات، بۆ نمونە لە ساتێکدا گفتوگۆی گەرم لە ئارادا بێت، پێکدادان یان گرێکوێرەی سیاسی وەک لە سەروبەندی ڕیفراندۆمەکەدا لەسەر سەربەخۆیی هه‌بێت، ئەو جۆرە لە زانیاریی بە داخەوە لەو میدیایانەدا نابینیت كه سیاسەتمەدارەکانیش لە پشتیانەوەن. لەم ڕووەوە بەڵێ، بیرۆکەکەمان خەریکە دەگاتە خەڵک، لە ڕۆژێکدا لەگەڵ هەموو لایەنەکانی کێشەکە دەدوێین، ئەرکەکە ئەوەیە هەر بەشداربویەک هەمان روبەری بەربکەوێت، ئەگەر تورکمان بێت یان کورد، هەموو بیروڕاکان رەنگبدەنەوە، بۆ نمونە كاتێك باس لە پۆستی پارێزگار دەکرێت لە کەرکوک یان پارێزگای نەینەوا، گرنگە دەزگاکە تەنیا گۆشەیەکی بچوکی بابەتەکەت بۆ نەخاتەڕوو، بەڵکو وێنە گەورەکە. واهەستدەکەم خەڵکی لەوە تێدەگەن، دەکرێت پڕۆژەکەمان مۆدێلێکی میدیایی گونجاو بێت.
ئۆلیڤەر پیچا: تا چ ڕادەیەک ناوچه‌كانی جێناكۆك نمونەی کێشە بنەڕەتیەکانی عيراقن؟
سەلام عومەر: لە عيراق چ باسە؟ لە ناوەڕۆکی بابەتەکاندا پرسیاری شوناس هەیە، ئێمە کوردین یان عەرەبین، شیعەین یا سوننە، ئیسلامیین یان تێکەڵەیەکین؟ هەردەم كاتێك گروپێک باڵادەست دەبێت ئەوانیتر لە شوناسی خۆیان دەترسن، ئەمە ڕاستە بۆ ئەوەی لە بەغداد ڕویدا و رودەدات، هەروەک لە ناوچه‌كانی جێناكۆك. بارودۆخەکە لەوێش پەیوەندی بەوەوە هەیە کێ لە بەغداد حوکم دەکات، ئایا لەسەر ئاستی حکومەتی ناوەندی زیاتر یەکتر سنوردار دەکەن یان بەیەکەوە کاردەکەن، کاتێک لە بەغداد کێشە دەبێت ناوچه‌كانی جێناكۆك وەک چەک بەکاردەهێنرێن، لەم ناوچانە دەسەڵاتی خۆیان دەخەنەڕوو، تا کێشە دروستبکەن، ئەگەر لەوێ لە دۆخەکە تێبگەیت ئەوا لە بەشی زۆری كێشەکان تێدەگەیت، ئه‌وه‌ش دواجار کاریگەری لەسەر هەموو عيراق دەبێت.
هەردەم كاتێك گروپێک باڵادەست دەبێت ئەوانیتر لە شوناسی خۆیان دەترسن
كه‌ركوك/ ژماره‌یه‌ك منداڵی ئاواره‌ی ناوچه ئارامه‌كانی كه‌ركوك ده‌بن، ئه‌وه‌ش دوای رزگاربونیان له ده‌ستی داعش، فۆتۆ: كه‌ركوك ناو
ئۆلیڤەر: ئایا عيراق وڵاتێكی داکەوتووە؟ داهاتوی هەیە؟
سەلام عومەر: زۆربەی عەرەبەکانی عيراق پۆزەتیڤانە خۆیان بەمەوە گرێدەدەن -عيراق هەردەم هەبووە، هەردەم وڵاتێکی بەهێزبووە_ بۆ زۆرینەی کورد ئەمە جیاوازە، هەر لەسەرەتاوە، لە دامەزراندنی دەوڵەتەوە لێکتێگەیشتن و سازان لە زۆربەی بابەتەکاندا بونی نەبووە، لێگتێگەیشتن لەسەر ئەوە نەبووە، ئەمە مانای چییە لە ژێر ئەم ئاڵایەدا بژیت، واتای چییە عيراقی بیت، سەرەڕای ئەمەش، وەک پێشتر باوەڕموایە زۆر عيراقی هەن خۆیان وەک عيراقی دەبیننەوە، من پراگماتیستم، ئەگەر عيراق لەبەر یەکتر هەڵبوەشێت هەموومان بێهێزتر دەبین، بێهێزی لە ناوچەیەکی ئاوا ناجێگیردا خۆش نییە، بە دیدی من بیرۆکەی کۆنفیدراڵیەت باشە، عيراقێکی کۆنفیدراڵ بۆ هەموان باشترە، وەک لە سێ دەوڵەتی بێهێزی سونی، شیعی و کوردی.
ئۆلیڤەر پیچا: هەلێکی لەوشێوەیە لە ڕاستیدا ئەگەری جێبەجێکردنی هەیە یان ئێستا زیاتر هەموو شتێک رەشباوە؟
سەلام عومەر: داعش زۆری وێرانکرد، گومانکردن لە بەرامبەر یەکتر زۆر زۆر قوڵە، تەنیا بە لای کوردەوە نا، سونەکانیش هەستدەکەن زۆر پەراوێزخراون، ئەمەش هەلێکی باشە بۆ سەرهەڵدانی توندڕەویی سیاسی. داعش سودی لە پەرتبوونی کۆمەڵگەی عيراقی وەرگرت، ئه‌گه‌ر سوننەکان لە پرۆسەی سیاسیدا ئاوێتە بکرێن دڵنیام بەشێکی سەرەکی کێشەکانی عيراق چارەسەر دەبن، بەڵام ئەو كه‌سانه‌ی لە بەغداد قسەیان دەڕوات لەمە تێناگەن، تێگەیشتنیان وایە، هاوسۆزییان لەگەڵ دۆخی سوننەکاندا نییە، ڕۆژانێک لە عيراق سونەکان باڵادەستبون، ئێستا هەستدەکەن بێدەنگکراون و بێ دەسەڵاتن، ناوچەکانیان وێرانکراوە، هەستدەکەن دۆڕاون و کراون بە قوربانی. بەڕاستی ئەمە کێشەیە، بۆیه دەبێت مامەڵەی لەگەڵدا بکەیت.
ئۆلیڤەر پیچا: ئه‌و کارەکتەرە گرنگانه كێن كه پێشهاتی ناوچه‌كانی جێناكۆك دیاریدەکەن؟
سەلام عومەر: لەسەرێکەوە حکومەتی فیدراڵیی عيراقە لەگەڵ هەموو باڵە جیاوازەکانی؛ هێزە ئەمنییەکانی، میلیشیا شیعییەکان، وەزارەتە جیاوازەکان و حکومەتی هەرێمی کوردستان بە دابەشبونە ناوخۆییەکەیەوە، سودی دەزگا ئەمنییەکان و هەروەها ئابوری نەوت ڕۆڵێکی گەورە دەبینن، تورکمانەکان پەیوەست بە شوێنەکانی نیشتەجێبونیانەوە لە دەوروبەری کەرکوک و تەلەعفەر تێگەیشتنی خۆیان هەیە، هەوڵدەدەن کەرکوک وەک پارێزگایەکی سەربەخۆ بێت و پەیوەندی بەهێزی بە بەغدادەوە هەبێت، نایەنەوێت سەر بە هەرێمی کوردستان بن، ئەمە پرسە هەستیارەکەیە، وەک هەميشه لە بارەی نەوتیشەوەیە، نەک تەنیا سەبارەت بە کەرکوک، بەڵکو وەک ئێستا دەزانین سەرتاپای ناوچه‌كانی جێناكۆك پڕن لەسەرچاوەی نەوت.
لەڕووی دەرەکییەوە؛ تورکیا پشتگیری تورکمانەکان دەکات، قەتەر و سعودیه دوبارە پشتی عەرەبی سونی دەگرن، ئێرانییەکان بەدوای سودەکانی خۆیانەوەن، نەتەوە یەکگرتوەکان ڕۆڵێكی لاوازیان هەیە، بەڵام بەردەوام ئامادەبوونیان هەیە. ئەمریکاش ڕۆڵێ هەیە، داعش هەردەم کاراکتەرێکی ناوەندی ئەم ناوچانەیە و وەک پێشتر دەتوانن هەموی تێکبدەن، شوێنی پاشەکشێیان هەیە و لەوێوە دەتوانن جموجۆڵ بكه‌ن.
ئۆلیڤەر پیچا: به‌رژە‌وه‌ندی ئەمریکا، ئێران و تورکیا لە ناوچه‌كانی جێناكۆك چییە ؟
سەلام عومەر: دەزانی چی، باڵێۆزی تورکیا لەسەردانێکدا بۆ کەرکوک لە یەکێک لە مزگەوتەکان لە بەردەم تورکمانەکان گوایە وتویەتی، ئەمە خاکی "باپیرانمانە"، (کەرکوک ناو) نەیتوانیوە ڕاستی ئەمە یەکلابکاتەوە، بەڵام ئەمە ڕەنگدانەوەی بیروڕای حکومەتی تورکیایە، کە تەواوی ئەم ناوچەیە ڕۆژانێک بەشێک بووە لە ئیمپراتۆریەتی عوسمانی، ویلایەتی ئەوکاتەی موسڵ ناوچەکانی کەرکوک و سلێمانی لەخۆگرتبوو، تورکیا پشتگیری لە داواکاری تورکمانەکان دەکات، پرسی کەرکوک بۆ حکومەتی تورکیا هێڵی سورە.
كه‌مپینێكی (كه‌ركوك ناو)، بۆ سه‌وزكردنی شاری هه‌ڵه‌بجه له عیراق و غوته له سوریا له‌سه‌ر په‌یجی فه‌رمی ماڵپه‌ڕه‌كه
بۆ ئێران بابەتێکی تەواو جیاوازترە، لێرەوە خەونی ڕێگەی چونە نێو سوریای هەیە، ئێرانییەکان زیاتر لەم خەونە نزیکبونەتەوە. لەڕوی مێژوییەوە ئەمانە هەموو ئه‌و ناوچانه‌ن زیاتر سونەکان تیایدا نیشتەجێن، بەڵام لە بەرزو نزمی شەڕەکانی ئەم چەند ساڵە و لەڕێگەی بەکارهێنانی میلیشیا شیعییەکان و کاریگەری لەسەر حکومەتی شیعە لە بەغداد ئێران کاریگەری خۆی بەرفراوانتر کردووە، هەروەک ئێران لە ڕوداوەکانی ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی کورد لە پاش ئۆکتۆبەری 2017وه دەستی دیار و نادیاری هەیە. ئێران ئێستا لێرە چالاکە، پەیوەندیە دیمۆگرافییەکانی نێوان سونە و شیعەکان لە شوێنە گرنگەکانی باکوری بەغدادەوە گۆڕانکارییان بەسەرداهاتووە. ئێرانییەکان سەرکەوتوبوون لە پەرتكردنی کۆمەڵگای تورکمانی، لەوەدا كه بەتایبەت پشتگیری تورکمانی شیعەیان کردووە، ئەمە ستراتیژی کلاسیکییە، پەرت بکە و فەرمانڕەوایی بکە.
ئەمریکییەکان لە ژێر فەرمانڕەوایی تره‌مپ-دا ستراتیژییان تەواو رون نییە، لەلایەکەوە پێویستیان بە کوردی بە ڕواڵەت سێکیولارە بۆ باڵانسکردنی نێوان شیعە و سونەکان، بەڵام لەلایەکی ترەوە نایانەوێت ناوچه‌كانی جێناكۆك بۆ کورد بەجێبهێڵن بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان کە لە تورکیاوە نزیکە، هەڵوێستی فەرمی ئەمریکا ئاماژە بە دەستوری عيراق دەدات کە پشتی پێببەسترێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان.
ئۆلیڤەر پیچا: دەکرێت چارەسەری ناوچه‌كانی جێناكۆك چۆن بێت؟
سەلام عومەر: هەموولایەک دیدی خۆی هەیە بۆ پرسەکان، کورد، تورکمان یان عەرەب لە نێو یەکدا گوێ لەیەکتری ناگرن، سەرەتا دەبێت هەمویان دوبارە بەیەکەوە گفتوگۆبکەن، دواتر دەبێت پەنا بەرینەوە بەر دەستور، لەوێدا ڕێکارێکی دیاریکراو چەسپێنراوە، ئەو ووتانەی وەک -کەرکوک هەردەم هی عيراق بووە- بۆ خەڵکی ئاسایی بێ واتان، ئەمە واتای چییە؟ بۆ خەڵکی شارەکە دابینکردنی خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەکان گرنگن، ئاسایش گرنگە، خەڵکی کێشەی تریان هەیە ئێستا وەک لەو کێشمەکێشمە ئایدۆلۆژییانە.
له سه‌رهه‌ڵدانی داعشه‌وه لە 2014دا، ئەم ناوچانە لەژێر کۆنتڕۆڵی هەرێمی کوردستاندا بون، بەڵام ئەوەش تەنیا ئەوەی دەرخست لایەنی کوردیش دنیابینی بۆ ئەو ناوچانە نییە، تێڕوانینێک دروستنەبوو لە ڕاستیدا چۆن کورد مامەڵە لەگەڵ ناوچەیەکی فرە ئەتنی ئاوادا بکات، ئێستاش حکومەتی فیدراڵیی عيراق گەڕاتەوە ئەم ناوچانە، دیسانەوە هەمان کێشەیە، ئەم لایەش هیچ دنیابینییەکی رونی نییە، چۆن مامەڵەی ئەم جۆرە کێشەیە بکات. تاکە شت کە دەیڵێین ئەوەیە هه‌میشه ئەم ناوچانە بەشێک بون لە عيراق. بەڵام ئەمە واتای چییە؟ پێشتر دەوترا، ئەم ناوچانە بەشێکن لە کوردستان، ئێ دوای ئەوە چی؟
من ڕێگاچارەی ماددەی 140ی دەستور بەباش دەزانم، دەستور سێ هەنگاوی دوای یەکی داناوە؛ یەکەم پێویستە دۆخەکە ئاسایی بکرێتەوە، دواتر قەرەبوکردنەوە و تۆمارکردنی دانیشتوان، پاشان راپرسی به‌وه‌ی ئایا دانیشتوان دەیانەوێت سەر بە هه‌رێمی کوردستان بن یان بەغداد یان شێوازێکی تر هەڵدەبژێرن. ئاساییکردنەوە لە دەستوردا بە واتای ئەو بەشەی دانیشتوان کە حزبی بەعس هێناونی بۆ کەرکوک و دەوروبەری، پێویستە بڕۆنەوە. لە هەمانکاتدا، دەربەدەرکراوە تورکمان و کوردەکان بگه‌ڕێنەوە، خەڵکێكی زۆریش گەڕاوەتەوە. ئەمەش یەکێکە لە پرسە سەختەکان بە خەڵکێک بڵێیت بگەڕێرەوە کە لەوانەیە 40 ساڵ بێت لەوێ ژیابێت، پێکهاتەی کۆمەڵایەتی حەفتاکان لە کەرکوک ناگەڕێنرێتەوە. ئەمە بۆ پارێزگای نەینەواش ڕاستە پاش سەرکەوتن بەسەر داعشدا و هەوڵدان بۆ گەڕاندنەوەی پەیوەندی کۆمەڵایەتی بەر لە داعش.
ئۆلیڤەر پیچا: باری ئاسایشی ناوچه‌كانی جێناكۆك چۆنە؟ له‌كاتێكدا بەردەوام دەوترێت شەڕ دژی داعش ته‌واو بووه و ئاواره‌كان دتوانن بگەڕێنەوە.
سەلام عومەر: کە لە دەرەوە سەیری عيراق دەکەیت، لە ئەوروپاوە، وەک یەک پارچە دەبینرێت، وەک چۆن ئەڵمانیا یان فەڕەنسا وایە، عيراقیش عيراقە. بەڵام لە ناوخۆی عيراق دۆخەکە تەواو جیاوازە، بۆ نمونە ئێستا ئێمە لە سلێمانین بەڵام هەر دوو سەعاتێک دوور لێرەوە بە ئۆتۆمبێل شوێن هەیە کە بە دڵنیاییەوە ناتوانین بەم شێوەی ئێرە پێکەوە دابنیشین، لەبەرئەوە کاتێک باس لە عيراق دەکەین باس لە کام بەشەی عيراق دەکەین؟ کاتێک دەڵێیت عيراق ئاسایشە، ئەوە تەواو نایپێکێت، وەک ئەوەش وایە بشڵێم عيراق ناسەقامگیرە. ئەو جۆرە لە گشتاندن ڕاستی ئەم وڵاتە ناپێکێت.
پێویستە به‌رده‌وام بەوردی بڕوانیت؛ باس لە چ کێشەیەک دەکەین، باس لە چ ناوچەیەک دەکەین؟ لەوانەیە بتوانم لە بەغداد سەربەستانە بجوڵێم، بچم بۆ بەسرە، لە کافیتیریایەک دابنیشم. بەڵام لە موسڵ، خواروی کەرکوک، یان پارێزگای ئەنبار دۆخەکە تەواو جیاوازە. ئەنبار و سلێمانی دوو جیهانی جیاوازن. ئەم جیاوازییە قوڵانە لە هەمان وڵاتدان، بە گشتی خەڵک لە ئەوروپاوە لێی تێناگه‌ن.
ئۆلیڤەر پیچا: ئایا کەمە نەتەوایەتییەکان داهاتویان هەیە؟
سەلام عومەر: باوەڕموایە لەسەرتاسەری جیهاندا لەوە تێناگەن، تەنانەت سیاسی و ئەکادیمییەکانیش، کە دەوڵەتی ئیسلامی چەند سەرکەوتوو بووە لە ڕوخاندنی ئاوێتەبونی کۆمەڵایەتی. خەڵکی سەرکەوتن بەسەر داعشدا وەک دەستکەوت دەبینن، دەکرێت شتێکی لەسەر هەڵبچنرێت، بەڵام هێندە ئاسان نییە. کێشەکان خانوە داڕماوەکان نین، خەڵکی لە ڕەهەندی ئەو ڕوخانە تێناگەن کە داعش بەسەر پێکەوەژیانە کۆمەڵایەتییەکەیدا هێناوە.
کێشەکان خانوە داڕماوەکان نین، خەڵکی لە ڕەهەندی ئەو ڕوخانە تێناگەن کە داعش بەسەر پێکەوەژیانە کۆمەڵایەتییەکەیدا هێناوە.
ئۆلیڤەر پیچا: ئەی چی بکرێت؟
سەلام عومەر: بابەتەکە ئاشتەوایی کۆمەڵایەتییە، ئەمەش ئەرکێکی گرانی مرۆڤایەتییە لە شەڕی جیهانی دوەمەوە، ئەمە داهاتوی تەواوی ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دیاریدەکات، بابەتەکە ئەمەیە. دەبێت خەڵکی خۆیان لەگەڵ ئەو نایەکسانییانەدا یەکلابکەنەوە. حکومەت لە بەغدا بە سادەیی دەیەوێت خەڵکی بگەڕێنێتەوە. بەڵام ئێمە کێوێک کێشەمان لەبەردەمە. تەنیا یەک نمونە؛ بیر لەو کچ و ژنە ئێزیدییانە بکەرەوە داعش رفاندونی، لەوانەیە منداڵیان لە چەکدارانی داعش بوبێت، چۆن دۆخی یاسایی ئەم منداڵانە سەیردەکرێت، ئایا منداڵی ئێزیدین یان موسوڵمانن؟ لە سیستەمی دادی عيراقیدا ئه‌وه پرسێکی ناوەندییە.
پرس و دەرەنجامی ئاڵۆز هەن کە لە پڕ ڕۆڵ دەبینن، ئەی ئەم هەموو بێ باوکە؟ بەپێی یاسای عيراقی ئۆتۆماتیکی موسوڵمانن. ئەمەش دژی داخوازی کەمایەتییەکانە. هەموو ئەم وردەکارییانە پەیوەندییان بە داهاتووەوە هەیە و بەشداری ئەو بڕیارە دەکەن ئایا خەڵک دەیانەوێت لێرە بمێننەوە یان باشتروایە ئەم وڵاتە جێبهێڵن. پێویستە خەڵکی لەوە تێبگەن ئەو روخانەی داعش ئەنجامیداوە چەند بەرفراوانە، ئەوە زۆر سادەیە کە بڵێیت داعش نەماوە، ئیتر بەردەوام دەبین. بەڵام چۆن بەردەوام دەبین؟ ئەوە زۆر گرنگە بەلامەوە.
ئۆلیڤەر پیچا: هەندێکجار عيراقییەکان دەڵێن "خۆزگە سەددام لەسەر دەسەڵات بمایاتەوە، چونكه دیموکراسی لێرە کارناکات" رابردوی دیکتاتۆر جوان دەکرێت.
سەلام عومەر: مرۆڤ هەرگیز ناتوانێت عيراقی نوێ لەگەڵ دیکتاتۆریەتی سەددام بەراورد بکات. سەرەڕای هەموو ئەو کێشانەی هەمانە، ئەمە تەواو مەحاڵە و پرسی بەراوردکردن نییە. بەڵام ڕاستە کوردیش شتی لەوجۆرە دەڵین، کە خۆیان قوربانی دیکتاتۆریەتی سەددام حسێن بون. ئەوسا هەموو شتەکان زۆر باشتر بون لە ئەمڕۆ، شتی لەو جۆرە مرۆڤ بەردەوام دەیبیستێت. وا هەستدەکەم ئەوە دەربڕینی بێهیوابونێکی قوڵە، ئەوە هەلێکە بۆ دەربڕینی توڕەیی و بێهیوایی.
من خراپ سەیری هیچ عيراقییەک ناکەم کە وادەڵێت، بەڵام ئەمە ڕاست نییە. سەرەڕای هەموو شتێک ئێستا هەلی گۆڕانکاریی هەیە، بەمدواییە گەنجێکی ئەنبار بووە بە سەرۆکی پەرلەمان، دەزانم زۆر لە پشتی پەردەوە ڕودەدات، هێزە دەرەکییەکان، ئێران، ئەمریکا، بەڵام سەرەڕای ئەوەش خەڵکی گفتوگۆ دەکەن، شەڕدەکەن و دیبەیت دەکەن، عيراقیین و هەمان ڕا نین، بەڵام هیچ نەبێت ئێستا گفتوگۆ هەیە، دیموکراسی ئەوها کاردەکات. لەسەردەمی سەددام-دا شتێکی لەم جۆرە نەبوو، چیتر لە ژێر چەتری دیکتاتۆریەتدا ناژین.
ئۆلیڤەر پیچا: ئایا گەشبینیت؟
سەلام عومەر: تا ئەو ڕادەیەی نەگاتە توندوتیژی، هەموو شتێکی تر مایە گفتوگۆکردنە. گرنگ ئەوەیە لایەنەکان لەگەڵ یەکتریدا بدوێن، دەکرێت مرۆڤ ڕای جیاواز بێت، دەکرێت گەرم بێت، بەڵام بەلامەوە زۆر گرنگە کە هەموان لە پەرلەمان نوێنەریان هەبێت و گفتوگۆی گەرم بکەن، ئه‌وه‌ش باشترە لە بایکۆت و شەڕی ئەهلی.
وه‌رگێڕانی له ئه‌ڵمانییه‌وه: سه‌روه‌ر ئه‌حمه‌د
