Musul ve Ninova eyaletinin çeşitli bölgeleri, üç yıllık bir projeyle, çeşitli yerel topluluklar arasında uzlaşma sağlamak için IŞİD’in ardından ortaya çıkan radikalizmi ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Proje, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile işbirliğiyle, “Hükümet, Güvenlik ve Sosyal Kurumlar Arasındaki Ortaklığın Güçlendirilmesi” başlıklı bir konferans çkapsamında mayıs ayı sonunda üst düzey hükümet ve parlamento yetkililerinin katılımıyla duyuruldu.
Yerel bir Sivil Toplum Kuruluşu (STK) olan Halkın Yardım Örgütü Program Direktörü Elwend Talat, “Proje uzun zamandan beri hazırlanıyordu ve yerel yönetimler, güvenlik görevlileri ve sivil toplum örgütleri de dahil olmak üzere uzlaşma ve bir arada yaşama ile ilgili bir dizi grup aracılığıyla uygulanacaktır” dedi.
Talat, görevlerinin, “proje katılımcılarını sorunların ve çatışmaların nasıl çözüleceği konusunda eğitmek” ve “sorunların doğasını anlayarak çözüm bulmaya yönelik” olduğunu söyledi.
Musul ve Ninova eyaletinin çoğu, 2014'ten 2017'ye kadar, eyaletteki tüm dini ve etnik topluluklardan yüzbinlerce sivilin öldürüldüğü, kaçırıldığı, köleleştirildiği ve yerinden edildiği aşırılık yanlısı IŞİD mensuplarının kontrolü altındaydı.
Ninova, 2019: Yerel gönüllüler, IŞİD savaşçılarının duvara yazdığı ırkçı sloganları boyuyor. Fotoğraf:KirkukNow
Erwend Talat, projenin Musul, Şengal (Sincar) Ninova Plan, Telafer, Geyara olmak üzere 12 bölgede uygulanacağını belirterek, “Zorluklar uzlaşmayı engelliyor ve IŞİD döneminden beş yıl sonra bir arada yaşama tespit edildi” dedi.
Talat, “Zorluklardan biri de IŞİD’in işgali sırasında şehirde kalan ve yerinden edilmeyen ailelerin reddedilmesi. Musul'da kalanların IŞİD destekçisi olmakla suçlandığı genel bir anlayış olduğu için yerinden edilenler ve geri dönenler tarafından ayrımcılığa uğruyor” diye konuştu.
Bölgede son yıllarda, IŞİD'e yardım etmekle suçlananların geri dönüşü, Ninova'nın çeşitli bölgelerinde yaygın protestolara yol açtı ve Geyar gibi bazı bölgelerde gerginliğe yol açtı.
Erbil'deki konferansa katılmasının ardından KirkukNow'a konuşan Ninowa Vali Yardımcısı Ali Omar, “IŞİD'den önce Musul toplulukları arasında sorunlar ve çatışmalar vardı ama şimdi olduğu gibi değil, IŞİD’in ortaya çıkışı tıpkı esen rüzgar gibi oldu. Yangın, bu yüzden en önemli şey bu çatışmayı sona erdirmektir” dedi.
“IŞİD’in ortaya çıkışı tıpkı yangını körükleyen rüzgar gibiydi”
Irak hükümeti birkaç yıldır radikallerle mücadele için bir strateji açıklıyor.
Haziran 2021'de Başbakan Mustafa Kazimi, başta tartışmalı bölgelerde diyalog, barış ve bir arada yaşama zemini oluşturmak ve önerilerini bildirmek üzere dört komiteyi görevlendirdi.
Musul'daki radikal gruplarla mücadele stratejisinin de başkanı olan Ninowa Vali Yardımcısı, son dört yıldır toplumsal barış ve bir arada yaşama üzerinde çalıştıklarını söyledi.
Ali Omer, “IŞİD kalıntıları,çocuklar ve gençler üzerindeki etkisi en büyük zorluk, bu yüzden gelecek yıl müfredatın bir parçası olarak etik öğretmeyi planlıyoruz” dedi.
IŞİD, Ninova'da yüzlerce farklı topluluktan vatandaşını katletmenin yanı sıra, Müslüman Şiile, Ezidi ve Türkmenler başta olmak üzere binlerce insanı kaçırarak çoğu bilinmeyen bir kadere sürükledi.
Omer,“IŞİD aileleri bir diğer büyük sorun. Bazıları bu ailelerin özellikle Geyara'da geri dönmesini kabul etmiyor. Bazıları yeni bir bölgede ya da Cidde kampında barınma sağlanarak çözüldü ama bunun kalıcı bir çözüme ihtiyacı var” diyor.
Ninova'da bulunan Cidde kampı, IŞİD savaşçılarının Irak vatandaşlığına sahip kadın, çocuk ve akrabalarını Suriye’deki Al-Hol kampından geri getirdikten sonra barındırmak için geçen yılın başından beri hazırlanıyor.
Suriye'nin kuzeyindeki Kürt kenti Haseke’nin doğusundaki El Hol kampı, yaklaşık 30 bini Iraklı kadın ve çocuklardan oluşan IŞİD savaşçılarına bağlı yaklaşık 72 bin kişiye ev sahipliği yapıyor. Diğerleri Suriyeli ve diğer milletlerden oluşuyor.
Erbil, Mayıs 2022: Musul'da Hükümet, Güvenlik ve Sosyal Kurumlar Arasındaki Ortaklığın Güçlendirilmesi Konferansı. Fotoğraf:Ferman Sadık
Irak Parlamentosu Musul'un sağ yakasındaki ofisinin direktörü Omar Obeydi KirkukNow'a verdiği demeçte, “Bütün topluluklar bu ofiste olduğu için bazı sorunların çözümünde olumlu bir rol oynadık” dedi.
Ninova'da Araplar, Kürtler, Türkmenler, Ezidiler, Şebekler ve Hristiyanlar da dahil olmak üzere 34 parlamenter bulunuyor.
Obeydi, üç yıllık projenin, sorunları belirlemeye ve ardından çözmeye yönelik bir ilk girişim olduğunu söylüyor. Görevimiz, meseleleri yakından görüşmek üzere milletvekillerini ve halkı bir araya getirmektir” diyor.
Ninova'nın kuzeybatısındaki Zumar nahiyesinde IŞİD’in akrabaları için Al-Umle kampı kurmaya karar verdi, ancak proje sakinleri ve yerel yetkililerin protestoları nedeniyle askıya alındı.
Talat, “IŞİD'den beş yıl sonra, Musul'da hâlâ tam bir birliktelik yok ve projenin önemi, toplumlar arasındaki güveni yeniden tesis etmek ve bu da zaman alıyor” sözlerini kullandı.
Talat, “IŞİD'den beş yıl sonra, Musul'da hâlâ tam bir birliktelik yok ve projenin önemi, toplumlar arasındaki güveni yeniden tesis etmek ve bu da zaman alıyor” sözlerini kullandı.
Birleşmiş Milletler (BM) daha önce yerel yetkililer, toplum liderleri ve güvenlik komutanlarının desteğiyle “Onur Paktı”nın imzalanması da dahil olmak üzere çeşitli aşamalarda IŞİD destekçisi olmakla suçlananları uzlaştırmaya ve iade etmeye çalıştı.
