Irak’ın başkenti Bağdat'taki bir hastanede 24 Temmuz 1981'de 77 yaşında vefat eden “Makam hocası” olarak bilinen Ali Merdan, aramızdan ayrılışının 41. yıl dönümünde hasretle anılıyor.
Ali Merdan, Hasan Zirek, Muhammed Memli, Tahir Tewfiq ve Muhammed Salih Dilan gibi birçok önde gelen Kürt ve Iraklı şarkıcıya ilham kaynağı olmuştur.
Büyük usta Ali Merdan, 1904 yılında Kerkük şehrinde doğdu. Babasının adı Cewarta bölgesindeki Kani Serd Köyünden özellikle babası Kadir Merdan’ın kökenleri, Berzenci şeyhlerine dayanıyor.
Eğitimine Şeyh Ali Talabani'nin Tekkesinde başlayan sanatçı, Golistan, Bostan, Nageh Han, İsmail Tameh ve Baxbani dini okullarında Farsça, Türkçe ve Arapça eğitim gördü.
“Ali Merdan iyi bir hafız ve ilahiler okuyordu”
Ali Merdan, Kuran'ın tilavetinden etkilenmiş ve tefsirinde ustalaştığı gibi, dini meclislerde ve toplantılarda tekrarlanan ve sanatçının hayran olduğu ve gırtlağında büyük bir tesir bırakan ilahileri okuyarak ustalaşmıştır. Sanat yaşamına ise erken bir yaşta başlıyor.
Hayatındaki değişimler babasıyla Kürt köyleri arasındaki seyahatlerinde Ali Merdan'ın yaşamında değişimlere neden oldu ve onu dini alanı bırakıp Kürt folkloruna yönelmesine neden oldu.
Şarkılarını Lübnan, Suriye ve Ürdün'deki Arap radyo istasyonlarında kaydeden ilk Kürt şarkıcıdır.
Bestekar Ali Merdan sayesinde büyük sanatçı ve Iraklu usta besteci Muhammed el-Kebanci gibi büyük sanatçıları ve ustaları, Merdan’ı doğu, Kürt makamının müzikal yapısı ve İslam ortamdan bağımsız sahip bir usta olarak kabul etti.
Sanatçının yapmakla yükümlü olduğu öğretim alanına gelince, Irak'ın başkenti Bağdat'taki Model Institute for the Blind'de ders verdi. Müzikal solfej kurallarını yani müziğin temellerini inceledi.
Birkaç enstrüman çalma yeteneğine sahipti.
Pratik anlamda Kürdistan'da ünlü bir nefesli çalgı olan Kürt balbanın (mey) yanı sıra ud, gitar ve keman gibi çeşitli müzik aletlerini de çalabiliyordu.
Sanatçı Ali Merdan'ın bu piramidin zirvesinde yer aldığı Kürtçe şarkı söylemenin odak noktası haline gelen makamı icra ederken, sevgili şehrinden, kalbine, neşeli seslerin şehri, makamların ve güçlü gırtlakların şehri Kerkük'ten yola çıktı.
Sanatçı, 1936'da ilk kez Kürt radyosuna kaydedilen bir dizi Kürtçe makam seslendirdi ve bu radyoda şarkı söyleyen ilk Kürt şarkıcısı oldu.
Enformasyon Bakanlığı tarafından bu başarılarından dolayı takdir ile onurlandırıldı.1977 yılında Enformasyon Bakanlığı tarafından Uluslararası Müzik Günü münasebetiyle onurlandırıldı ve kendisine altın madalyalı bir teşekkür belgesi takdim edildi.
