جلوبەرگە بەكارهاتووەكان چیتر بۆ فڕێدان و پیسكردنی ژینگە نین، جوانە بەكر لەگەڵ پارچەی تری قوماشدا ستایلی نوێیان لێ دروستدەكات، هەم قوماشە كۆنەكە بەرهەمدەهێنێتەوە، هەم رێگری لە پیسكردنی ژینگە دەكات و سەرچاوەیەكیشە بۆ بژێوی خۆی.
جوانە بەکر (29ساڵ)، دانیشتوی شاری سلێمانی و پیشەی مامۆستایە، لە هەماكاتدا دیزاینەرە، پڕۆژەیەكی دەستپێكردووە بۆ بەرهەمهێنانەوەی ئەو جلوبەرگانەی كە هێشتا دەتوانرێت بە شێوازی تر بەكاربهێنرێنەوە، لەو چوارچێوەیەشدا براندی تایبەت بەخۆی داناوە بەناونیشانی (nweconic).
"دەمەوێت لەو رێگەیەوە ژینگە بپارێزم، چونكە جلوبەرگەکان لە کاتی فڕێدان و شیبونەوەیاندا لە زبڵدانەکان گازی میسان دەردەکەن، گازێکی گەرمخایەنی بەهێزە و بەشدارە لە گەرمبونی جیهان و گۆڕانی ئاووهەوا".جوانە لە ساڵی 2020و دەستی كردووە بە كاری دیزان، ئەوەش یەكێك بوو لە خولیاكانی، پێشتریش بەرگدروو بووە، ئەمانە هاندەری بون هەنگاوبنێت بۆ بەرهەمهێنانەوەی جلوبەرگە بەكارهاتوەكان.
كۆن نوێ دەكاتەوە
جوانە دەڵێت ئەو پارچە قوماشانە بەرهەمدەهێنێتەوە کە پێشتر بەکارهاتون، "دوبارە دیزانیان دەكەمەوە، بە ستایل و شێوە و قەبارەی جیاواز، تەنانەت هەندێك كات پارچەی دیکەی تێکەڵ دەکەم و دەیگۆڕم، ئەوەش لەسەر خواستی كڕیارەكانم".
كڕیارەكان بەگشتی ئەو كەسانەن كە خۆیان جلوبەرگە بەكارهاتووەكانی بۆ دەبەن، بە بڕە پارەیەك بۆیان دیزان دەكاتەوە و دوبارە بەكاریدەهێننەوە. یان جوانە هەر خۆی جلوبەرگی كۆنە لەخەڵك وەردەگرێت و جلوبەرگی نوێی لێ بەرهەمدەهێنێتەوە و نمایشی دەكات بۆ فرۆشتنەوە.
پاشماوەی جلوبەرگ بە شێوەیەکی بەرچاو لە عیراق لە ژێر کاریگەری کەرتی مۆدەی خێرادایە، بەشێك لە خەڵک جلوبەرگی زیاتر لە پێویستی خۆیان دەكڕن و لە دوای ماوەیەکی کەم لە بەکارهێنان فڕێی دەدەن.
بۆ نمونە هێشو رەفیق، كچە خوێندكارێكی زانكۆی سلێمانییە، دەڵێت "من پارەی زۆر بە جلوبەرگ نادەم، بە بڕە پارەیەكی كەم جلوبەرگێكی جوان دەكڕم، بەڵام چەند جارێك لەبەری دەكەم و فڕێی دەدەم". ئەوەش وادەكات قەبارەی جلوبەرگی فڕێدراو زۆربێت، هەرچەندە هیچ ئامارێك نییە لە عیراق ئەو بڕە رونبكاتەوە.
جلوبەرگی هەرزان و کواڵیتی نزم زوو تێكدەچێت، ئەوەش لە ئەنجامدا دەبێتەهۆی ئەوەی بەفیڕۆدان و پاشماوەی زیاتر روبدات.
پیشەسازی جلوبەرگ، ساڵانە لەسەر ئاستی جیهان، 92 ملیۆن تۆن پاشماوەی هەیە، ئەو پاشماوانە چ لەكاتی بەرهەمهێناندا بێت، یان پاشماوەی جلوبەرگی كۆنەی فڕێدراو، پێدەچێت تا ساڵی 2030 بڕی پاشماوەی پیشەسازی جلوبەرگ بگاتە 102 ملیۆن تۆن.
پاشماوە جلوبەرگ یان فاشن، هەموو ئەو جلوبەرگ، قوماش و بابەتانەی خۆڕازندنەوەی فڕێدراو دەگرێتەوە كە لە كاتی بەرهەمهێنان و بەكارهێنانیاندا دەمێننەوە.
جوانە دەڵێت ئەو لەپاڵ حەزی دیزاین و لایەنی ئابوری كارەكەی، لەو هەنگاوەیدا بیری لە پاراستنی ژینگەش كردۆتەوە.
جوانە لەڕێی پەیجەكەیەوە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی ئینستگرام، بەرهەمەكانی نمایش دەكات و خۆی وەكو یەكەم براندی کوردی بۆ ڕیسایکڵکردنی جلوبەرگ ناساندووە، لە سەروو پێنج هەزار فۆلەوەری هەیە.
"خەڵک یان هاوڕێ و کەسانی دەوروبەرم ئەو جلانەی کە بەکاریناهێنن ئێستا فڕێی نادەن، بۆمی دەهێنن، بۆ ئەوەی دوبارە سودی لێ ببیننەوە، دوای ئەوەی بە براندەكەی من شادبون"، جوانە مانگانە لە نێوان پێنج بۆ 30 كیلۆ پارچە جلوبەرگ جارێكی تر بەرهەمدەهێنێتەوە.
خەڵک یان هاوڕێ و کەسانی دەوروبەرم ئەو جلانەی کە بەکاریناهێنن ئێستا فڕێی نادەن، بۆمی دەهێنن
"هەموو كارەكانم خۆم دەیكەم، بەڵام کەسانی تر بەپێی جۆری پڕۆژەکانم دێنە ناو ئیشەکانمەوە، وەک مۆدێل یاخود فۆتۆگرافەر".
بەگشتی پێشوازی خەڵک و بە تایبەت گەنجان بۆ كارەكەی باشە، ئەوەش بۆتە هاندەر و پاڵپشتی بۆی. جوانە وتی "دەمەوێت ئەو پەیامە رون بێت كە ئامانجی سەرەکی لەم كارەم ئەوەیە ژینگە بە قوماش و جلوبەرگی بەكارهاتوو پیس نەكرێت". ئەو دیزاینەرە، بەشێوەی ئۆنلاین جلەکانی دەفرۆشێت و هەر خۆشی گەیاندنی هەیە.
شێوە محەمەد، كڕیكارێكی بەرهەمی نوێكۆنیكە، وتی "من لەڕێی پەیجەكەوە كارەكانم بینی، بەلامەوە زۆر سەرنجڕاکێش بون، لەگەڵ دانانی بزنسێك بۆ خۆی، توانیویەتی خزمەت بە ژینگەش بگەیەنێت".
جوانە لە سەرەتای ئەمساڵ بەشداریكرد لە هەفتە نمایشی جل و بەرگی سلێمانی و بەرهەمەكانی نمایشكرد.
شێوە هەر لەوێ لە نزیكەوە بەرهەمەكانی بینی، "ماندوبون و بیركردنەوە بەكارەكانییەوە دیاربوو، کابۆیەکی کۆن و دڕاو چەند بە وردەکاری نوێ کرابویەوە، گرنگییەکەشی لەوەدایە کە ئەم پارچەیە فڕێ نادرێت و ژینگە پیس ناکات".
جوانە هەندێك پارچە قوماشی كوردەواریی لە جامانە و هەوری، لەگەڵ پارچەی مۆدێرنی بەكارهاتوو تێكەڵ دەكات، ئەوەش لای خەڵک بۆتە هۆی سەرنجراکێشی و بەخشینی تایبەتمەندی بە جلەکانی.
جانتا و تۆت باگ (جانتای لە قوماش دروستکراو)، بەشێكی تری كارەكانی جوانەیە، لەوەشدا بەهەمان شێوە قوماشی بەكارهاتوو بەكاردەهێنێتەوە. "پەنابردن بۆ دروستكردنی جانتا و تۆت باگ، بۆ ئەوەیە خەڵك دوربكەوێتەوە لە كیسی نایلۆن، كە یەكەمجار بەكاردەهێنرێتەوە و دەبێتەهۆی پیسبوین ژینگە"، جوانە وای وت.
ئاسۆ شکاك، چالاکوانی ژینگە و سەرۆکی رێکخراوی ئاڤیاری هۆشیاریی ژینگەیی، دەڵێت جۆرەکانی قوماش بەپێی ستاندارد جیاوازی هەیە لە شیبوونەوە لە خاکدا، "بەڵام لە کۆتاییدا هەردەبن بە پاشماوە و زیان بە ژینگە و ئاووهەوا دەگەیەنن بە تایبەت ئەو جۆرە قوماشانەی ماددەی نایلۆنیان تێدایە، چونكە درەنگتر شیدەبنەوە لە خاکدا".
وتیشی "کەمی بەکارهێنانەوەی قوماش و جلوبەرگەکان و زۆری کڕین و فڕێدانیان وایکردووە پاشماوەی جلوبەرگ زۆربێت".
کەمی بەکارهێنانەوەی قوماش و جلوبەرگەکان و زۆری کڕین و فڕێدانیان وایکردووە پاشماوەی جلوبەرگ زۆربێت
ئاسۆ دەڵێت خەڵكی دەتوانێت ئەو جلوبەرگانەی بەكاریناهێنن بیبەخشن بەكەسانی تر یان لە پڕۆژەیەكی ریسایكیلیندا بەرهەمی بهێننەوە، ئەو دەستخۆشی لە پڕۆژەكەی جوانە كرد و وتی "كاری لەم شێوەیە لە هەرێمی كوردستان زۆر كەمە".
ئەو پێیوایە فڕێدانی جلوبەرگ و قوماش، بەتایبەت لە نزیك سەرچاوە ئاوییەكان ئاوەكە پیسدەكەن و زیان بە دەرخت و زیندەوەرانیش دەگەیەنێت.
كێشەی جوانە لەوەدایە هێشتا نەیتوانیووە پڕۆژەكەی گەورە بكات، بەشێوەیەك كاریگەریی كارەكەی بە تەواوی لەسەر ژینگە رەنگبداتەوە، ئەو ئێستا لە ماڵەكەی خۆیدا ئەو كارە دەكات و پێویستی بە شوێن و ستاف هەیە بۆ ئەو كارە.
هەروەها وتی "تێگەیشتنی خەڵك كەمە بۆ بەرگرتن لە پیسبونی ژینگە كە كاریگەریی هەیە لەسەر گۆڕانی ئاووهەوا".
بەپێی راپۆرتی رێکخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان، عیراق لە ریزبەندی پێنجەمین ئەو وڵاتانەدایە كە كەوتۆتە ژێر كاریگەرییەكانی گۆڕانی كەشوهەواوە.
نزار ئامێدی، وەزیری دەستلەكاركێشاوەی ژینگەی عیراق، کۆتایی ساڵی رابردوو لە لوتكه‌ى گۆڕانی كه‌شوهه‌وا (COP28) لە دوبەی، كە پەیامنێری (كەركوك ناو) ئامادەی بوو، وتی "هه‌موو ساڵێك به‌رزترین پله‌ی گه‌رما له عیراق تۆماردەكرێت، ئەمساڵ بەرزترین پلە لە قەزای خانەقین لە پارێزگای دیالە بوو، ئه‌وه رونه كه عیراق زۆر كاریگه‌ره به گۆڕانكارییه‌كانی ئاووهەوا".
وتیشی "بەرزبونەوەی پلەی گەرمای زەوی راستەوخۆ بۆتەهۆی تێكچونی كۆی سیستمی ژینگە، زەوی كەوتۆتە ژێر كاریگەریی چالاكییە مرۆییەكان، ئێمە دەستدرێژیمان كردۆتە سەر پێكهاتەی زەوی و كۆی سیستمەكە تێكچووە".
زۆركات جوانە كە مامۆستایە، لە وانەكانیدا دەیەوێت خوێندكارەكانی لەو پرسە مەترسیدارەی گۆڕانی ئاووهەوا ئاگاداربكاتەوە، "پێیاندەڵێم ئەگەر یارمەتیدەر نین لە کەمکردنەوەی گۆڕانی ئاووهەوا ئەوا زیادیشی نەکەن"، زیاتر وتی "دەمەوێت فێریان بكەم لە ژیانی رۆژانەیاندا بە شێوازێک رەفتار بکەن ببنە هاوڕێی ژینگە"، ئەو بە گرنگیشی دەزانێت لە کەرتی پەروەردەوە خوێندکاران ئاشنا بکرێن بە بابەتە ژینگەییەکان و گۆڕانی ئاووهەوا و زیانەکانی.
نزار ئامێدی-یش رونیكردەوە "له هه‌موو رویەكی ژینگه‌ییه‌وه دۆخی عیراق زۆر خراپە، له‌ڕوی ئاو و پیسبونی ئاووهەوا، لەڕوی به بیابانبونی زه‌ویی كشتوكاڵییه‌كانیش هەر خراپە، روبه‌رێكی زۆر زه‌وی كشتوكاڵیمان له‌ده‌ستداوه. هەروەها لەڕوی خۆڵ و خاشاك... ئه‌مه‌ش ده‌رئه‌نجامی ئه‌وه‌یه له رابردودا عیراق گرنگی به ژینگه نه‌داوه".
له هه‌موو رویەكی ژینگه‌ییه‌وه دۆخی عیراق زۆر خراپە
جوانە وتی ئەویش نەیتوانیوە بە تەواوی خۆی بۆ پڕۆژەكەی تەرخان بكات، پڕۆژەكەی وەكو كاری دووەمی پشتی پێدەبەستێت.
داوایكرد فیستیڤاڵی زیاتری تایبەت بە فاشن بكرێتەوە، بۆ ئەوەی لەو رێیەوە هەم بەرهەمەكانی ساغبكاتەوە، هەم بتوانێت هۆشیاریی بڵاوبكاتەوە و پەیامەكەی بە خەڵك بگەیەنێن.
"بەشداریم لە سلێمانی فاشنی 2024 بە تێکەڵکردنی کابۆ لەگەڵ قوماشی دیکە، پێشوازی باشی لێكرا و دەستکەوتێکی باشی هەبوو، بە شێوەیەکی باش و بەرچاو کارەکانمی بە خەڵک ئاشنا کرد و داواکاریی خەڵكی بۆ كارەكە زۆر زیاد كرد و جلوبەرگی خۆیان دەهێناو بەرهەمم دەهێنایەوە".
