Amar Aziz

2014 yılında IŞİD’in Şengal’i işgal etmesi sırasında Ezidi ve Hristiyanlar’a ait kutsal mekanlar başta olmak üzere farklı inançlara ait en az 200 cami,mabed, mezargâh ve kilisenin olduğu kutsal mekân finanse edilemediğinden dolayı halen restorasyon yapılamadı.

Şengal’in IŞİD’den kurtarılmasının üzerinden yaklaşık 5 yıl geçmesine rağmen halen kutsal mekânların çoğunun tadilatı yapılmadı. Tadilatı yapılan kutsal mekânlar ise hayırsever vatandaşlar ve Sivil Toplum Kuruluşları (STK) tarafından yapıldı.

Kirkuk Now’a konuşan Şengal kutsal mekânları restore sorumlusu Faxir Xelef, “Son 3 yılda Ezilere ait 9 mezargâh restore edildi. Restorasyonlar parti başkanları, güvenlk güçleri, dernekler ve hayırseverler tarafından yapıldı. Irak ve Kürdistan Bölgesi hükümetleri tek kuruş para yardımında bulunmadı”dedi.

Faxir Xelef, hükümetin bazı kutsal mekânlar için bütçe ayırdığını söyledi.

 Ezidiler’e ait 60 kutsal mekân kundaklandı

Kürdistan Bölgesi Hükümeti verilerine göre, IŞİD’in Şengal’e saldırısı sırasında Ezidiler’e ait 60 kutsal mekân kundaklandı ve yıkıldı.

Nobel ödüllü Ezidi aktivist Nadya Murad, bu yılın ağustos ayında, ilçe merkezine 10 kilometre uzaklıktaki Şeyh Hasan ve ilçe merkezinden 30 kilometre uzaklıktaki Sıkiniya köyündeki Melik Fexreddin türbelerinin restorasyonunu destekleyerek, finanse edeceğini kaydetti.

Sinabil Musteqbel Derneği Sorumlusu Fewaz Heci, restorasyonun 3 ay süreceğini belirterek, “Proje kapsamında bahçe ve garaj da yapılacağı için proje daha uzun sürecektir” dedi.

IŞİD, Ninova’da mezârgahların yanı sıra onlarca cami yıktı

Duhok’taki Sünni Vakfı Sorumlusu İsmail Muhammed, “IŞİD, Şengal’de bulunan 150 camiye zarar verdi. Özellikle de ilçe merkezinde bulunun 13 cami ciddi zarar gördü.”

Vakıf camilerin tadilat görevini üstlenirken, caminin zarar derecesine göre de bütçe ayırıyor.

Sünni Vakıf, yıkılan camilerin yeniden inşası için zararın büyüklüğüne göre 10 milyon dinardan az olmamak üzere bütçe ayırmaktadır.

İsmail Muhammed, “Şimdiye kadar hiçbir cami tadilatına başlanmadı. Bunun öncelikli nedeni de bütçe değil, bölgede bulunan gayrı resmi güçlerdir. Bence tadilat yapılsa da yine harabeye dönüşecektir. Yeni yönetimin bir an önce huzuru sağlanmasını umuyoruz” diye konuştu.

Kürdistan Bölgesi Diyanet İşleri Bakanlığı Hristiyan İşleri Daire Başkanlığı’na göre, IŞİD ile savaş sırasında Ninova ve Şengal’de 85 kilise de tahribat oluştu.

Şengal’deki 3 kilisenin IŞİD tarafından bombalandığını söyleyen Hristiyanlar’ın Şengal Sorumlusu Sebah Sebri Şem’un, “Yaklaşık bir yıl önce, hasarı değerlendirmek için Bağdat'tan bir heyet geldi, ancak onlardan henüz hayata geçirecek bir planları yok. Yeniden inşa etmek için bütçe ayrılmış değil” ifadelerini kullandı.

Şem’un, yeniden inşa projelerinin olmayışının yerlerinden edilenlerin dönüşünü büyük ölçüde etkilediğini vurgulayarak, Sengal'da yaşayan 65 Hristiyan ailenin ise geri dönmediğini söyledi.

 

 

Haşdi Şabi Şiiler'e ait türbeleri onarıyor 

Şiiler’e ait türbeler ve dini mekanlar IŞİD mensupları tarafından ağır hasara uğrarken, çok azı ziyaretçilere yeniden açıldı.

Kirkuk Now’a konuşan Şengal’deki Şii Mezârgahlar Sorumlusu Subhi Elias Haidar, “Şengal’de 8 türbemiz var ve hepsi IŞİD tarafından havaya uçuruldu, sekiz türbeden sadece ikisi yeniden inşa edildi"dedi.

İran destekli Haşdi Şabi tarafından onarılan türbelerden biri, Seyd Zeynep’tir.

Bağdat'taki Şii Vakıfları da, Zekerya Türbesi’ni yeniden inşa etmek için bir bütçe ayırarak, çalışmaların yüzde 40’ını tamamladı.

Gerekli bütçe sağlandıkça Şii türbelerin, yeniden inşa etmeye devam edeceklerini dile getiren Subhi Elias Haidar, ancak kalan 6 türbenin ne zaman restore edileceğinin bilinmediğini söyledi.

Musul’un 120 kilometre batısındaki Şengal ilçesi, Bağdat ile Erbil arasında “tartışmalı bölgelerden” biri olmakla birlikte, idari olarak Ninova Valiliğine bağlıdır.

3 Ağustos 2014'te IŞİD tarafından ele geçirilen Şengal, 13 Kasım 2015'te ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin desteğiyle Peşmerge Güçleri tarafından kurtarıldı.