Irak Parlamentosu, Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun işleyişine dair yeni yasayı kabul etmesi, Kerkük’ün 3 seçim bölgesine bölünmesinin ardından, kentteki siyasi bileşenler ve partiler, birbirlerinin oyunu bölmek ve seçmenlerini harekete geçirmek için yoğun bir mücadele içine girdiler.
Yeni düzenlemede neler var?
Aralık 2019'da Irak Parlamentosu, özellikle Kerkük’te siyasi bloklar arasında hala tartışma konusu olan "çoklu seçim bölgesi" ve parlamento sandalyeleri ile ilgili bölüm dışında, il seçim yasasını onayladı.
Parlamento’nun parti listeleriyle işleyen önceki seçim yasasının yerini alacak 50 maddelik seçim yasasında, Parlamento’daki sandalyelerin yarısı bağımsız vekillere ayrılacak. Geri kalan yarısı ise parti listelerinden seçilecek.
329 sandalyeye sahip olan Parlamento bir dahaki seçimde 251 sandalyeye indirilecek.
Bunların 242'si Irak'ın 18 seçim bölgesine dağıtılırken kalanı da azınlık kotası kapsamında Hristiyanlara (5 sandalye), Feylilere (1 sandalye), Şabaklara (1 sandalye) ve Sabilere (1 sandalye) ayrılacak.
Adaylık yaşı ise 30'dan 25'e indirilecek.
Seçim bölgelerine en az 100 bin nüfusa sahip olma şartı getirildi. Böylece bir sonraki seçimde nüfusu 100 binden az olan ilçeler komşu ilçeleriyle birleştirilerek yeni bir seçim bölgesi oluşturacak.
Planlama Bakanlığı, seçim bölgelerinde kaç kişinin yaşadığını Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'na ileterek seçim bölgelerinin oluşturulmasına yardımcı olacak.
Yasaya göre çifte vatandaş Iraklıların Parlamento’ya girebilmeleri için ikinci vatandaşlığından vazgeçmesi gerekecek.
"Çoklu seçim bölgesi" 10 Ekim’de Parlamento'da çözüme kavuşması beklenirken, konu bir diğer duyuruya kadar ertelendi. O dönemden beri her siyasi parti, farklı bölgelerdeki seçmen potansiyelini dikkate alarak, bölgelerin çıkarlarına göre nasıl dağıtılacağına ilişkin seçeneklerini tartışıyor.
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) iki parti ve iki seçmen kitlesi
Parlamento’da son 4 seçimde Kerkük'teki sandalyelerin çoğunu kazanan KYB, kentteki 3 seçim bölgesi konusundaki yaklaşımında ısrar ediyor.
KirkukNow’a konuşan KYB Kerkük Teşkilatları Merkezi Seçim Dairesi Başkanı Ali Qali, “Üç seçim bölgesi için 4 ila 5 seçeneğimiz var. Genel olarak, kenti dışı dahil seçim bölgelerinin çokluğu bizim çıkarımıza olduğuna inanıyoruz” dedi.
KYB’nin seçeneklerden biri, Kerkük’ün Laylan ve Qerahancir ilçelerinin yanı sıra şehir merkezindeki Pence Eli, Barutxana, İskan ve Imam Qasim semtlerinin de tek bir seçim bölgesi olması.
Bu durumda, KYB, önceki seçim sonuçlarında elde ettiği başarıyla bu ilçedeki bütün sandalyeleri kazanmayı bekliyor.
Kerkük, 9 Eylül 2019 - Kerkük il seçimleri için birleşik bir liste oluşturulması için Kürt partilerine yönelik bir basın toplantısı: Fotoğraf/ Karwan Sailhi
Diğer bir seçenek ise KYB’nin Şwan, Pirde (Alton Köprüsü), Taze ilçesinin yanı sıra Rehimawa, Elmas ve Tebe gibi şehir merkezinin tek bir seçim bölgesi olarak belirlemesidir.
Kerkük'ün merkez ilçesi, Dakuk ve Dubiz ilçeleriyle birleştirmek, Hawice ilçesini de başka bir seçim bölgesi olarak ayırmakta KYB’nin seçenekleri arasındadır.
7 sandalye kazanmayı hedefliyoruz
Ali Qelayi, “Kerkük'ün dışında ilçelerde üç veya dört sandalye varsa biz birini kazanabiliriz. Birinci ve ikinci seçeneklerde beş sandalye kazanabiliriz ve altıncı koltuk için yarışırız...Genel olarak yedi sandalye kazanma hedefindeyiz” diye konuştu.
Bu seçeneklerle KYB oylarını koruyacak ve aynı zamanda rakiplerinin de seçmenini dağıtmayı hedefliyor.
Ancak KDP, Kerkük merkezinin tek bir seçim bölgesi, ikinci seçim bölgesinin Hawice bölgesi, geri kalan ilçelerin ve nahiyelerin ise ayrı bir seçim bölgesi olması konusunda ısrar ediyor.
Bu durumda KYB bir yandan şehir merkezinin, diğer yandan ilçelerin ve nahiyelerin oylarını kazanmak için yarışacak.
Ali Qali, "KDP’nin bu seçeneğiyle, Kürtlerin veya Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin çıkarına olmadığı gibi Kürt seçmenin dağılmasına yol açacağını” savundu.
Kadın kotası Türkmenler’in planını bozdu
Türkmenler’de ise başlangıçta hakim görüş; kentin 3 seçim bölgesine dağıtmaktansa Kerkük şehir merkezi ile ilçe ve nahiyelerden oluşan iki seçim bölgesine dağıtılmasıdır.
Kentte 3 kadın kotası ise Türkmenler’in planını bozarak, oylarının dağılmasını etkileyecek.
Kerkük, Mayıs 2018- Türkmen partileri seçim komisyonunu protesto ediyor: Fotoğraf/ Karwan Al-Salihi
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Seçim Dairesi Başkanı Ahmed Remzi, "Şu anda hiçbir seçeneğimizi medyaya duyurmak istemiyoruz...Bağdat'taki Türkmen temsilcilerin katılımıyla bir operasyon odası oluşturduk ve bu konuda ciddi bir şekilde çalışıyoruz” dedi.
“Başlangıçta Kerkük’te tek bir seçim bölgesi olması için mücadele ettik” diyen Remzi, sözlerine şunları ekledi:
“İki ilçe olsaydı daha iyi olurdu. Kerkük’ü üç seçim bölgesine ayırmayı asla desteklemedik, ancak oldu bitti. Mevcut durumda Kerkük’ü ve ilçelerinde nasıl bir yol izleyeceğimizi tartışacağız.”
Araplar bir karara varmadı
Arap bileşeni, diğer bileşenlerle mücadelesine ek olarak, kendi aralarında dağınık durumdalar. Arap taraftarların bir bölümü bölgeleri aşiret ve kabilelerin hakim olduğu bölgeye göre dağıtmaya çalışıyor.
Kerkük'teki Arap Konseyi Sözcüsü Hatem Tay, (Konseyin liderlerinden biri Kerkük Valisi Rakan Said Cuburi’dir) henüz konumlarını belirlemediklerini, bu nedenle seçim bölgelerinin dağılımının detayına giremeyeceklerini söyledi.
Kerkük - Mayıs 2018 - Irak Parlamentosu seçimlerinde oylama süreci: Fotoğraf/ Karwan Salihi
Hatem Tay, "Dağılımın idari baz da mı, yoksa seçim merkezlerine göre mi olduğu netleşirse işler bizim için daha netleşecektir” diyerek, “Her şeye rağmen Arap unsurunun, oylarının dağılımına göre diğer ilçeleri kendi lehimze uzlaştırabilirse, Hawice ilçesi gibi kapalı alanların varlığı nedeniyle Kerkük’ün üç seçim bölgesine bölünmesinden fayda sağlamamız muhtemeldir” diye konuştu.
Tay, “Parlamentonun öncelikle partilerin ve bileşenlerin konumlarına göre değil, tüm kentler için nasıl dağıtım yapılacağını netleştirmesi gerektiğine inanıyoruz. Kentte farklı bir mekanizmanın uygulanmasına değil, tek bir ilkenin olmasına ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.
Yaşanan bu tartışmalar özellikle, Ubeydi ve Cuburi aşiretleri arasında yaşanan sorunların akabinde yaşandı. İki Arap aşireti de bölgede iki farklı kutup olarak biliniyor.
Edinilen bilgiye göre, bazı Arap aşiretler Dakuk ilçesinin Kerkük merkeze bağlı olmasını, Hawice ve Dubiz ilçelerinin de ikinci bir seçim bölgesi olarak belirlemesinden yanadır. Türkmenler de bir nebzeye kadar Araplar’ın bu önerisine sıcak bakıyor.
