Irak Göç ve Göçmenler Bakanlığı'nın, ülke çapındaki yerinden edilmiş kampları kapatılması kapsamında Ninova’nın Telafer ilçesine dönen Türkmenler, yetersiz hizmet ve Irak hükümetinin tazminat ödememesinden şikâyetçi. Bununla birlikte tüm eksikliklere rağmen ilçede şartların giderek düzeldiği görüşündeler.
2 hafta önce Kerbela'dan Telafer'e dönen Ahmed Muhammed Ali (40), COVID-19 salgınının ve evinden göç etmek zorunda kalan bir kişi olarak, ikinci sınıf vatandaş gibi hissetmesinin Telafer'deki evine dönmesine neden olduğunu söyledi.
KirkukNow’a konuşan Ahmed Ali, "Telafer'deki hizmetlerin yavaş yavaş geliştiğini ve yerinden edilenlerin, yapılanmada katkıda bulunmak için şehirlerine geri dönmeleri gerektiğini söyledi.
Evim yandı. Ne yazık ki tazminat almadım ve alacağımı sanmıyorum
Ali, “Evim yandı. Maalesef herhangi bir tazminat almadım ve alacağımı da sanmıyorum, bu yüzden elimden geldiği kadarıyla kendim yenilemek için acele ettim” dedi.
Geri dönenlerden Amina Hadi (35 yaşında) de Telafer semtinde hizmet eksikliğini dillendiriyor.
Hükümetin, bölgelerine dönen her göçmen ailesine vermeyi planladığı 1.5 milyon Irak Dinarı (yaklaşık 1.260 dolar) hibe için başvuruda bulunduğunu söyledi.
Amina Hadi için, hibenin hasarlı evini yeniden inşa etmek ve gıda ihtiyacını karşılamaya yeterli değil, ancak yine de hibeyi almak için sırasının gelmesini bekliyor.
Ninova, 2020 - Telafer'e dönmek için onay belgelerini bekleyen göçmenler: Fotoğraf/Cafer Telaferi
Bakanlık: Gönüllü geri dönüş programı kapsamında binlerce kişi geri döndü
Irak Göç ve Göçmenler Bakanlığı verilerine göre, 18 bin 500 aile geri döndü.
Bazı aileler ise resmi kayıtlara geçmekten çekindiği için gerçek sayının, yaklaşık 24 bin aile olduğuna inanılıyor.
Erbil'deki 1 ve 2 Hasan Şam kampı, Bağdat'taki Nehrewan kampı ve Kerbela’dan Telaferli onlarca yerinden edilmiş ailenin dönüşünün kolaylaştırıldığı belirtildi.
Irak Göç ve Göçmenler Bakanlığı, 21 Ekim'de, Ninova eyaletinden 560 yerinden edilmiş kişiyi barındıran ve güvenlik soruşturmasından sonra gönüllü olarak geri döndüğü ve ülkenin güneyindeki Kerbela’daki son kampın kapatıldığını duyurdu.
Bakan İvan Fayik Cebro, tüm göçmenlerin Ninova vilayetindeki ana bölgelerine döndükten sonra Bağdat'taki Nabi Yunis Kampı'nın kapatıldığını belirtti.
Bakanlık, 28 Ekim’de yaptığı açıklamada, Xazır’daki kamplardan yerlerinden edilmiş 393 kişinin de aralarında bulunduğu 89 aile Ninova’ya geri döndüğünü açıkladı.
393 kişi, İntsar, Reyhaniye, Nehrewan, Cede, Beac, Recm Hedid, Somer, Rebie, Gwer, Mehlebiye ve Telafer’den olduğu belirtildi.
Bakanlık önümüzdeki günlerde, kamplarda kendi istekleriyle boşaltılması sürecinin devam edeceği kaydedildi.
Telaferliler, IŞİD’in saldırısı sırasıda başta Necef, Kerbela ve Babil olmak üzere ülkenin güney ve orta kentlerine, bazıları ise Kürdistan Bölgesi, Kerkük ve Türkiye'ye gitti.
Ağustos 2017'de IŞİD kontrolünden kurtarılmasının ardından bölgedeki sivillerin yaklaşık yarısı şehirlerine geri döndü.
Musul'un 69 km kuzeybatısında yer alan Telafer, Haziran 2014'te IŞİD kontrolüne girdi. Yaklaşık 225 bin kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Türkiye'den geri dönenler oldu
Türkiye'den birkaç hafta önce dönen 50 yaşındaki Fuad Hazim ise, “Artık masrafları karşılayamıyorduk. Her şey pahalıydı. Sabahın erken saatlerinden akşama kadar çalışıyordum ve yine de geçinmiyorduk. Kira, elektrik, su, sağlık, ulaşım ve liste uzuyordu” dedi.
Fuad Hazim gülümseyerek, "Türkiye'de yaklaşık beş yıl geçirdik ama şehrimize ve evimize geri dönmeye karar verdik. Gurbet elde ne kadar yaşasan da bir gün mutlaka topraklarına dönüyorsun. Bu toprakları zorla ve mecburiyetten terk ettik” diye konuştu.
Kısmen tahrip olmuş evimi yeniden inşa etmek için mali destek almak için birkaç uluslararası kuruluş ve devlet dairesini başvurdum
Fuad Hazim, sözlerine şunları ekledi:
“Döndüğümden beri, kısmen tahrip olmuş evimi yeniden inşa etmek için mali bir hibe almak için birkaç uluslararası kuruluşu ve devlet dairesine başvurdum. Ancak şimdiye kadar sözler ve özürler dışında hiçbir şey elde etmedim. Bu yüzden, geri kalanını karşılayana kadar bir kısmını onarmaya karar verdim. Beni ve diğerlerini Telafer'e geri dönmeye zorlayan nedenler oldu. Şehrin sakinleri arasında birliği ve bir arada yaşamı yeniden sağlamak beni en çok teşvik eden oldu.”
Ninova, 2020 - Telafer'deki pazarlardan biri: Fotoğraf/ Cafer Telaferi
Göçmenlerin geri dönüşünü engelleyen sebepler nelerdir?
Telafer Kaymakamı Kasım Muhammed Şerif, daha önce KirkukNow’a verdiği demeçte, IŞİD savaşı sırasında çok sayıda evin yıkılması nedeniyle barınma sorunu olduğunu söyledi.
Kasım Muhamed Şerif, "Sivil Savunma Müdürlüğü'nün istatistiklerine göre IŞİD’in, Telafer'i kontrol ettiği yıllarda binlerce evin hasar gördü. Bazı evlerde başkaları tarafından el konulmuş durumdadır.
Telefer ve çevresinde 14 köy tamamen yıkıldı.
Kaymakam, göçmenlerin geri dönüşlerinin önündeki diğer nedenler arasında,"İşsizlik ve hükümetin etkilenenlere hizmet eksikliğine ek olarak, mali tazminat sağlayamaması" olduğunu da sözlerine ekledi.
Ninova Valisi: Telafer, yerlerinden edilenleri karşılamay hazır
Telafer aşiret reisleri ve ileri gelenleri ile ofisinde görüşen Ninova Valisi Necim Ciburi, "Telafer bölgesi, güvenliğin sağlanması, sağlık ve eğitim hizmetlerini vermeye hazır olmasından sonra yerinden edilmiş tüm aileleri kabul etmeye hazır. Bileşenler arasında barış içinde yaşama gayreti var ve bir arada yaşıyorlar” dedi.
Telaferli Ahmed Muhammed Ali, "Telafer'i iki yıl önce ziyaret ettim ve o zamanki insanlar endişeliydi, güvenlik durumu ve terörist grupların bölgeye geri dönme konusunda endişeliydiler. Ama gelinen aşamada yeniden yapılanma faaliyetleri, iş fırsatları umut verici ve göçmenlerin dönmesi için daha iyi olanakların sunulması gerekiyor. Böylelikle evlerine dönme konusunda teşvik olacaktır” diye konuştu.
