Ammar Aziz

Irak’ta savaş ve çatışmaların yanı sıra birçok zorlukla karşılaşan Ermeniler’in sayısı gün geçtikçe azalıyor.

Ermeniler’in bu ülkede yaşadığı zorluklar, onları umutsuzluğa sürüklerken, varlıklarını sürdürenler de kimliklerini korumak için çaba sarf ediyor.

Canêt Nizar Boliyan, Ninova’nın Telafer ilçesinde yaşayan Ermeni bir kadın.

Osmanlı döneminde ailesi Urfa’dan kaçarak, Irak’a geliyor.

Boliyan, 6 yıl önce IŞİD’in bölgelerine gelmesiyle evlerini terk ederek, Kürdistan Bölgesi’nin Duhok kentine yerleşiyor.

Boliyan, “Atalarımızdan yer değiştirmeyi miras aldık. Her nesil bir bölgeden diğerine göç ediyor. Bu, Irak'taki Ermenilerin sayısının önemli ölçüde azalmasına neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nun bize yaptığı haksızlıktı…IŞİD’de bize aynı şeyi yaptı. Bu sadece kaderimiz” dedi.

Ermeni bir öğrenci olan Meti Curg’da yerinden edilmiş ve 6 yıldır Duhok'ta yaşıyor. Eskiden Şengal'de rahat bir hayatı vardı, şimdi kiralık bir evde zor bir hayat sürüyor.

Meti Curg, “Ezidi kardeşlerimiz ve bölgenin diğer unsurlarıyla birlikte barış içinde ve sorunsuz yaşayan yaklaşık 15 aileydik. Biz Ermeniler ve diğer dini azınlıklar için her şey altüst oldu”diye konuştu.

Mati, güvenlik eksikliği nedeniyle Şengal'a dönemeyeceklerini söyledi.

Ermenileri’nin çoğu Bağdat, Ninova Ovası, Musul, Kerkük ve Kürdistan Bölgesi’nde yaşıyor.

Irak'taki Ermenilerin sayısına dair güvenilir bir istatistik yok; bazıları sayılarının 20 bin civarında olduğunu tahmin ediyor, ancak Duhok'taki Ermeni cemaatinin lideri Yarwant Arminian, bunların 3 bini Kürdistan Bölgesi'nde olmak üzere 12 bin Ermeni’nin Irak'ta olduğunu ifade etti.

Yarwant Arminian, “Irak'taki Ermenilere karşı bir soykırımın tanınmasını istiyoruz. Bu yapılırsa Ermenilerin artık yerinden edilme ve zorluklarla karşılaşmayacağını düşünüyorum. Maalesef Ermenilerin ve Hıristiyanların hakları genel olarak hala ihlal ediliyor” dedi.

2014 yılında IŞİD'in çoğu Ermeni’yi öldürdüğünü ve diğerlerinin yerlerinden edilmesine yol açtığı saldırılara değinen Armanian, “Olumlu olan, kendimizi asla ikinci sınıf vatandaş olarak görmememiz, kendimizi herhangi bir Irak vatandaşı olarak görüyoruz. Ve bu zorlukların üstesinden gelebilmek ve yok olmamızı önlemek için yapıyoruz”dedi.

Duhok ve Ninova Ermenileri’nin bir kısmı, 1918'de Osmanlıların kendilerine karşı soykırım yaptığı sırada göç etti.

Zaho kasabasında Kesta adında bir Ermeni Mahallesi var. Yarwant'a göre, Irak'taki ilk Ermeni Kilisesi 1923 yılına dayanıyor.

Ermeniler’in bir kısmı da ticaret nedeniyle bölgeye yerleşti

Yarwant, Irak Ermenileri’nin bir kısmının ticaret için gelip yerleştiğini söyledi.

Duhok'ta 4, Erbil'de bir, Bağdat'ta 3, Kerkük'te bir, Basra'da bir ve Ninova'da 2 Ermeni kilisesi var. Ninova'daki iki kilise de IŞİD tarafından yıkıldı ve henüz yeniden inşa edilmedi.

Yarwant, “İstatistiklerimize göre, 1991'den bu yana 20 binden fazla Ermeni Irak'tan ayrıldı. Koronavirüs olmasaydı şimdiye kadar daha fazlası gidecekti”diyor.

Irak istikrarlı değil, “Bölge bizim için güvenli değil; savaştan, kan dökülmesinden ve yerinden edilmekten yorulduk. Ermeniler istikrarlı bir yer arıyorlar, bu yüzden göç ediyorlar. Irak o kadar istikrarlı bir yer değil” dedi.

Irak Parlamentosu’nda kota sandalyesi bulunmuyor, Kürdistan Parlamentosu’nda ise kotadan bir sandalyeye sahipler.  

Kürdistan Bölgesi Parlamentosu Ermeni üyesi Fahik Kemal Sughun, KerkukNow'a şunları söyledi:

“Dini ritüellerimizi özgürce uyguluyoruz. Duhok'ta üç Ermeni okulu var. Ama daha fazla hak istiyoruz. Örneğin diğer tüm azınlıkların Irak Parlamentosunda sandalyeleri var. Kota sistemi altında, Ermeniler hariç.”

Mayıs 2019'da Bağdat'taki Ermeniler Başpiskoposu Avak Azadurian, Irak Cumhurbaşkanına resmi bir mektup göndererek Ermeniler için bir kota yeri sağlanmasını talep etti, ancak girişimi sonuç vermedi.

Kürdistan Bölgesi Ulaştırma ve Haberleşme Bakanı ve Hristiyan bileşeninden Ano Cewher, sadece Ermenilerin değil tüm Hristiyanların da göç ettiğini söylüyor.

Ano Cewher, “Kürdistan Bölgesi Yönetimi olarak bizler, Hristiyanların yurt dışına göç etmesini engellemeye ve yerli bir unsur olarak varlıklarını sürdürmeye çalıştık. Genel olarak, göçü önlemek için iki şeye ihtiyacımız var: Birincisi, Hristiyanlarla ilgili yasaları etkinleştirmek; ikincisi, Kürdistan Bölgesi'ndeki tüm oluşum ve partilerin siyasi liderlerinin azınlıkların haklarına desteğini sürdürmesi ve daha fazla önemsemeleridir” diye konuştu.