Halepçe'de bunaltıcı Ağustos ayında öğleden sonra, kalabalık bir grup şehirdeki tenha bir kavşakta protesto etmek için toplandı. Göstericiler, Kürdistan Bölgesi Yönetimi’nin memur maaşlarını düşürme ve zamanında ödememesine tepki gösterdi. Protesto o gün sonra sona erdi, ancak gün bununla bitmedi; aynı gece daha sonra birkaç yer kundaklandı.
22 Ağustos akşamı saat 22.00 civarında, sokaklardan ve ara sokaklardan Halepçe'nin merkezine doğru gelen gençlerin sayısı giderek artıyordu. Gece, sokaklarda slogan atarak ve kundaklanmayla başlayıp, yetkililere ve siyasi partilere ait 4 binayı yağmalayıp sona erdi.
Şüpheli bir kundaklama eyleminde kaymakamlıkta bulunan binlerce belge imha edildi.
O günün erken saatlerinde, çalışanlar ve öğretmenler, Kürdistan Bölgesi Hükümeti tarafından maaşlarının yüzde 21'inin kesilmesini protesto etmek için şehrin merkezindeki Omar Xawer kavşağında barışçıl bir gösteri düzenledi. Gösteri gün batımıyla sona erdi ve herhangi bir şiddet olayı yaşanmadı.
Ancak gece saat 10:00 sıralarında organizasyon dışında kalabalık ve öfkeli bir grup genç, resmi kurumlara doğru yürümeye başladı.
Kaymakamlık binasının yakınında başladı
Halepçe binası, gençler tarafından hedef alınan ilk resmi bina oldu.
Şehirdeki aktivistlere göre gençler binaya girmeye çalıştı ama polis tarafından geri püskürtüldü.
Halepçe, 23 Ağustos 2020 - Halepçe Trafik Polisi binası yakıldıktan sonra
Halepçe'deki aktivistlerden Nwenar Cewher, olay gününü şöyle anlattı:
“Ofise girmeleri engellendikten sonra saat 11: 30'da Kaymakamlığın önünde toplandılar. Önce binaya taş attılar, sonra içeri girip ateşe verdiler. Ondan sonra KDP’nin Halepçe 12. Teşkilat binasının yakınındaki polis karakoluna yöneldiler. Protestocuları yoksul, işsiz ve öfkeliydi. Kimilerini tanıyordum ama organizatörleri tanımıyordum.”
Göstericiler daha sonra Trafik Polisi binasını ateşe verdikten sonra KDP’nin il teşkilartına yöneldi.
Gece yarısından sonra KDP merkezine ulaşan kalabalığı, binanın güvenlik görevlileri tarafından havaya ateş açarak uzaklaştırmaya çalıştı.
Silah sesleri kalabalığı daha çok öfkelendirdi
Cewher, “Silah sesleri gençleri daha da öfkelendirdi. Hükümet ve siyasi partiler aleyhine sloganlar da arttı. Taşlar atılıyor, lastikler ateşe veriliyordu. Binlerce kurşun üzerimize düşüyordu” dedi.
Bir dizi silahlı adam (KDP'ye bağlı olduğu sanılan) KDP Teşkilatına girdikten sonra da güvenlik güçleri binanın etrafını kuşatmaya başladı.
Güvenlik güçleri kalabalığı dağıtmak için, “kötü kokulu” bir maddeyi göstericilerin üstüne püskürtür.
Sabaha karşı saat 02:00 civarında gençler evlerine dönüyor ve KDP Teşkilat binası da tamamı da kundaklanmaktan kurtuldu.
Halepçe, 23 Ağustos 2020 - Yanmış hükümet binalarından birinin içi
Halepçe Polisi bir gün sonra Kaymakam’ın Ofisine, mahkeme binasına, KYB ve KDP teşkilatlarına taş atıldığını doğruladı. Ancak KDP Teşkilat Sorumlusu Besam Ali düzenlediği basın toplantısında, o gece hedef alınan tek siyasi partinin KDP olduğun söyledi.
Besam Ali şunları ekledi:
“Biz kendimizi kontrol ettik. Başlangıçta motosiklet yolu üzerinden biri KDP Teşkilatına ateş etti. Meslektaşlarıma kendi sınırlarını korumalarını ve karşılık vermemelerini hatırlattım. Gece 12'de, teşkilata 4 taraftan da silahlı saldırı gerçekleşti. Girişlere çok yaklaştılar, bu yüzden korumalara protestoculara onları dağıtmak için havaya ateş etme talimatını vermek zorunda kaldık."
Şehir merkezindeki polis karakolu, Kaymakamlık binasının içinde olması, çalışanların can güvenliğini korumuş oldu. Ancak trafik polis karakolunda birkaç, belediye binasında da sadece bir güvenlik görevlisi vardı.
Gece vakti belediye binasında genellikle 3 güvenlikçi bulunuyor, O gece bir görevli vardı
Belediye Başkanı Küwestan EkrEm, KirkukNow'a şunları söyledi:
“Gece vakti belediye binasında genellikle üç güvenlikçi vardır. O gece sadece bir güvenlikçi vardı. Bir güvenlikçi ne yapabilir?”
KDP Teşkilatı yakınlarında ikamet eden bir görgü tanığı, protestocuların çoğunlukla gençler olduğunu ve aralarında çocukların da olduğunu söyledi.
Belediye binasının önemli belgelerin bulunduğu “planlama ve arşiv” odalarındaki iki oda ateşe verildi.
Arşiv odası zemin katında yer almaktadır. Arazi ve gayrimenkul mülkiyetleriyle ilgili 30 yıldan fazla belgeler orada saklanıyordu.
“Önceki yıllarda dijital sistem yoktu. Bu belgeleri girebileceğimiz bir veri tabanı yoktu. Ayrıca yeterli çalışanımız da yoktu” diyen Küwestan Ekrem, sözlerine şunları ekledi:
“Arşiv odasında yakılan belgelerin büyük bölümü halka ait dökümanlardı. Ayaklanma sonrası (1993) şimdiye kadar ve Baas rejimi dönemine ait belgeler de vardı ve hepsi yandı.”
İmha edilen belgelerin bir kısmıyla ilgili tartışmalar yaşandı.
Halepçe'nin önceki idaresi altında, sanayi bölgesinde 730 parsel arsa dağıtılmıştı. 109’u sorunsuz olarak ele alındı, 621’i tartışmalı olarak idare tarafından Süleymaniye Cumhuriyet Savcılığı’na gönderildi.
Diğer bir tartışma, siyasi parti kadrolarına ve yetkililere 4500 parsel arsanın yanı sıra belediye tarafından uygun izinler olmadan arazi sağlanan 10 proje verilmesi ile ilgili.
Halepçe'deki bazı gazeteci ve aktivistler, arsaların verilmesiyle ilgili yolsuzluğu örtbas etmek için belediyedeki arşivlerin “önceden planlanarak” yakıldığını iddia ediyor.
Daha önce yolsuzluk sorunlarını dillendiren Helwest (Duruş) Grubu Başkanı Rebaz Kemal, KerkukNow'a şunları söyledi:
“Ateşe verilen iki oda yan yana değil: planlama odası binanın önünde, diğeri ise binanın arkasında bulunan dosya arşivleri. Bu ve binada yeterli sayıda bekçinin olmaması şüphe uyandırıyor. Tüm delilleri mahkemeye sunduk. Yapılan bu yolsuzluğu sadece siyasi partiler değil, bireyler de yaptı.”
Haziran 2015'te Süleymaniye idaresi, Halepçe Belediye eski Başkanı Hıdır Kerim'e güveni geri çekti ve yargılandı.
Ancak daha sonra, dönemin Başbakanı Neçirvan Barzani’nin, talimatıyla bir ceza uyarıyla yetinildi.
Kerim, “Bakanlar Konseyi, olayı araştırmak için bir komite kurdu. Heyet Hıdır Kerim'e olan güvenin geri çekilmesi emrini verdi. Ancak daha sonra, Neçirvan Barzani'nin talimatıyla emir bir uyarıya indirildi”dedi.
Belgelerin yakılmasından bir gün sonra Hıdır Kerim ortadan kayboldu. 2 gün sonra Halepçe'de bir mezarlıkta bulundu. Polis, Kerim’i bulduğunda sağlık durumunun kötü olduğunu açıkladı. Ancak ne polis ne de Kerim’in ailesi olay hakkında daha fazla konuşmak istemiyor.
Aktivist Cewher, kundaklanmanın önceden planlandığını düşünüyor.
“İnanın bana, Halepçe'deki gençler son derece hayal kırıklığına uğradı; bu siyasi partiler onları ötekileştirdi ve küçük düşürdü."
Ekrem ise, kundaklanmanın planlanlı olmadığı görüşünde, "Doğru olsa bile, çok beceriksiz bir şekilde yapıldı. Yakılan belgeler arazi mülkiyeti ile ilgiliyse, diğer kurumlarda da bu tür şeyler hakkında belgeler var” diye konuştu.
Halepçe Belediyesi protestocular hakkında şikayette bulundu ve polis, protestocuların kimliğini belirlemek için güvenlik kameralarından görüntü aldı.
Olay nedeniyle devlet kurumlarındaki tüm çalışmalar durduruldu.
Halepçe'deki yetkililer zararın yaklaşık 110 milyon dinar (yaklaşık 90 bin dolar) olduğunu tahmin ediyor.
Halepçe vilayet olmaktan fazlasını istiyor
Halepçe 2014'te vilayet statüsüne kavuştu. Birbirini izleyen hükümet kabineleri, Halepçe'ye sayısız söz verdi, ancak işsizlik ve temel hizmetlerin eksikliği sakinler arasında üzüntüye neden oldu.
150'den fazla proje durduruldu.
70 bin Halepçe merkezde olmak üzere yaklaşık 103 bin nüfusa sahiptir.
Her yıl 200 ila 300 aile hizmet eksikliği ve işsizlik nedeniyle Halepçe'den ayrılıyor. Bunların çoğu ise Süleymaniye'ye gidiyor.
Bağdat'taki Federal Hükümet şimdiye kadar Halepçe'yi bir vilayet olarak resmen tanımadı.
Halepçe Valisi Azad Tofik, gösterilerden sonra 22 Ağustos’ta 11 dakika Başbakan Mesrur Barzani ile telefonda görüştü.
Halepçe Valisi Azad Tofik, gösterilerden sonra 22 Ağustos’ta 11 dakika Başbakan Mesrur Barzani ile telefonda görüştü.
Tofik, Barzani’den hükümetin Süleymaniye’ye verdiği destek gibi mali ve güvenliğin sağlanması için askeri bir birliğin kurulması için destek istedi.
Bu taleplerin ise hayata geçirilmesi için Bağdat’ın onayı gerekiyor. Ancak bunun da yerine gelmesi oldukça zor, çünkü Bağdat şimdiye kadar Halepçe’nin il olma statüsünü kabul etmiş değil.
