KirkukNow

Kakayilerin, ibadetlerini gerçekleştirmek için özel bir yeri yoktur. İstedikleri zaman herhangi bir yerde ve zamana bağlı kalmadan ibadetlerini yapıyor.

Kakayiler, inançlarının manevi yönünü mekânda daha fazla önemsiyor. Ancak bazı Kakayiler, ibadet yerlerinin olmamasını, inançlarını göz ardı edilmesiyle yorumlamaktadır.

Kakayi (Yarsan) felsefesinde ruha büyük önem verilmektedir

KirkukNow’a konuşan Methra Yarsan Kültür ve Kalkınma Teşkilatı Sorumlusu Recep Kakeyi Asi (42), “Kaka dini (Yarsan) felsefesinde, ruha büyük önem verilir, çünkü Kakayiler temiz olan her mekânda ibadetlerini yapmak caizdir” dedi.

Kerkük'ün güneyindeki Dakuk ilçesinden olan Receb Kakayi Asi, cami, kilise ve tapınak gibi ibadet yerleri ve benzeri dini törenlere sahip olmadıklarını söylüyor.

Kakayi dinine katılma çağrısı yapmadığı gibi, ritüellerinin çoğu toplu olarak değil, bireysel olarak yapılır.

Receb Kakayi, "Müslümanların namazlarını (Kıble) veya Mekke'ye çevirmeleri ve Ezidilerin Laleş Tapınağı olduğu gibi, bizim de kutsal yerimiz, Hazreti Sultan Sehak’ın gömülü olduğu Pirdêwar var. Bizim içinde burası hac yapmak için kutsal bir yerdir" diye konuştu.

Pirdêwar, İran'ın (Rojhilat) Kirmanşan eyaletinin Hewraman bölgesindeki Newsud kasabasında Duwaw yakınlarında yer almaktadır.

KirkukNow’ın edindiği bilgilere göre, Irak'ta Kakayi dinine ait 7’si Kerkük’te olmak üzere 18 türbe var.

Kakayiler’in en önemli türbeleri arasında Bağdat'taki Seyid İbrahim'in türbesi ve İran'daki Seyid Baba Yadgar'ın türbesi yer alıyor. Çoğu Kakayi, hastalıklarına çare ve dileklerinin yerine getirmesi için bu türbeleri ziyaret ediyor.

Kakayiler, Ehl-i Hak veya Yarsan olarak da bilinirler, kendi dinleri vardır, ancak Irak anayasasında resmi olarak tanınmamıştır.

Dakuk’ta Kakayi sakinlerinden Sami Rifat (57), "Kakayi ne Irak Anayasası’nda ne de Kürdistan Bölgesi’nin Anayasası’nda bağımsız bir din olarak tanınmıyordu, bu nedenle hiçbir parti dinin takipçileri için ibadethaneler kurma sorumluluğunu üstlenmedi" ifadelerini kullandı.

Sami, Kakayi vatandaşlarının dini törenlerini burada yapabilmeleri için ibadet ve dini toplantılar için özel yerlerin olması gerektiğine inanıyor.

Sami Rıfat, “Kakayiler haklardan mahrum bırakılmış ve marjinalleştirilmiş bir azınlık. Belirli bir parti bizi her zaman kendi çıkarları için sömürüyor ve Kakayi dinine hizmet etmek için hiçbir şey yapmıyor" sözlerini kullandı.

Korona, tapınaklarımızı ve kutsal mekânlarımızı ziyaretimizi kısıtladı

Korona salgınının ortaya çıkması, Kakayi topluluğunu da etkiledi. Toplu ibadet ve törenleri olmasa da salgın nedeniyle alınan önlemler, özellikle sokağa çıkma yasağı, daha önce olduğu gibi mabetlerini ziyaret etmelerini, özellikle İran'daki kutsal türbelerini ziyaret etmelerini engelledi.

41 yaşındaki Kakayi kadın Um Ahmed (Ahmed’in annesi),"Ayinlerimizi evde yapabiliyoruz, ancak Korona, tapınaklarımızı ve kutsal yerleri ziyaret etmemizi engelliyordu"dedi.

Sık sık Xan Ahmed'in (Kerkük'te İmam Ahmed), Bağdat'ta İbrahim Saygın ve Hanekin'de Bevê Mahmud'un (Mahmud Baba) türbesini ziyaret eden Um Ahmed, "Bu türbeler büyük Kakayi ustalarına aittir" diye konuştu.

2017'de Dakuk'ın batısındaki Zengr Kakayi Köyü’ndeki Seyid Zebar'ın mabedi ve 2018'de Hanekin'deki Bave Mahmud mabedi bombalanması nedeniyle ağır hasar gördü.

Türbelerin yanı sıra Halepçe şehrinde Kakayi sosyal etkinlikler için özel bir salon var, ancak diğer birçok bölgede evlerde veya çadırların altında cenaze törenleri düzenleniyor.

Kürdistan Bölgesi Birlikte Yaşama Hakları Yasası'na göre Kakayi dini, tanınmış düşünce okullarından biridir.

Kürdistan Bölgesi Diyanet İşleri Bakanlığı Dinlerarası Birlikte Yaşam Müdürü Emir Mewlud, “Kakayiler, dinlerini uyguluyor. Kendi inançlarını tamamen özgürce yaşıyorlar. Ancak dini işlerinin çoğuna müdahil olmuyoruz. Bu bizim işimiz değil" dedi.

Kakayilerin türbelerinin ve dini yerlerinin sayısı hakkında istatistik olmadığını belirten Mewlud, "Dinlerini din özgürlüğü açısından ele alıyoruz” diye konuştu.

Kakayiler, Kerkük’ün yanı sıra Halepçe, Ninova, Erbil, Hanekin ve Diyala'nın bazı bölgelerinde bulunuyorlar. Resmi olmayan istatistiklere göre, Kakayilerin nüfusu 100 bindir.

Ekber Kerim, Kakayi topluluğu için "her yer yaradan Allah tarafından yapıldığı, Allah’ın saf kalplere yakın olduğuna" inanıldığı için özel ibadethanelere ilgi duyulmamasına neden olduğu görüşündedir.

Halepçe'de yaşayan ve dinini iyi bilen 50 yaşındaki Kerim, din felsefesinin manevi olduğunu belirterek, "Kalbin ruhu ve niyeti, topluma güzel bir şekilde yansımasını sağlıyor” ifadesini kullandı.