Karwan Beadri

Ninova Valiliği’ndeki IŞİD’le savaş sırasında yıkılan Ezidi türbeleri, gönüllülerin desteğiyle yeniden hayat buluyor.

Ninova Valiliği’ndeki yıkılan Ezidi türbelerinin yeniden inşası, askeri operasyonların sona ermesinin üzerinden üç yıl geçmesine rağmen, resmi kurumlar tarafından inşa edilmedi.

Yıkılan türbelerin bir bölümü yardımseverlerin ve bazı STK’ların bağışlarıyla yeniden inşa ediliyor.  

Kürdistan Bölgesel Hükümeti Ezidi İşleri Dairesi Başkanı Cafer Semo, “Bölgeleri, IŞİD’in kontrolünden geri kazandıktan sonra, ister örgütler tarafından ister insanlar veya mali olarak gücü yetenlerin bağışları aracılığıyla türbelerin yeniden inşasına aşamalı olarak başlandı”dedi.

Cafer Semo KirkukNow’a şunları söyledi:

“IŞİD mensupları, Ninova Valiliği'ndeki Şengal ve Başika bölgelerinde kontrol ettikleri ve 68'e yakın Ezidi türbesini yok ettiler."

Bu türbeler, 2014 ortalarında Ninova’nın bazı bölgelerinde kontrolü sırasında IŞİD tarafından yıkıldı.

Cafer Semo, türbelerin bombalanmasının ve yıkılmasının “Ezidilerin kalbine acımasız bir darbe” olduğunu, bu türbelere güçlü bir inanç beslediklerini belirterek, yıkılmalarının kimliklerini kaybetmelerine neden olacağı görüşündedir.

Devlet kurumlarından uzakta

Semo, askeri operasyonların sona ermesinin ardından, Ezidilerin ve halkın bağış topladıktan sonra yürüttüğü gönüllü çalışmaların çabalarıyla, bazı kuruluşların yaptıklarına ek olarak, türbelerin yapımına aşamalı olarak başlandığını söylüyor.

Irak hükümetine, Ezidi türbelerinin yeniden inşası ve restorasyonu için fon ayrılması çağrısında bulundu ve konunun vatandaşların bağışlarıyla sınırlı olmadığını söyledi.

Dönemin Başbakanı Haydar Abadi, 10 Aralık 2017'de, yaklaşık üç yıl süren askeri operasyonların ardından tüm Irak topraklarının IŞİD kontrolünden geri alındığını duyurdu. 

Sivil toplum kuruluşları, bazı türbelerin yeniden inşasına katkıda bulundu  

Şengal'deki Ezidi Belgeleme Örgütü Müdürü Xeyri Ali, Ezidilere ait türbelerin halktan gönüllüler ve bağış yapan "hayırsever" kişiler tarafından yeniden inşa edildiğini belirtti.

Ninova Vali Yardımcısı Göç ve Örgütlerin İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Ali Omar, Başıka'daki tapınakların çoğunlukla halk arasındaki yardımların sonucunda inşa edildiğini, Şengal’de ise Nadia Murad'ın girişimi gibi kuruluşlar aracılığıyla bir bölümün yeniden inşa edildiğini ayrıca Vakıf Dairesi'nin bazılarının yeniden inşasına katkıda bulunduğunu söyledi.

Hristiyan, Ezidi ve diğer din temsilciliklerinin bağışlarıyla bazı türbelerin yolları onarıldı

Türbelerin yeniden inşası için hükümetin desteğine ilişkin Ali Omer, şu sözlerle açıkladı:

"Hükümet desteği, Şeyh Mend Türbe yolunun restorasyonunu, diğerleri gibi Ninova Kaymakamlığı  tarafından özellikle Şengal'deki bazı türbelerin yollarının onarımı Hristiyanlık, Ezidi ve diğer dinlerin bağışlarıyla sağlanmıştır."

Geçen Ağustos ayının sonunda, Ezidi aktivist ve Nobel Barış Ödülü sahibi Nadia Murad'ın desteği ve finansmanı ile iki Ezidi dini mabedinin yeniden inşa edilmesi için bir proje uygulamaya karar verildi.

IŞİD tarafından yıkıldıktan sonra Hillel'in (Güneş sembollü renkli kumaştan oluşan flama) Başika ve Behzani'deki Şeyh Mend Türbesi’nde açılış töreni

Gönüllü destekler devam ediyor

Söz konusu bölgeler üç yıl önce IŞİD kontrolünden geri alınmış olsa da, yeniden yapılanma süreci halen devam ediyor ve şimdiye kadar bitmedi.

Ezidi Dokümantasyon Teşkilatı, tadilat olan türbelerin sayısını henüz belirlemediğini, çünkü yeniden inşa sürecinin gönüllüler tarafından sürdürülmesine bağladı.

Ali, "Türbe inşa etmeye devam ediyoruz ve zaman zaman yeni türbeler inşa ediliyor, bu yüzden sayıları hakkında herhangi bir istatistik yanlış olacaktır" diye konuştu.

Şeyh Faruk Fexri, "Başika, Behzani ve diğer bölgelerdeki türbelerin yeniden inşası çalışmaları gönüllerin yardımıyla devam ediyor. Türbelerde çalışan herkes gönüllü ve özgür bir şekilde çalışıyor" dedi.

Türbelerde çalışan herkes gönüllülük esasına göre ücretsiz çalışır

Şengal’deki Ezidi aktivist Nazik Berekat, "Molozların kaldırılması aşamasından yeniden yapılanma veya restorasyonun tamamlanmasına kadar restore edilen türbelerin çoğu halkın sağladığı bağışlardan toplanan öz çabalarla gerçekleşti" diyor.

Nazik Berekat, Şerafeddin Türbesi’nin restorasyonu için Kürdistan Bölgesi Hükümeti'nin bazı masrafları karşıladığını, Şengal'deki diğer türbelerin ise şimdiye kadar restore edilmediğini veya herhangi bir tapınaktan kaldırılmadığını belirtti.

Ezidi İşleri Dairesi Müdürlüğü’ne göre, yeniden inşa çalışmaları sadece Ezidi türbeleri ile sınırlı değil, daha çok Kürdistan Bölgesi sınırları içinde bulunanlar da dahil olmak üzere tüm türbeleri kapsıyor.

Kürdistan ve Irak'taki Ezidi mabedlerinin restorasyona ihtiyacı var

Semo, "Kürdistan ve Irak'taki Ezidi türbelerinin genel olarak restore edilmesi gerektiğini" belirterek, "Ezidilerin işleriyle ilgilenen bir departman olarak, genel olarak Irak Kürdistanı'ndaki Ezidilerin tüm türbelerinin restorasyonu çağrısında bulunduk, çünkü türbelerin yeniden inşa edilmesi için birkaç yılda bir gerekiyor" dedi.

Irak hükümetini ülkedeki tüm Ezidi türbelerinin yeniden inşası ve restorasyonu için belirli fonlar ayırmaya çağırdı.

Ninova’nın Şeyhan ilçesindeki Laleş Tapınağı, ABD Büyükelçiliği’nin desteğiyle yeniden inşası desteklendi. Tapınak, IŞİD'in yok edemediği Ezidilerin en kutsal mabedidir.

2014 yılında Ezidi türbelerinin yıkılması yerel ve uluslararası medyada yer aldı. Ancak bu ilgi bu türbelerin yeniden inşasında gereken destek verilmeyerek, hayal kırıklığına neden oldu.

2014'ten bu yana yaralarını iyileştirmeye çalışan Ezidiler, kutsal mekanlarının onarılmasında sırtlarını gönüllülere dayadı.