KirkukNow

Irak Federal Hükümet ile Kürdistan Bölgesi Hükümeti arasında imzalanan Şengal anlaşmasının üzerinden üç ay geçmesine rağmen, henüz tam olarak uygulanmadı.

Ekim 2020'de imzalanan Bağdat-Erbil Anlaşması, “Şengal bölgesinde istikrarı yeniden tesis etmeyi ve durumu normalleştirmeyi” amaçlayan, “idari, güvenlik ve hizmet” başlıklarında üç ana eksenden oluşuyor.

KirkukNow'un Şengal'de yaşananlara ilişkin, yeni bir idarenin kurulmasına ilişkin ilk eksen de dahil olmak üzere anlaşmanın hiçbir paragrafı tam olarak uygulanmadı.

Şengal’i temsilen halen iki kaymakamlık görev yapıyor. Bunlardan biri Kürdistan Demokrat Partisi'ne bağlı Dohuk’ta ikamet Mehma Halil ve Şengal’de yaşayan ve görevi vekaleten yürüten Fehd Hemid’tir.

Fehd Hemid, “Anlaşmanın ilk maddesini oluşturan yeni yönetimin kurulması için resmi olarak herhangi bir adım atılmadı. Bunu uygulamak istedikleri zaman çalışmalarına engel olmayacağız” dedi.

Hem Federal hükümet hem de Kürdistan Bölgesi Hükümeti yetkililerinden aldığı desteğe rağmen, yargı son üç ayda anlaşmanın içeriğine karşı bir dizi protestoya tanık olduğu için anlaşma, Şengal'deki partileri de anlaşmanın yerine getirilmesi yönünde çaba sarf etmedi.

Ninova Vali Yardımcısı Ali Omar Kabo'ye, yaptığı açıklamada:

“Anlaşmanın ilk maddesi 2020 yılı sonundan önce uygulanacaktı ve federal hükümetin koyduğu planlar başarılı olamadığı için ilk maddeyi üç ay içinde uygulayamadılar. Şengal’deki idari meselelerin herhangi bir değişiklik yapmadan olduğu gibi kaldı.”

Anlaşma, Şengal’de yıllarca süren idari ve güvenlik çatışmalarının ardından Birleşmiş Milletler himayesinde imzalandı.

Şengal bölgesinde, aralarında Heşdi Şabi, Asayiş güvenlik güçleri, Ezidhan güçleri, Şengal Direniş Birlikleri (YBŞ), yerel polis, federal polis, Irak ordusu ve Ezidhan Peşmerge'nin de bulunduğu yediden fazla farklı silahlı kuvvet bulunuyor.

Irak'taki Ortak Harekat Komutanlığı Sözcüsü Tümgeneral Tehsin Xefeci, özellikle istikrarın sağlanmasında ve yerlerinden edilenlerin geri dönüşünde büyük rol oynayacak olan güvenlik dosyasının yeniden düzenlenmesine ilişkin anlaşmanın şartlarını uygulamaya başladıklarını söyledi.

Anlaşmanın ikinci fıkrasında yargı merkezindeki güvenlik dosyasının yerel polis, Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı'na emanet edileceği, federal hükümetin silahlı kuvvetlerinin ise yargı sınırlarında konuşlandırılacağı belirtiliyor.

İlçe halkından İç Güvenlik Kuvvetleri'nden 2 bin 500, Şengal sakinlerinden bin ve kamplarda yerlerinden edilmişlerin bin 500 üyesinin atanmasına karar verildi. Ancak güvenlik dosyası şu ana kadar ast güç gönderilmesi dışında bu noktalara göre yeniden düzenlenmedi.

Güvenlik dosyası yerine sınır bölgelerinde konuşlandırılan anlaşma kapsamında 19 Kasım 2020'de Kerkük'ten Şengal’e Federal Polis aktarıldı. 

Bu konuda Ninova Vali Yardımcısı, “Şengal’e hiçbir federal polis gücü girmedi, bunun yerine Irak-Suriye sınırında konuşlandırıldı, bu arada gücün Şengal'deki güvenlik dosyasını devralması gerekiyordu" dedi.

Asayiş’ten binden fazla personelin bulunduğu Şengal Direniş Birlikleri'ne bağlı Ezidhan güvenlik güçleri, Şengal’de ilçe merkezindeki karargahlarını boşaltmayı reddediyor.

Fehd Hemid ise, “Asayiş personeli hala yargı merkezinde bulunduğundan ve karargahlarını boşaltmayı reddettiğinden, güvenlik dosyasının yeniden düzenlenememesi nedeniyle anlaşmanın mevcut koşullarda uygulanması zor" diye konuştu.

Anlaşmanın üçüncü aşaması, Şengal yeniden inşası ile ilgili IŞİD'den geri alınmasının üzerinden yıllar geçmesine rağmen, çoğu ev ve kamu binası hala yıkılmış durumda.

Hizmet eksikliği ve güvenlik sorunları, başta Kürdistan Bölgesi'ndeki toplam 700 bin yerinden edilmiş insanın yüzde 30'unu oluşturan Ezidiler, başta olmak üzere yerinden edilmişlerin dönüşünün önündeki en büyük engeller arasında yer alıyor.

Hemid, güvenlik dosyasının anlaşmanın tüm şartlarının uygulanması için bir dayanak olarak değerlendirilebileceğine inanarak, hükümetin güvenlik sorunları çözülmedikçe herhangi bir ilerleme kaydedemeyeceğini vurguladı.

Musul'un 120 km batısında bulunan ve idari olarak Ninova valiliğine bağlı olan Şengal bölgesi, ancak bölge Kürdistan Bölgesi Yönetimi ile federal hükümet arasındaki tartışmalı alanlardan biri olarak kabul ediliyor.