Musul’da hemen her evde erzak depolamak için bir büyük bir toprak bodrumu vardır. “Bait al-Muni” adı verilen bu depolar, Musul’u Irak’ın diğer şehirlerinden ayıran önemli bir gelenek ve görenektir.
Musullular, mevsim sebze ve meyvelerini sonraki bir sonraki mevsim içesinde tüketmek için
toprak içindeki evlerin altına inşa edilmiş ve özel bir şekilde depolamak için kullandıkları mahsendir.
Günümüzde ise kent sakinlerinin ünlü olduğu depolama alışkanlığı, bir yandan teknolojik gelişme, diğer yandan halkın ekonomik durumunun bozulması sonucu kaybolmaya başladı.
60 yaşlarında emekli bir kadın olan Umm Ali Sana Abdul Majeed, Beit Al-Mouni'nin yeni Musul bölgesindeki evinde olduğunu ve her çeşit yiyecek ve bakliyatla dolu olduğunu söylüyor.
Yiyecekler farklı şekillerde saklanıyor
Dicle Nehri'nin havzasında yer alan şehir, çok miktarda buğday, arpa ve tahıl ürünleri nedeniyle Irak'ın ekmek sepeti olarak kabul edildi.
Şehir sakinleri bu bolluktan, buğdayı nispeten büyük bir tencerede kaynatıp sonra evlerinin damlarına sererek kuruması için “Beit Mouni”de depolayan “salika” yaparak yararlanırlar. Umm Ali'ye göre bulgur, ezilmiş ve grenli durumda.
Ninova, Ağustos 2021, Beit Al-Mouni'nin girişi, fotoğraf Wala Hemdani
Ümmü Ali, et bile tuzla preslendikten sonra “Bağniyi” (büyük bir toprak kap) içine yerleştirilir ve kış mevsimine kadar buzdolabında saklanacağını söylüyor.
Hasat mevsiminin sonunda el-Mouni'nin evini doldurma zamanının tüm Musul sakinleri için mevsimlik bir kutlama olduğunu da sözlerine ekledi.
"Al-Mouni Evi" evlerin altına inşa edilir ve yer seviyesinin altında bulunur ve alçak yüksekliği ile karakterize edilir ve bazen inşa edilen evin ağırlığını taşımak için bir kemer şeklindedir.
Yavaş yavaş kayboluyor
Al-Bayan Üniversitesi'nde çalışan ekonomist İdris Ramazan'a göre, bu mevsimsel kültür, yaşamın gelişmesi ve Musul'daki evlere dondurucu ve buzdolap teknolojisinin getirilmesiyle yavaş yavaş ortadan kalktı. Bunun bir diğer nedenini ise ekonomik durumun kötüleşmesine de bağladı.
Uzman, Musul halkının depolama alışkanlığından vazgeçmesinin sebebini "şehrin ekonomik durumunun bozulmasına ve sonuncusu IŞİD'in kontrolünü ele geçirdiği 2014 yılında başına gelen beladan sonra nüfusun satın alma gücünün düşmesine" bağlıyor.
Ramazan, "Ninova Valiliği'nin genel olarak kötüleşen koşulları, insanların geçimlerini sadece günlük ihtiyaçlara bağımlı hale getirmesinin nedenidir ve hiçbir şey depolayamazlar" diyor.
IŞİD, Haziran 2014'ten Temmuz 2017'ye kadar Musul kentinin kontrolünü ele geçirdi ve bu dönemden önce ve sonra şehir ciddi ekonomik sorun yaşadı.
Ninova, Ağustos 2021, Beit Al-Mouni'de metal veya plastik kaplarda tahıl toplarken. Fotoğraf Wala Hamdani
Savaşlarda ve kuşatmalarda kullanılıyordu
Musul Üniversitesi'nde ders veren tarihçi Dr. Nektel Abdul-Hadi, Musul evlerinde “Beytü'l-Mouni”nin oluşturulma zamanını Musul kentinin maruz kaldığı “işgal” dönemine kadar takip ediyor. MS 1774 ve 1777 yıllarında Pers lideri Nadir Şah ve sonraki dönemlerde kentin yaşasığı bir kuşatma.
Abdul-Hadi, "Musullular, coğrafi konumu ve sahip olduğu özellikler nedeniyle geçmişte çok sayıda savaşa maruz kalan Musullular, yiyeceklerini saklamaya ve bozulmadan mümkün olduğu kadar uzun süre saklamanın yollarını bulmaya başvurdular. Bu da onu işgalcilerin açgözlülüğünün odak noktası haline getirdi” diye açıklıyor.
Musullular arasında depo yapma alışkanlığının barış zamanlarında bile nesilden nesile miras kaldığını da sözlerine ekliyor.
Tarihçi Nektel Abdul Hadi'ye göre, istifleme ve aşırı bakım alışkanlığı, geri kalan bölgelerin sakinlerinin Musul halkına "cimriler" olarak bakmasına ve bunu "şehir sakinlerinin yanlış ve alakasız bir görüşü" olarak görmesine neden oldu.
Çünkü bu şehrin insanlarını kuşatan şartlar ve başlarına gelen felaketler, savaş zamanlarında açlıktan ölme korkusuyla erzak konusunda daha dikkatli olmalarını sağlamıştır.
Ekonomi uzmanı İdris Ramazan ise, nesillerden miras kalan bu alışkanlığın onların canlarını hiçe saydığını, son yıllarda kaysa da sonraki nesilleri etkilemeye devam edeceğini vurguluyor.
