Ammar Aziz

IŞİD’in saldırısından ve zulmünden kaçan Ezidiler, sığındıkları kamplarda zor şartlarda yaşamlarını sürdürüyor.

Basê Dırbo Hasan’da (31), birçok Ezidi gibi yaşama dair endişeleri bitmiyor. IŞİD esaretinden kaçan Basê, kamplarda barınmayı imkânsız hale getiren sorunlarla boğuşuyor.

Yüzünde derin bir hüzne sahip, yorgun ve bitkin görünen Ezidi kadın Basê’nin kendi deyişiyle, yedi yıldır dinlenme nedir bilmiyor.

IŞİD, onu evinden kopardı ve birkaç yıl esaret altında kaldıktan sonra ailesine kavuştu, ancak savaşın yol açtığı yıkım nedeniyle Şengal’e dönemedi ve geçici olarak bir çadırda yaşamaya karar verdi.

Geçici yaşaması gereken bu çadırda yaklaşık üç yıldır yaşam mücadelesi veriyor.Çadırı, Duhok’un Simele İlçesinde kurulan Hanki kampının yakınındaki asfaltsız ve bakımsız bir alanda bulunuyor.

Basê ailesinin yaşadığı çadır oldukça yıpranmış durumdadır. Çadır başka bir grup çadırın yanındadır ve etrafı teneke levhalarla çevrilidir.

Bu ailenin tek endişesi Hanki kampına yeni bir çadır almak ama ne yazık ki onlar için kamp yerinden edilmiş ailelerle dolup taşıyor, bu yüzden bir ailenin ayrılıp çadırlarını boşaltmasını beklemek zorundalar.

“Yerinden edilenlerin çoğu bu acıyı yaşadı. IŞİD'in pençesinden kurtulanlar, içinde yaşadıkları zorlu psikolojik koşullardan dolayı çaresiz hissediyor” diyen Basê, 2019'da IŞİD militanlarından sağ kurtulan ve şimdi eşi ve çocuklarıyla birlikte yaşıyor.

Bu kadının eşi ve çocukları, 2014 yılından bu yana, zorlu koşullardan ve kayıpları aramalarından dolayı kamplarda yaşamıyorlar.

Basê, "Bizi kampta barınmaktan mahrum etmek için ne günah işledik, kamptaki yaşamın çok farklı olmadığını, ancak farkın kamp sakinlerinin aylık yardım alması olduğunu fark ediyoruz" dedi.

 

Irak hükümeti, Kürdistan Bölgesi ve çoğu insani yardım kuruluşu, yardımlarını öncelikle kamp sakinlerine tahsis etmekte ve kamp dışında yaşayan yerinden edilmiş insanlara nadiren dikkat etmektedir.

Irak Göç ve Göçmenler Bakanlığı Duhok Müdürü Iskender Muhammed Emin, "Aylık yardımların dağılımında bu farklılık var. Kamplarda ikamet eden yerinden edilmiş kişiler her ay bir miktar yardım ve malzeme alıyorlar, ancak kampların dışında yaşayanlar her üç ayda bir yardım alıyorlar"dedi.

Yardım gıda, ev ihtiyaçları, çadır, giysi ve bazen nakit para içeriyor.

İskender Emin, yeterli sayıda personel ve araçtan yoksun olduklarını ve bunun da kamplar dışında yerinden edilmiş tüm kişilere yardım ulaştıramadıklarını söylüyor. 

“Aylık yardıma dahil olmayı talep ettik ama kamp yönetimi kabul etmedi”

Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nin istatistiklerine göre, 81 binden fazla yerinden edilmiş aile kampların dışında yaşarken, Kürdistan Bölgesi'ndeki 26 kampta 34 binden fazla yerinden edilmiş aile dağıtılıyor.

Basê Derbo'yu en çok meşgul eden şey çocuklarıdır, çünkü kocası devlet yardımı olmadan günlük ev ihtiyaçlarını zar zor karşılayabilen yevmiyeli bir işçi olduğundan onlar için kıyafet ve okul malzemeleri satın alamamaktadır” diyor.

Basê, “Kocam Hanke kampında çadır almak için iki ay önce isimlerimizi kaydettirdi, kamp yönetimi şu anda yer olmadığını ve beklememiz gerektiğini söylüyor” diyor.

IŞİD, Ağustos 2014'te Basi'nin akrabalarından ve köyünün sakinlerinden 150 kişiyi kaçırdı.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne bağlı Ezidi Kaçırılanları Kurtarma Ofisi'nin istatistiklerine göre IŞİD militanları 6.417 Ezidi'yi kaçırdı, bunlardan 2.700'ünün akıbeti hala bilinmiyor.

 Kürdistan Bölgesi'nde, yüzde 30'u Yezidi olan 664.000'den fazla yerinden edilmiş insan var.

Kamp yakınlarında yaşayan Şengalli Hayri Biso, "Kamptan 25 ila 50 metre uzaktayız. Aylık yardıma dahil edilmek istedik ama kamp yönetimi kabul etmedi ve kampta bize yer yok" dedi.

Altı kız ve üç erkek çocuk babası olan Hayro, iki kızı IŞİD'in eline geçmiş ve akıbetleri henüz meçhul, bu yüzden onların acılarını bir nebze olsun hafifletmek için en az ayda bir yardım almayı hak ettiğini düşünüyor.

Hayro, "ilk başta Simel semtinde bitmemiş bir eve yerleştik, ardından ev sahipleri bizi kovdu ve örgütlerden biri hala yaşadığımız Hanke kampının yakınında bize bir çadır verdi."

Hanke kampı, 14.000 kişiden oluşan 2.690 aileyi barındırmaktadır. 

IŞİD’den kurtulanlara öncelik verilecek 

Hanke kampının yöneticisi Pir Elo Keçel, "Kampta ikamet etmek isteyen tüm ailelerin isimlerini kaydettirmeleri gerekiyor. Boş bir yer olduğunda,IŞİD’den kurtulanlara kamptan öncelik verilecektir” diyor.

Edinilen bilgiye göre, bu sorun Duhok’taki birçok kampta görülüyor.

IŞİD'in pençesinden kurtulanların işlerinden sorumlu Tula Örgütü direktörü Derwiş Coki Cerdo KirkukNow’a şunları söyledi:

"IŞİD esaretinden kurtulan 10 ila 15 aile, Duhok'taki her kampın eteklerinde yaşıyor ve toplam 100 aile var. Bu aileler yardımdan mahrum kaldıkları için kendilerine bir yer sağlamak için bu kamplarda isimleri kayıtlıdır.

Bu aileler, biri yerinden edilmiş aileler, ikincisi IŞİD'in pençesinden kurtulanlar olduğu için iki kez adaletsizliğe maruz kalıyor."

Cerdo, kamp yönetiminin bu ailelerin sorununu çözmeye çalıştığını, ancak kamp içinde yaşayacakları yer kalmadığını ve kampların tüm yerinden edilenleri barındırmaya yetmediğini, bu nedenle uluslararası yardım beklediklerini söylüyor.

Yalnızca Duhok’ta, Ninova vilayetinin çoğunluğunun yaşadığı 16 kamp var.

İskender Muhammad Emin, yerinden edilenlerin bir kısmının kamplarda yaşamayı reddettiğini söylüyor.