Soran Abdulkerim

Kerkük'ün üç seçim bölgesindeki 24 Türkmen aday, 10 Ekim’de gerçekleşecek Irak Parlamento seçimlerinde sandalye kazanmak için iç, etnik ve mezhep çatışması yaşıyor.

Irak'ta üçüncü büyük etnik grubu temsil eden siyasi partilerin dağılması, 2018 seçimlerinde elde ettiği mevcut üç sandalyeyi kaybetmekten korkan Türkmen toplumunda endişelere yol açtı.

Bağdat'ın 238 kilometre kuzeyinde bulunan kuzeydeki petrol zengini Kerkük şehri, 1,6 milyon Kürt, Sünni ve Şii Arap ve Türkmen için etnik olarak karışık bir ildir. Kerkük ayrıca 140.madde kapsamındaki tartışmalı bölgelerin de başında geliyor.

Kerkük'teki Türkmenler hakkında resmi bir kayıt olmamasına rağmen, Türkmen siyasi partileri, 12 sandalye için üç seçim bölgesine bölünmüş olan kentte, 200 binden fazla Türkmen seçmenin olduğunu savunuyor.

Türkmen siyasi partileri, Mayıs 2018 seçimlerinde Kerkük'te sadece 100 bin oy topladı.

Siyasi partilerin tüm seçmenlerini cezbetmek ve kilit rol oyuncuları ve komşular tarafından bölünmüş etnik kökenleri birleştirmek için bir ittifak altında birleşememeleri nedeniyle Türkmen toplumu zarara uğramıştır. 

“O kadar dağınık olmaları Türkmenlerin pozisyonuna ve koltuk sayısına zarar verecek” 

Kerkük'ün Türkmen esnaflarından Memed Altunci, “O kadar dağınık olmaları, Türkmenlerin konumuna ve alacakları koltuk sayısına da zarar verecek”dedi.

Kerkük'teki Türkmenler, Birleşik Irak Türkmen Cephesi (UITF), Irak Türkmen Meydan Partisi, Ulusal Devlet Güçleri İttifakı (her ikisi de Şii olan Ammar el-Hakim ve eski Başbakan Haydar El-Abadi liderliğinde) ve bağımsız adaylar Sünni ve Şii Müslümanlar tarafından temsil ediliyor.

Irak'ta Araplar ve Kürtlerden sonra üçüncü en büyük etnik grup olan Türkmenlerin çoğu Telafer'den Musul, Erbil, Altun Köprü, Kerkük, Tuzhurmatu, Kifri ve Hanekin'e kadar uzanan kuzey kasaba ve köylerinde ikamet ederek ülke geneline yayılmıştır. Hepsi de Müslüman, Sünni ve Şii inancına sahip.

Irak'ta Mayıs 2018'de yapılan parlamento seçimlerinde Türkmen siyasi partileri 329 sandalyeden sekizini kazandı. Birleşik Irak Türkmen Cephesi üç, Türkmen Bloku'nun ise beş sandalyesi var.

Irak Parlamentosu için Türkmen adayları, ili seçim bölgelerine bölen yeni seçim sistemine göre Türkmen toplumunun tüm seslerini çekebilmek için herkes için bir şemsiye altında birleşmeleri gerektiği konusunda kamuoyu ile hemfikir.

Hakim ve Abadi liderliğindeki Şii koalisyonunun adayı Nejat Hüseyin, bir Şii Türkmen'in ilk kez Irak Parlamentosuna girip sandalye kazanmasını istiyor.

Hüseyin, "Dört sandalye kazanmak için çalışıyoruz, ancak oyları dikkatli bir şekilde dağıtmazsak, 100 bin oy fazla adaya gideceği için bize bir sandalye kazandırabilir." Dedi.

Geçen Kasım ayında onaylanan ve Ekim 2019'daki göstericilerin önemli bir talebi olan yeni seçim yasası, partilerin geçmişte belirli bir ülkedeki tüm sandalyeleri kolayca almalarına yardımcı olan birleşik listelerde yer almalarını önlemek için Irak'ın 18 vilayetini 83 seçim bölgesine dönüştürdü. Bunun yerine, her bir bölgeden kota olarak bir kadın adayın yanı sıra seçim çevrelerinde en çok oyu alan adaya sandalyeler gidecekti.

329 üyeli temsilciler meclisi Mayıs 2018'de seçildi. Oylamalar dört yılda bir yapılıyor, ancak protestocular erken seçim talep ediyor. Kerkü’ün kuzeyi 12 sandalyesi üç seçim bölgesine bölünmüştür.

Endişelerine rağmen, Türkmen toplumu oy vermek için seçim günü sandığa gideceğini dile getiriyor.

Memed Altunci, “Üzgünüz ama bana oy vermek Kerkük'te azınlık ve çoğunluğun savaşıdır, bu yüzden oy vermek zorundayım" dedi. Herhangi bir aday veya siyasi parti belirtmeden, “Türkmen seçmeni, oyuna sahip çıkmalı ve Türkmen halkına yük haline gelenlere destek vermemelidir" diye konuştu.

Birleşik Irak Türkmenleri, dokuz Türkmen siyasi partisi için bir şemsiyede cephe aldı ve Kerkük'ün üç seçim bölgesinde sekiz aday kaydetti, çok sayıda adayın oy kaybına yol açması Türkmenleri endişelendiriyor.

2017'de ITC, 79 bin oy alarak Kerkük'te Araplar gibi 12 koltuktan üçünü kazanırken, 2017 yılına kadar Kerkük'te üstünlük sağlayan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) tarafından temsil edilen 6 koltuğu Kürtler kazandı.

ITC'ye rakip olan diğer tüm Türkmen partileri sadece 30 bin oy topladı ve hiçbiri Bağdat'a gidemedi.

UITF, 2018'de KYB'yi dolandırıcılıkla suçlarken, bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’nun oyları manuel olarak saydığı ve ön sonuçların herhangi bir büyük değişiklik yapılmadan onaylandığı 2018'de de sahte yapılmasından endişe duyuyor.

UITF Seçim Ofisi Başkanı Cewdet Zelal, "Mayıs 2018 seçimlerinde, özellikle Kerkük'te, hile nedeniyle insanlar seçimlerle çelişiyor. Yapılan tüm sahtekarlıkları ortaya çıkardık ve diğer iller bizi takip etti.” Diye konuştu.

Türkmenler, Kerkük'ün ikinci seçim bölgesinde, özellikle Türkmenler, Arap ve Kürt siyasi partilerinin şiddetli rekabetinin yanı sıra, 15'e kadar çok sayıda Türkmen adayı nedeniyle sandalyelerin çoğunu kazanacaklarından emin değiller.

Türkmenler, başta Kürtler olmak üzere birinci seçim bölgesinde ve Araplar başta olmak üzere üçüncü seçim bölgesinde komşu etnik kökenleriyle rekabet etmek için çok az şansa sahiptir.

Zelal, "Birlikte olmadığımız doğru ama bu diğer etnik kökenler için de geçerli" dedi.

İlk seçim bölgesinde yarışan UITF kadın adayı Jale Nefitçi, yeni seçim sistemi nedeniyle sonuçları tahmin etmenin zor olduğuna inanıyor.

Nefitçi, "Bu yeni çok seçimli sistemde birlik olmadığımız için dört sandalye kazanamayabiliriz ve tahmin yapmak zor. Sanırım Türkmenlerin iki erkek ve bir kadın adayı sandalye kazanacak" diye konuştu.

Jale Nefitçi, oyları boşa çıkartmak için taviz verme şansı düşük olmayan adaylara çağrıda bulundu.

Kerkük Türkmenleri, Komisyon ve Birleşmiş Milletler Irak Yardım Misyonu UNAMI'nin tüm seslerin duyulacağını garanti ettiği seçimlerin şeffaflığından endişe duyuyor.

Kerkük'ün ağırlıklı olarak Türkmenlerin kaldığı mahallelerden Musalla'da öğretmen olan Meysun Sabah, Türkmenler olarak her zaman sonuçlardan endişe duyduklarını söyledi.

Sabah, "Arkadaşlarımın son seçimlerdeki hile yüzünden kalbi kırık ama oy kullanmak hala milli bir görev bizim için" diyor.

Yarışın başında bulundukları ikinci seçim bölgesinin dört koltuğunu da alacaklarından emin olan Kerkük Türkmenleri, en iyi senaryo olarak üç koltuk kazanacaklarına inanıyorlar.

Hüseyin, "Türkmenler bölünmüş olsa da, seçimlerden sonra haklarımızı savunmak için birleşik bir siyasi blok oluşturabiliriz" dedi.