Irak'ta yerinden edilenler, yarıdan fazlasının katılamadığı ve çok sayıda oy kaybının yaşandığı 2018 parlamento seçimlerinde olduğu gibi, oy kullanma haklarından yoksun bırakılacaklarından endişe ediyor.
Irak'ta yerinden edilmiş 120 binden seçmen, 8 Ekim'de yerinden edilenlerin de dahil olduğu özel bir oylama süreci için ayrılan erken parlamento seçimlerinde oy kullanma hakkına sahip olacak.
Özel oylama, genel oylamadan iki gün önce yapılacak ve yerinden edilenlerin yanı sıra mahkumlar ve güvenlik teşkilatı üyelerini de kapsıyor.
Bu sefer de oylarımızın kaybolmayacağını bize kim garanti edebilir?
KirkukNow’a konuşan Duhok’un Şarya Kampı’nda kalan iç göçmenlerden Mensia Haci, “Oyunumuzu bu sefer de kaybolmayacağının garantisini bize kim veriyor? Bu sefer sıkı önlem ve tedbir alacaklarını söylüyorlar ama korkarız işlerin böyle gitmeyeceğinden korkuyoruz" dedi.
Mensia, Şengal’in Sinune nahiyesinden 7 yıl önce Duhok'a göç etmek zorunda kaldı.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun verilerine göre, iç göçmen seçmenlerinin çoğunluğu Duhok’ta yaşıyor. Irak’ta çoğunluğu Ezidi 69 binden fazla iç göçmen olduğu belirtildi.
Seçmen kayıtları için birkaç merkezi incelemesine rağmen Mensia, seçim yasasına göre göçmenlerin oy kullanabilecekleri tek resmi belge olan biyometrik seçmen kartını alamadı.
Mensia, “Simele ilçe merkezlerinden birinde kartımın Şengal’de olduğunu söylediler, kontrol ettiğimde yanlarında olduğunu inkar edip Simele almamı istediler” diye konuştu.
Edinilen bilgiye göre, yerinden edilmiş toplam 450 bin seçmenden yarısından fazlası, 2018 Mayıs ayında yapılan önceki seçimlere, resmi belgelerinin olmaması, güvenlik önlemleri gibi çeşitli engeller nedeniyle katılamadı. Komisyonun ikamet ettikleri bölgelere ve bazı partilerin uyguladığı baskılara odaklanmasının ardından, engeller ve seçmen kartlarının olmaması, partilere hile de dahil olmak üzere çeşitli bahanelerle, sürece katılanların çoğunun oyları geçersiz sayıldı.
Şimdiden farklı olarak, önceki seçimlerdeki göçmenler kısa dönemli elektronik kart ve şartlı oylama yoluyla katılabildiler,IŞİD saldırıları nedeniyle tüm resmi belge ve belgelerini kaybeden göçmenlere yönelikti.
Duhok 2019, Yerinden edilenler için Şarya kampındaki seçmen kayıtlarını güncellemek için özel bir merkez Fotoğraf: UNAMI
Mensia, bazı akrabalarının sadece oylarını kaybetme korkusundan değil, aynı zamanda yetkililerin sözlerinden caymalarından dolayı da hüsrana uğramaya başladığını söylüyor.
Seçim komisyonunun istatistiklerine göre, yerinden edilenlerin yüzde 85'inden fazlası biyometrik seçmen kartları aldı ve Kürdistan Bölgesi illeri de dahil olmak üzere Irak'ın 17 ilindeki 86 sandıkta oy kullanabilecekler.
Seçim Komisyonu verilerine göre, seçmen sayısı Erbil'de 25 binden fazla, Süleymaniye'de 11 binden fazla, Kerkük'te altı binden fazla, Anbar'da yaklaşık dört bin, Necef'te yaklaşık 1.500 kişi ve Ninova’da 714 kişi bulunuyor.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Duhok Merkezi Medya Sorumlusu Mahmud Husam El-Din, "Duhok'ta yerinden edilmiş seçmenlerin sayısı 80 bine yakın, Bağdat’ta 69 bin olduğunu söylüyor. Bu farklılığın nedeni ise şöyle anlatıyor; “Yeni seçmenlerin dosyalarından Bağdat'taki komisyon ofisine bir grup göndermemiz ve henüz kontrol edilmemeleridir.”
Seçim Komisyonu, 13'ü kamplarda olmak üzere 23 seçmen kayıt merkezi aracılığıyla Duhok'ta ikamet eden göçmenlere biyometrik seçmen kartları verdi.
Yerinden edilenlerin oylarının kaybolmasını önlemenin tek garantisi biyometrik seçmen kartını kullanarak oy kullanmaktır.
Mahmud Husam, “Göçmen oylarının kaybolmamasını sağlamanın tek garantisi biyometrik seçmen kartı ile oy kullanmaktır. Daha önce şüpheli sandıklar geçersizdi ama artık akıllı oy sayma cihazları var, bu tür sorunlarla karşılaşmayacağız.
Yerinden edilenlerin bir kısmı Şengal’den, bir kısmı da yerinden edildikleri bölgelere kayıtlarını aktarmadı, bu yüzden bu kişilerin Duhok'ta oy kullanmaları mümkün olmayacak ve bölgelerine geri dönmeleri gerekiyor. Oy kullanmak için geldiklerini söyledik ve onlara bu alanda kolaylıklar sağladık”sözlerini kullandı.
Yerinden edilmiş seçmenlerin en düşük sayısı Muthanna 15, Meysan 104, Babil 139, Basra 196, Wasit 198 ve Diyala 200 seçmen bulunuyor.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu Sözcüsü Cumane Al-Gelali, “Bu seçimde, yerinden edilmiş kişiler, önceki seçimlerde kullanılan tüm kartlar olduğu gibi, biyometrik seçmen kartları kullanarak oy kullanacak” diye konuştu.
Cumane Gelali, 250'den fazla uluslararası gözlemci, 133 uluslararası gazeteci, 1500'den fazla yerel gözlemci, süreci takip edecek yüzlerce gazetecinin yanı sıra katılan parti ve koalisyon temsilcilerinin bulunduğunu belirterek, çabalarının adil seçimler sağlamaya odaklandığını da vurguladı.
Duhok, Eylül 2021, KDP adayı Viyan Dahil kamplardaki seçmenlerden oy talep etti. Fotoğraf: Viyan Dahil’in Facebook hesabından
Kürdistan Bölgesi hariç Irak'ın vilayetlerinde, Ninova’nın Kayyarah nahiyesindeki Al-Cada'a kampı olan, bir sandık merkezinin açıldığı yerinden edilmişler için bir kamp var.
Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun Ninova Ofis Sorumlusu Kasım Muhammed, “714 yerinden edilmiş seçmen bizimle birlikte kaydedildi ve Al-Cada'a kampında ikamet ediyor ve bir seçim merkezi açıldı" diyor.
Geçen yıl, Irak hükümeti, Ninova'daki Al-Cada'a kampı ve Kürdistan Bölgesi kampları dışında, yerinden edilenler için kampların çoğunu kapattı.
Kürdistan Bölgesel Hükümeti verilerine göre, Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nin istatistiklerine göre, Kürdistan Bölgesi'nde, yüzde 54'ü Ninova Valiliği'nden, çoğunluğu Sünni Arap ve Ezidilerden oluşan ve bazıları 26 kampta yaşayan 664 binden fazla yerinden edilmiş insan var.
Göçmenler için tüm kampları denetleyen bölgenin İçişleri Bakanlığı Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi Başkanı Karwan Zeki, yerinden edilenler için oy kullanmak için hazırlıkların yapıldığını ve oylarını sandık merkezinde kullanmaya çalıştıklarını söylüyor. Seçimlere katılmak için hükümet tarafından menşe bölgelerine geri dönmeye zorlananlar hariç, ikamet ettikleri yere en yakın olanlardır.
Karwan Zeki, “18 yaş ve üstü yerinden edilmiş insanların Duhok'ta oy kullanabilmeleri için elimizden gelen her şeyi yapacağız, çünkü ulaşım masrafları nedeniyle Şengal veya Ninova’ya dönmeleri zor" dedi. Zeki, seçim sürecini usulsüzlükten uzak şeffaf yapmaya çalışacaklarını söylüyor.
15 milyonu biyometrik seçmen kartı olmak üzere yaklaşık 25 milyon seçmenin katılmaya hak kazandığı 10 Ekim seçimlerinde Irak Parlamentosunda azınlık adayları dahil 3 bin 249 aday 329 sandalye kazanmak için yarışıyor.
