Mezun olduktan birkaç yıl sonra, uzun bir süre iş arayan Vina, sonuda çalışacağı bir iş buldu ancak buduğu bu işte de işvereninin tacizi nedeniyle işinden ayrılmak zorunda kaldı.
Hikayenin tamamını evde anlatamayan ve rumuz isim kullanan Vina, "İşe girdikten üç ay sonra patronum, onunla dışarıya çıkmamı istedi ama ben reddettim ve işimi bıraktım" dedi.
Süleymaniye'de ikamet eden 25 yaşındaki Vina, lisans öğrencisi olarak, bir yıl boyunca bir şirkete özgeçmişini sunduğunda bu işi bulmak için elinden gelenin en iyisini yaptı, ancak bu onun için zorlu bir süreçti.
İşe başladığı günün başından beri Vina, müdürünün onu odasına çağırdığında kötü hissettiğini söyleyerek, ekledi, “Bazen ‘güzel ve çekicisin ve beni etrafta görmekten hoşlandığını’gibi sözler kullanırdı.”
Kadınlar; pazarlarda, alışveriş merkezlerinde ve şirketlerde, hayatlarını kazanmak için bazı durumlarda cinsel tacize uğramaları veya müşteri çekmek için özel kostümler giymeye zorlanmaları nedeniyle bir yaşam ve itibar riski haline gelmiş durumdadır.
Süleymaniye alışveriş merkezlerinden birinde, bir kız ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. Bir şişe koku tutuyor ve müşterilere kokuyu denemeleri için "deneyin" diyor.
İsmini vermeyi reddeden 28 yaşındaki üniversite mezunu kadın, Peregraf.com'a "Ceket ve kısa etek giymemizi ve mağazanın önünde durmamızı, işletme sahibinin talebidir. İşte çalışmam için ise kabul etmekten başka çarem yok”dedi.
Kadın Politikaları Araştırma Enstitüsü IWPR.org tarafından hazırlanan bir rapora göre, işyerinde cinsel tacizin yaygın olduğu ve her on kadından yaklaşık dörtte bir ila sekizinden fazlasının yaşamları boyunca aralıklarla tacize maruz kaldı.
Raporda, "Hedeflenen kadınlar, fiziksel ve zihinsel sağlık sorunları da dahil olmak üzere bir çok olumsuz sonuçla karşılaşabilir. Ayrıca cinsel taciz, kadınları daha yüksek ücretli kariyerlere ilerlemekten caydırabilir veya sınırlayabilir."
Kürdistan İşçi ve Emekçiler Sendikasına göre, her iki cinsiyetten de ücret karşılığında çalışan herkes işçi veya işçi olarak kabul edilir.
İşçi Sendikası Başkanı Hengaw Abdullah, “Kadın çalışanların, mesai saatleri içinde güvenlik ve kanuna ve başka bir neden dışında özel kıyafet giymeye zorlamak iş mahkemesine dava açabilir ve sendika onları savunmaya hazırdır” dedi.
Bir kadın giyim mağazasında birkaç kız çalışıyordu. Hepsi aynı üniformayı, aynı saç tokası, abartılı makyaj sürüp, yüzlerinde sürekli gülümseme bulunuyor.
Görüştüğümüz kadınlar, her giyim ve davranışın işverenler tarafından belirlendiğini bunların hepsinin temel gereksinimler olduğunu söylediler.
İşçilerden biri, “Bir arkadaşımız tayt ve kısa bluz giymeyi reddetti, bu yüzden sözleşmeyi imzalamadı ve eve geri döndü”dedi.
“Çalışma saatleri içinde güvenlik ve yasalara aykırı işçileri özel kıyafet giymeye zorlamak suçtur”
İşyerinde cinsel tacize uğrayan veya mesleğiyle alakası olmayan bir şeyi yapmak zorunda kalan kadınlar, toplumsal gelenekler, kanıt veya belge eksikliği ve işini kaybetme korkusu nedeniyle sessiz kalmak zorunda kalıyor.
Çalışma arkadaşları, pozisyonlarını tehlikeye atmamak için, özellikle mahkemeye açılan davalarda iş arkadaşlarına yapılan haksızlığın karşısında dimdik durmaktadır.
Cinsel tacizle ilgili geçerli bir özel yasa yoktur, ancak Irak ceza kanununa göre cinsel taciz bir suçtur.
Irak İş Kanunu'nun 10. maddesi, ister iş, ister meslek veya kariyer eğitimi ararken, ister istihdam için bir koşul haline getirirken, işyerinde cinsel tacizin yasak olduğunu belirtmektedir.
Avukat Şohan Ahmed, işyerinde sözlü, manalı veya fiziksel taciz yoluyla cinsel tacizin cezasının üç aya kadar hapis veya 300 bin Irak Dinarı (200 dolar) olduğunu söyledi.
Cinsel tacize uğrayan kadınların küçük bir kısmı, toplumsal gelenekler gereği davalarını gizli tutmak ve gizli tutmak için mahkeme açıyor ancak “delil veya belge eksikliği ve mahkemede davayı kaybetme korkusuyla iddialarını ispatlamaları da zor.”
Peregraf.com'daki takiplere göre, işyerinde kadınlara yönelik cinsel tacizlerin çoğu ya sözlüdür ya da mahkemelerin dikkate aldığı fiziksel kanıtlardan yoksundur.
İşçileri ancak sosyal sigorta ile savunulabilir
Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki 5500 numaralı yardım hattı, işçilerin davalarını kaydetmeleri için özel olarak belirlenmiş ve özel bir komite tarafından şikayetler araştırılıyor.
Yardım hattından sorumlu Dilxwaz Taha, Peregraf'a çeşitli konularda işçilerden, erkeklerden ve kadınlardan günlük olarak telefon aldıklarını söyledi.
Dilxwaz Taha, “Erkekler çoğunlukla düşük ödemelerden, maaş kesintilerinden ve işten çıkarılmalardan şikayet ediyor."
İşçilerin görev ve hakları konusunda iki etkili yasa vardır. 1987 tarihli 71 sayılı Kanun, genç ve kadın işçilerin korunmasına ilişkin 80-90. maddeler. Emeklilik ve sosyal sigortaya ilişkin 1971 tarihli 39 Sayılı Kanun, 2012 yılında Irak Kürdistan Parlamentosu tarafından değiştirilmiştir.
Her iki yasa da tüm işçiler için sosyal sigortayı zorunlu kılıyor. Böylece işverenlerin çalışan haklarını ihlali durumda, Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı işçilerin haklarını koruyabilir.
İşçi sendikası rakamlarına göre, sadece 3 bin 740 Iraklı ve yabancı kadın işçinin sosyal güvencesi var ki bu çalışma sicili olmayanlara göre çok az.
