Ammar Aziz

Irak ordusunun Şengal’in güvenlik dosyasını federal hükümete bağlama çabaları kapsamında PKK yanlısı Şengal Direniş Birlikleri (YBŞ) tarafından reddedilmesiyle anlaşmazlıklar günden güne şiddetleniyor.

Edinilen bilgiye göre, Irak ordusu, özellikle Sinune’nin yanı sıra Şengal’e ek birlikler konuşlandırdı, bu adım bazı sakinlerini, özellikle de Kürdistan İşçi Partisi’ne (PKK) yakın silahlı grupları kışkırttı.

Şengal'in kuzeybatısındaki Sinune nahiyesindeki Özerk Yönetim Konseyinden Sorumlu Hudeda Elias, bu ayın 14'ü ve 15'inde Musul ve Kerkük'ten Şengal'e kuvvetler gönderildi ve şu anda ilçede yaklaşık 9 bin asker var, örneğin sadece Sinune nahiyesinin içinde dokuz kilometreye yayılmış 16 askeri Humvee aracı olduğunu söyledi.

Geçen hafta, Irak ordusuna bağlı bir birliğin 15 Ocak'ta öldürülen YBŞ liderlerinden Zerdeşt Şengal ilçe merkezinde dikilen heykelinin kaldırmasıyla bölgede gerginlik yaşandı.

YBŞ’li komutan Zerdeşt Şengal ve beraberindeki üç savaşçısı, 15 Ocak 2020'de Türk savaş uçaklarının karargahlarından birini hedef alan baskınında öldürüldü.

IŞİD’in Ninowa’ya saldırmasıyla savunmasız Ezidi topluluğunu hedef alındı. YBŞ ve diğer birçok PKK yanlısı grup ve güç 2014'ten bu yana Şengal ve eteklerinde konuşlandırıldı. 

Hudeda, "Heykel bize iade edilmedi. Ordu, Şengali'nin Iraklı olmadığını ve sık sık talep etmemize rağmen heykeli bize teslim etmediler”diyerek, hükümetin Şengal Anlaşması'nı zorla uygulama ve yürürlüğe koymaya çalıştığını söyledi.

Irak federal hükümeti ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasında Ekim 2020'de imzalanan anlaşmanın içeriğine göre, Şengal ilçesindeki idari, güvenlik ve hizmet dosyası, yerel polis, istihbarat servisi ve Ulusal Güvenlik Teşkilatı koordineli olarak yeniden yapılandırıldı. Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin güvenlik güçleri ile yargının güvenlik dosyasını yönetecek, federal hükümetin silahlı kuvvetleri ise yargının eteklerinde konuşlandırılacak.

Geçtiğimiz iki yıl, Şengal'deki Erbil-Bağdat Anlaşmasına karşı Şengal Özerk Yönetim Konseyi destekçileri ve üyeleri tarafından birkaç protesto gösterisine tanık oldu.

Irak ordusunun Şengal’de konuşlu 20'nci Tümen Komutanı Tuğgeneral Atheer Hamza al-Rubaie KirkukNow’a, "Ordu, yargının güvenliğini ve istikrarını yeniden sağlayabilir ve vatandaşlara en iyi hizmeti sunabilir" dedi.

Irak Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı'nın talimatıyla "Şengal’in huzura varıyor Artık istikrar polis, ordu, Halk Seferberliği, Aşiret Seferberliği ve Peşmerge de dahil olmak üzere tüm güvenlik güçleri arasındaki koordinasyon sayesinde sağlanıyor" deniliyor.

Bir ordu komutanı yarı resmi Irak Haber Ajansı Şengal’in hizmet projelerine ihtiyacı olduğunu ve ordunun yargıya yatırım çekmek için güvenli bir ortam yarattığını söyledi. İlçe sınırları içerisinde Halk Seferberlik Güçleri, Ezidhan Asayiş güvenlik güçleri, YBŞ, yerel polis, Federal Polis, Irak ordusu dahil sekizden fazla farklı silahlı kuvvet bulunuyor. Ezidhan Peşmerge ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne bağlı Peşmerge güçleri Laleş Türbesinde konuşlandı.

Sinune Kaymakamı Hudeda Coki KirkukNow’a şunları söyledi:

"Bölgenin ek güçlerin varlığına ihtiyacı yok, çünkü Sinune güvenli, ancak vatandaşlar tüm bu güçleri ve askeri araçları veya bazı garip güvenlik görünümlerini gördüklerinde, yapacaklar.”

Hudeda Coki, Batı Ninova Operasyon Komutanlığı'nı bu endişeler hakkında bilgilendirerek, Çoki, "Onlar sadece emirleri yerine getiriyorlar ve son gerilimlerin arkasındaki ana neden de bu, bunun bir kısmı yeni Irak hükümetini kurmak için devam eden müzakerelerle ilgiliyken, bazı taraflar Şengal dosyasını çıkarları için kullanmak istiyorlar” diyor.

YBŞ güçleri 21 Ocak'ta yaptıkları açıklamada, "Biz özgür bir Şengal'de yaşayacağımıza söz verdik, aksini kendimiz için kabul etmeyeceğiz" uyarısında bulunmuştu. 

Açıklama, aynı gün, YBŞ’nin liderlerinden birinin Şengal’in batısındaki Şilo bölgesinde kendisini hedef alan bir Türk baskınında öldürülmesinin ardından geldi.

12 Aralık 2021'de, Türk bombardımanını ve "Irak hükümetinin başarısızlığını" kınamak için bir gösteri düzenledikten sonra iki tarafın çatıştığı Türk baskınları, Irak ordusu güçleri ile YBŞ kuvvetlerinin destekçileri arasında çatışmalara neden oldu. Çatışmalarda çok sayıda gösterici ve bir asker yaralandı.

Şengal Özerk Yönetim Konseyi yetkilisi, "Irak hükümeti, yasadışı olarak nitelendirdiği bu güçleri sınır dışı etmek istiyor ancak YBŞ ve Ezidhan Asayiş güçlerinin yasadışı güçler değiller ve Şengal’den geliyorlar. Bu nedenle mücadelemize devam edeceğiz. Başka güçlerin varlığına ihtiyacımız yok” dedi.

Şengal Özerk Yönetim Konseyi, birkaç Ezidi ve Arap partisi ve diğer bileşenler tarafından yıllar önce kuruldu. PKK’ye yakın kabul ediliyor ve konsey şu anda federal hükümet veya Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin onayı olmadan yargı işlerini yönetiyor.

Adını açıklamayı reddeden Şengal’de bilgili bir güvenlik kaynağı KirkukNow’a, "Bazı farklılıklar var, ancak bunlar çoğunlukla siyasidir ve diğer sorunlarla karıştırılamaz, çünkü güvenlik servisleri insanlardan daha fazlasını bilir ve anlar. Bölgeye güvenlik açısından ne sağlanması gerekiyor, Bu nedenle güçlerin güçlendirilmesi vatandaşı korkutmak değil, onlara hizmet etmektir” diye konuştu.

Kaynak, “Şengal’in herhangi bir güvenlik sorunu yok. Yeni bir ordu tümeni konuşlandırıldı, ancak amaç bölgenin daha fazla korunmasını sağlamak" dedi.

KirkukNow’un önceki takiplerinin, güvenlik boyutunun, Şengal halkının yerinden edildikleri bölgelerden 27 binden fazla aile geri dönmelerinin önündeki engellerden birini temsil ettiğini gösterdiği bir zamanda geliyor.

Batı Ninova Operasyonları Komutanı Tümgeneral Cabbar Tai, bu ayın başlarında yaptığı açıklamada, Şengal ilçesindeki güvenlik dosyasının sorumluluğunun tamamen orduya verildiğini açıklayarak, bu yıl askeri birliklerin oluşumuna tanık olacağını kaydetti.

“Ezidilerden oluşan yeni bir güç” 

Irak federal hükümeti ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasında imzalanan Şengal anlaşmasına göre, kamplarda bulunan Şengalli bin 500'ü yerinden edilmiş 2 bin 500 güvenlik görevlisinin yanı sıra bin asker de görevlendirilecek.

Şengal ilçesinde mevcut sakinler, bir dönemde yaklaşık 10 bine yakın Ezidi gencin güvenlik güçlerine katılmasına karar verdi.

Bu gücün oluşturulmasına yönelik çabalar, ordu ile PKK'ya yakın güçler arasındaki sorunların devam ettiği bir dönemde, birçok üst düzey Irak güvenlik delegasyonunun daha önce bu amaçla yargıyı ziyaret etmesine rağmen ortaya çıkıyor.

Sinune bölgesinde sivil bir aktivist olan Nizar Berces, “Batı Ninova operasyonlarının komutanı bize alenen ve açıkça, vatandaşların ordu ve diğer güçler arasındaki farklılıklardan ve çatışmalardan bıktığını” söyledi.

Nizar Berces, Şebab Örgütü tarafından 21 Ocak'ta ordu ile YBŞ arasındaki çatışmalara karşı düzenlenen ve silahlı çatışmaların tekrarını önlemek amacıyla Sinune'de askeri yetkililerle yapılan bir toplantıya katılanlar arasındaydı.

Berces, “Irak ordusunda görevliler, sorunları sona erdirme ve ortamı sakinleştirme sözü verdiler...Sonunda gerilim ve silahlı çatışmaların önlenmesi, Şengal’de yeni bir yönetimin kurulması ve bu güçlerin yeniden düzenlenmesi ile ilgili 13 talepte bulunduk. Onları ortadan kaldırarak veya başka kuvvet oluşumlarıyla birleştirerek yasa dışı olarak tanımlanıyor”sözlerini kullandı.

Beş yıldır Şengal’de biri ilçe, diğeri Duhok merkezli olmak üzere iki yönetim ve Özerk Yönetim Konseyi bulunuyor. Şengal Anlaşması yargı için yeni bir yönetimin kurulmasını sağlıyor.

Geçtiğimiz günlerde, Şengal bölgesinden bir grup genç, Irak ordusuna ve oradaki insanları korumak için görevlendirilen federal ve yerel polise yemek sağlamanın yanı sıra, farklı bölgelerden odun toplayarak güvenlik noktalarına teslim etmek için inisiyatif aldı.

Girişime katılan aktivistlerden Hüseyin Said KirkukNow’a, “Bu adımla, bu sert soğukta bizi koruma çabaları için minnettarlığımızı ifade etmek istedik” dedi.

Musul'un 120 km batısında yer alan Şengal, idari olarak Ninova’ya bağlı olmakla birlikte, Kürdistan Bölgesel Hükümeti ile Federal Hükümet arasındaki tartışmalı alanlardan biridir. IŞİD militanları, 13 Kasım 2015'te yeniden ele geçirilmeden önce 3 Ağustos 2014'te ilçeyi ele geçirdi.