Irak'taki bazı yerel yönetimler, bölgelerinde farklı bileşenler olmasına rağmen Korona aşısı yapmaları için sadece Arapça broşür dağıtırken, bölgedeki bazı Sivil Toplum Kuruluşları (STK) etnik ve dini bileşenler için 6 dilde bilinçlendirme broşürler hazırladı.
Bu çalışma, hükümet ekipleri ve kuruluş üyelerinin azınlıkların yaşadığı bölgelerde azınlık ana dilleriyle bilinçlendirme broşürleri basılmasının düşünüldüğü bir zamanda geliyor. Bölge vatandaşları, anadillerinde farkındalık broşürlerinin hazırlanmasının kendileri için yararlı buluyor.
Musul'un 70 km batısında, Irak-Suriye sınırına yakın Ninova Valiliği'ne bağlı Telafer ilçesinden Muhammed Eşref (45), anadili Türkmence olmasına rağmen Arapça broşür ve afişlerle karşılaşan onlarca Türkmen vatandaştan biridir.
KirkukNow’a konuşan Muhammed Eşref, broşürlerin kendi anadiliyle basılmaması kendisi için bir sorun teşkil etmediğini görüyor ve ekliyor, “Çünkü birkaç gönüllü ekip ve yerel kuruluş bölgemizde bizimle Türkmence konuştu. Bölge sakinlerini Korona virüsü ve ona karşı aşı yaptırmasının önemine değiniyorlar” dedi.
Eşref,“Bazıları sağlık bilgilerini içeren broşürler verdi. Bazıları ise ailelere hijyen ve sterilizasyon malzemeleri sağladı...Bizimle anadilimizle konuştular ve verdikleri bilgiler netti” diyor.
Irak Planlama Bakanlığı'nın 2019 yılı tahminlerine göre, Telafer'in nüfusu 524 binden fazla, ilçe merkezinin nüfusunun çoğunluğu Türkmen bileşeninin yanı sıra nahiye ve kasabalarında Sünni Arap ve Ezidiler yaşamını sürdürüyor.
Ninova Sağlık Genel Müdürlüğü bilinçlendirme kampanyaları kapsamında Telafer ilçesine bilinçlendirme afişleri gönderdi. Ancak bu afişlerin tamamı Arapça yazılmıştı.
KirkukNow, Telafer Sağlık Merkezi Basın ve Halkla İlişkilerinden aldığı bilgilere göre, vatandaşları aşı olmaya çağıran tüm afiş ve broşürlerin Arapça yazıldığı ve Irak Sağlık Bakanlığı Ninova Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından kendilerine gönderildiği vurguladı.
Telafer Sağlık departmanı ise bölgedeki azınlıkların dilini konuşabilen ve bu azınlık üyelerinden oluşan ekiple, vatandaşları bilgilendirmeyi hedefliyor.
Duhok,Mart 2022,Kebertu kampında yerinden edilmiş bir Ezidi, aşı olmaya teşvik etmek için bir farkındalık afişine bakıyor. Fotoğraf: Ammar Aziz
Genel anlamda hastane ve sağlık merkezlerinde halkı Korona virüsüne karşı bilinçlendirme afişleri asılır.
Telafer Sağlık Müdürlüğü İlişkiler ve Bilgi Birimi yetkilisinin açıkladığına göre, “Farkındalık yaratmakla görevlendirilen ekipler, bölge sakinleriyle ana dillerinde iletişim kolaylığı sağlamak için bölge halkından veya çoğunlukla kadrolardan oluşuyor. Telafer'deki nüfusun çoğunluğu, herkes konuşsa bile Türkmence okuyamıyor” diyor.
Ancak Telafer'de görevi bölge halkını Korona aşısı olmaya teşvik etmek olan gönüllü bir ekipte çalışan sivil aktivist Ali Ahmed KirkukNow’a şöyle dedi:
“Bölge sakinlerinden bazıları Arapça konuşmuyor, özellikle okula gitmeyenleri ana dillerinde aşı yaptırmaya teşvik etmek gerekiyor.”
Ali Ahmed, Telafer, Türkmenleri’nin Türkmence konuştuğunu ve halka doğru bilgi vermenin önemli olduğunu söylüyor.
Buna rağmen Ali Ahmed, “Baskı yaptığımız yayınların Arapça olması talihsiz bir durum çünkü aynı zamanda birçok bölge sakini Türkmence biliyor. İster Arapça ister Latin harfleriyle olsun, okuma yazma bilmiyor. Arapça eğitim veren okullarda okumadığı için birçoğu anadillerini okumayı bilmeyebilir” sözlerini kullandı.
Genel olarak, afişlerde azınlık dillerinin varlığı, bir bölgeden diğerine değişmektedir, örneğin; Irak-Türkiye sınırına yakın Zaho ilçesinde yerinden edilmişler için Derkar kampında yayınlanan afişler hem Arapça hem de Kürtçe’nin Kurmanci lehçesi ile yazıldı. Ezidilerin çoğu Kurmanci konuşup, yazarken birçoğu da Arapça'yı akıcı bir şekilde konuşuyor.
KirkukNow’a konuşan yerinden edilmiş 3 bin 328 kişinin yaşadığı kampta yaşayan öğretmen Nuri Said Derbo, “Afişlerde kullanılan dilleri iyi anlıyoruz, ancak insanları Korona aşısı yaptırmaya teşvik eden reklamlar genel olarak az” diyor.
Derbo, “Yerinden edilmişler diğer vatandaşlar gibi değil, çünkü şehir merkezlerinden uzaktalar, bu yüzden onları aşı yaptırmaya teşvik etmek için şehir sakinlerine kıyasla iki kat daha fazla çaba sarf edilmesi gerekiyor. Çünkü yaşam koşulları iki doz Korona aşısını fazla önemsememelerini sağladı” dedi.
21 bin 551 yerinden edilmiş kişinin bulunduğu Zaho ilçesindeki Çemişko kampında yaşayan Ezidi vatandaşı Faysal Ali ise, “Göçmenlere, afiş ve broşürler aracılığıyla aşı olma çağrısında bulunuluyor. Şahsen dikkatimi çekiyor ve aşı yaptırmam için beni motive ediyor. Konuştuğum yerinden edilmiş kişilerin çoğu, aşıyı yaparsanız birkaç yıl sonra öleceğinizi veya çeşitli hastalıklara yakalanacağımızı söylüyor, gönüllü ekiplerin bu konuları yerinden edilenlere açıklamaları gerekiyor" diyor.
Bu video aracılığıyla Ezidi dini hakkında 10 gerçeği öğrenin
Duhok Sağlık Müdürlüğü istatistiklerine göre, 189 bin 424 yerinden edilmiş kişi ve mülteci kamplarda yaşıyor. Geçtiğimiz şubat ayı sonuna kadar 42 bin 282 doz Korona aşısı dağıtıldı. Göçmenlerin bir kısmına bir doz, bir kısmına iki doz aşı yapıldı.
Irak Sağlık Bakanlığı'nın istatistiklerine göre, 2 Mart 2022 itibariyle, Duhok’ta göçmen ve mülteciler de dahil olmak üzere toplam 1,6 milyon kişiden 467 bin 410 doz aşı yapılmıştır.
Duhok Sağlık Müdürlüğü Enformasyon Sorumlusu Hamza Muhammed, kamplarda yerinden edilenler için afiş olmamasıyla ilgili olarak KirkukNow’a şunları söyledi:
“Vatandaşları eğitmek ve aşı yaptırmalarını sağlamak için büyük bir proje sürecindeyiz. Proje Kürdistan Bölgesi Sağlık Bakanlığı düzeyinde yürütülüyor ve videolu tanıtım, seminerler ve yerinden edilmişlerle doğrudan görüşmelerden oluşuyor. Projedeki büyük pay, kamplarda ikamet eden göçmen ve mülteciler oluşturuyor.”
Projenin başlangıç tarihi ve bununla ilgili detaylar hakkında Hamza, “Proje uygulama tarihi henüz belirlenmedi ancak en kısa sürede başlayacak” dedi.
Geçen yıl, bir dizi azınlık kuruluşu, Birleşmiş Milletler (BM) ile işbirliği içinde, dokuz Irak valiliğinin çeşitli bölgelerinde, altı azınlık ve bu valiliklerde yaşayan bileşenlerin dillerinde Korona hakkında 17 bin bilinçlendirme afişi dağıtmak için bir kampanya başlattı.
Örgütün kampanyayı denetleyen Türkmen Kurtarma Vakfı Başkan Yardımcısı Amer Al-Mewla, “Amaç, Irak'taki azınlık topluluklarını Koronavirüsün etkileri konusunda kendi dillerinde korunma önlemleri ve aşı olunması için sağlık uyarılarında bulunmaktır” sözlerini kullandı.
17 bin afiş, Süryanice (Hristiyanlar), Avesta (Zerdüştler), Kurmanci (Ezidiler), Mendai (Sabean-Mandenler), Türkmence (Türkmenler) ve Maço (Kakailer) olmak üzere altı bileşen ve azınlığın dillerine çevrildi.
Afişlerin dağıtımında Ninova, Kerkük, Diyala, Salahaddin, Duhok ve diğer valiliklerde azınlıkların yaşadığı bölgeler yer aldı.
Duhok,Aralık 2021, Jinda örgütünden bir ekip, yerinden edilmiş kişiler için Hanke kampında farkındalık afişleri dağıtılıyor
Afişler, Hristiyan sivil toplum kuruluşları (STK) (Itana Kadın Örgütü), Kakai STK, Mithra Yarsan Kültür ve Kalkınma Örgütü, Sabean Mandaen STK Yerdna Hayır Kurumu, Türkmen STK Türkmen Kurtarma Örgütü, Ezidi STK Yazda Örgütü ve Zerdüştlük STK Felsefe ve Zerdüşt Dini için Yesna Organizasyonu gönüllü ekipleri tarafından dağıtıldı.
Türkmenlerin Irak Parlamentosunda Ninova (Telafer bölgesinde), Kerkük, Salahaddin (Tuzhurmatu bölgesinde), Diyala ve Bağdat valiliklerine dağılmış yedi sandalyesi var.
Ancak Bağdat, Ninova, Duhok, Erbil ve Kerkük'teki Hristiyanlar (5 sandalye) dahil olmak üzere diğer azınlıklar seçim yasası çerçevesinde kota sistemi altında sandalyelerini aldılar. Şebek, Sabean Mendaeanleri ve Faili Kürtlerine gelince, bunların her birine (Ninova'daki Şebek ve Ezidiler), Wasit Valiliği'ndeki Feyli Kürtlerine ve Bağdat'taki Sabean Mandaean'lerine bir koltuk ayrıldı.
Kakailer ve Zerdüştlerin kota sandalyeleri yok, ancak Kakailer son parlamento seçimlerinde Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) içindeki adaylıklarının bir parçası olarak iki sandalye kazanarak başarılı oldular.
Diğer azınlıklar, kendilerine ayrılan kota sandalyelerine ek olarak, Ezidiler gibi parlamentoya giren partiler çerçevesinde ilave sandalye kazanabildiler.
Amer Al-Mewla, “Bilinçlendirme kampanyası, KOVID-19 hakkında önemli mesajları yaymanın yanı sıra, Irak'a aşina olmayanlar da dahil olmak üzere çeşitli topluluklar arasında konuşulan azınlık dilleri konusundaki farkındalığı artırma konusunda karşılıklı olarak güçlendirici bir etkiye sahip oldu. Kampanya, daha önce anadillerinde farkındalık materyalleri almamış dokuz valilikteki 25 ilçede toplam 67 mahalleye ve 12 uzak köye ulaştı” dedi.
Amer Al-Mewla'ya göre, kampanyaya okullarda, hastanelerde, karakollarda, ibadethanelerde ve halka açık yerlerde afiş dağıtan 51 kadın 121 gönüllü katıldı.
Ninova Valiliği'nde 2 Mart'a kadar 754 bin 679 doz Korona aşısı dağıtılırken, valiliğin toplam nüfusu 4 milyon 30 bindir.
Alman Wadi Örgütü, Duhok kamplarında yerinden edilenleri aşılamanın önemi konusunda eğitmek için “Jinda” adlı yerel bir örgütü desteklemektedir.
Wadi Organizasyon ekibinin bir üyesi kampanya hakkında bilgi veriyor
Jinda örgütünden dört Ezidi kızdan oluşan bir ekip, Ezidi çoğunluğun işgal ettiği Hanke kampında yerinden edilmiş insanlarla buluşuyor, onlarla ana dillerinde konuşuyorak, broşür ve bilinçlendirme afişleri dağıtıyor.
Jinda Örgütü'nün proje koordinatörü ve bu dört kızdan biri olan Aya Celal KirkukNow’a, “Kampı her gün ziyaret ediyor, yerinden edilmişleri çeşitli şekillerde, diyalog ve bilgi vererek ya da eğitim ve farkındalık posterleri asarak aşı yaptırmaya teşvik ediyoruz. Amacımız, yerinden edilmiş en fazla sayıda insanın aşıya ulaşmasını sağlamak ve bu hedefe ulaştığımızı hissediyoruz. Günde 30 kişiye aşı yapılıyor” dedi.
Wadi örgütü, afişleri Arapça olarak basmayı kendine görev edindi ve kampanyasını diğer kamplara da aktarmayı hedefliyor.
Kürdistan Bölgesi Hükümeti İçişleri Bakanlığı Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nin istatistiklerine göre, Kürdistan Bölgesi'nde 664 binden fazla yerinden edilmiş insan var. Bunların bir kısmı bölgedeki yerinden edilenler için 26 kampa dağıtılıyor, 16'sı Duhok Valiliği'nde bulunanlardır.
Kürdistan Bölgesi'ndeki yerinden edilenlerin yüzde 30'unu Ezidiler, yüzde 7'sini Hristiyan, yüzde 10'unu diğer azınlıklardan, geri kalanını da Kürtler ve Sünni Araplar oluşturuyor.
Jinda ekibinin faaliyet gösterdiği Hanke kampında, 2 bin 705 aile çerçevesinde 14 bin 123 yerinden edilmiş kişi yaşıyor.
Duhok'taki Kabertu Kampında yaşayan Şengal ilçesinden yerinden edilmiş bir kişi olan Muhammed Kerim, KirkukNow’a, “Sanırım yerinden edilenlerin yetmediği yerlerde örneğin kampımızda aşı merkezinin olması çok sayıda kişinin olmasından kaynaklanıyor. Korona aşısının bu merkezde dağıtıldığını bilmeyenler de var” diyerek, “Bu afişlerin bizim anladığımız bir dilde kampa asılmasını istiyoruz ve herkesin anlayabileceği şekilde Şengal lehçesinde olsa daha iyi olur” dedi.
