Duhok’un Şengal ilçesindeki kamplarda ikamet eden yerinden edilmiş kişiler, yıkılan evleri inşa edilmedikçe su, elektrik ve yol gibi temel hizmetler sağlanmadıkça bölgelerinde dönmek istemiyor.
Yerinden edilenlerin talepleri, Ninova’daki yerel yönetimin göçmenlerin tümünü kendi bölgelerine geri döndürme çabalarına denk geliyor.
Ninova Valisi Necim Ciburi, 28 Şubat'ta Şengal'i ziyaret ederek, yerinden edilenlerin geri dönüş sürecini kolaylaştırmak için güvenlik yetkilileriyle bir araya geldi.
Kürdistan Bölgesi Hükümeti İçişleri Bakanlığına bağlı Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi’nin verilerine göre, Kürdistan Bölgesi’nde yüzde 30'u Ezidi olan yaklaşık 665 bin ülke içinde yerinden edilmiş kişi var.
Musul'un 120 kilometre batısında, Irak-Suriye sınırında yer alan Şengal, Ağustos 2014'te IŞİD’in hedef aldığı Ezidi azınlığa ev sahipliği yaparken, Bağdat ile Erbil arasındaki tartışmalı bölgeler arasında yer alıyor.
Kürdistan Bölgesi Hükümeti İçişleri Bakanlığı Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nin istatistiklerine göre, Kürdistan Bölgesi'nde 664 binden fazla yerinden edilmiş insan var. Bunların bir kısmı bölgedeki yerinden edilenler için 26 kampa dağıtılıyor, 16'sı Duhok Valiliği'nde bulunanlardır.
Kürdistan Bölgesi'ndeki yerinden edilenlerin yüzde 30'unu Ezidiler, yüzde 7'sini Hristiyan, yüzde 10'unu diğer azınlıklardan, geri kalanını da Kürtler ve Sünni Araplar oluşturuyor.
Duhok'un Simele ilçesindeki Becid Kendala Kampında yaşayan Şengalli Mello Şemmo, “Bizden dönmemizi istemeden önce evleri, sokakları ve halka açık yerleri onarsınlar, o zaman şüphesiz geri döneceğiz”dedi.
Hükümeti eleştiren Şemmo, “Hizmet projeleri konusunda onlarca vaat verdiler ama bu vaatlerin hepsi kağıt üzerinde kaldı...Gidin Şengal'e bakın ve IŞİD gelmeden öncekiyle karşılaştırın. Verdiği tahribattan dolayı bölgemizden eser yok. Bu haldeyken insanlar nereye geri dönsün?” sözlerini kullandı.
Yerel yetkililer, Şengal'de güvenlik durumunun istikrarlı ve kontrol altında olduğunu iddia ediliyor.
Geçen yılın sonunda, Irak hükümeti Şengal'in yeniden inşası için 28 milyar dinar (20 milyon ABD Doları) ayırmaya karar verdi. Ninova yerel yönetiminin bütçenin nasıl harcanacağını denetlemek için özel bir komite oluşturduğu ve son yıllarda 100 milyarlar harcandı ve hiçbir şey değişmedi.
Şemmo umutsuzca, "28 milyar dinarla ne yapılabilir? Bu birkaç sokağı restore etmeye bile yetmez. Geçen yıllarda 100 milyarlarca para harcandı ve hiçbir şey değişmedi”dedi.
IŞİD'e karşı mücadele Kasım 2015'te sona ermiş, ancak binlerce eve ve hala yeterli elektrik ve su kaynağı, yeterli okul ve standart sağlık hizmetinden yoksun olan kasabanın altyapısına ağır hasar verdi.
“Göçmenlerin birçoğu hala kamplarda çadırlarda yaşıyor”
Yarım milyon nüfustan 350 binden fazla Ezidi, Şengal Dağı ve Kürdistan Bölgesi’ne kaçtı. Yaklaşık 100 bin kişi Avrupa, ABD, Kanada ve Avustralya'ya göç etti.
Seba Şeyh Hıdır yerleşkesi sakini ve Duhok’taki Şarya kampında ikamet eden Ali Miço, “IŞİD evlerimizi yıktı ve yeniden inşa edemedik. En kötüsü su ve elektrik gibi gerekli hizmetlerin olmamasıdır…Bu şekilde geri dönemeyiz” sözlerini kullandı.
Şengal'de Irak ordusu ve polisinin yanı sıra, Şii yanlısı Halk Seferberlik Güçleri ve Kürdistan İşçi Partisi'ne (PKK) bağlı, Türkiye ile savaşan ve IŞİD sonrası Şengal halkının oluşturdu gruplardan oluşuyor.
Bağdat ve Erbil, Ekim 2020'de Şengal ilçesine yeni bir belediye başkanının atanmasını ve ayrıca yerel polis, istihbarat servisi ve Ulusal Güvenlik Servisi'nin ilçe merkezindeki güvenlik dosyasını yönetmesini öngören bir anlaşma imzaladı.
Hanasur yerleşkesinden 30 yaşındaki Hediye Ali İbrahim Derbo, çocuğuyla birlikte Şarya yerleşkesinde yaşıyor.
“Ninova yönetiminin bizi memleketimize döndürmek istediğini biliyoruz ama evlerimiz yıkıldı ve yeniden inşa etme masraflarını karşılayamıyoruz” diyen Ali İbrahim Derbo, sözlerine şunları ekledi:
“Burada yaşayacak bir çadırımız var ve geri dönersek çadırı da kaybedeceğimizden korkuyoruz.”
Yerleşkede bir fırında çalışan Hediye ise, “Bizim burada en azından bir işimiz var ve bu yaşama alışığız, güvenlik sorunu yaşamıyoruz. Son sekiz yılda onlarca hastalığa, bir sürü soruna yakalandık, şimdi neden geri dönmemizi istiyorlar? Ne valinin emriyle ne de başkasının emriyle geri dönmeyeceğiz. Pratik adımlar istiyoruz” sözlerini kullandı.
