Telaferli bir çiftçi olan Emin Hasan, “IŞİD'den kurtarıldıktan sonra dört yıl boyunca, yakın bölgelerdeki çiftçiler ve çiftçilerin hayatlarını kaybettikleri kazalar sonucu bu atıkların patlaması nedeniyle savaş kalıntıları ve patlayıcıların varlığı korkusuyla toprağımı ekmekten mahrum bırakıldım. Toprağımı ekime hazırlayıp, ekmem için kalıntılardan temizlemem gerekiyor”diyor.
KirkukNow'a konuşan Emin Hasan, “Irak ordusundaki patlayıcı mühendisliği bu alanda çiftçilere büyük destek ve iş birliği sağladı, ancak yetenekleri terör örgütünün bölgede bıraktığı mayın ve patlayıcıların kalıntılarını temizleyecek kadar yeterli değil. Bu kalıntılar nedeniyle can verildiğine tanık oldum” dedi.
Halk Seferberliği (Heşdi Şabi) 53. Tugay'ın (El-Hüseyin Tugayı) komutasındaki resmi bir kaynak, “Tugayın mayın temizleme ekibi iki hafta önce bir patlayıcıyı patlattı. Batıdaki Termi Köyünde IŞİD'in bıraktığı bir mayını patlattı. Telafer'in güneybatısındaki Kesirmihrab Köyünde bir patlayıcı daha infilak ettirildi. Telafer'in doğusundaki Cikan Xerab Köyünde üçüncü bir bomba patlatıldı. Halk Seferberlik Güçleri, Irak ordusuna bağlı 73. Piyade Tugayı ile koordinasyon ve iş birliği içinde Mel, Yeran, İbrahim Sincar ve El Şur Dağları köylerinde IŞİD kalıntılarını arama görevini yerine getirdi” diye konuştu.
“Çok sayıda vatandaş hayatını kaybetti”
Kurtuluş operasyonları sonrasında savaş kalıntıları ve mayınlar nedeniyle onlarca vatandaş hayatını kaybetti.
2 Şubat’ta Halk Seferberlik Kurumu'ndan yapılan açıklamada, Heşdi Şabi Ninova Harekat Komutanlığı ve Irak ordusuna bağlı ortak bir güç, güvenlik operasyonu sırasında Telafer'de IŞİD için bir tünel ve saklanma yeri bulduğunu duyurdu.
Bölgede özel kuvvetler ve anti-patlayıcılar tarafından taranarak, temizlendi.
Açıklamada ayrıca, örgüte ait aralarında 10 saldırı ve savunma bombası, 2 Hytera cihazı, bir mobil cihaz, 30 fünye, 18 infilaklı çakmak, ekipman, alet, termal endoskop, bir baş kamerası ve bazı belgelerin bulunduğu kaydedildi.
55 yaşındaki Telafer sakini Ekrem Ali, “Savaş kalıntıları örgütün dağılmasından sonra vatandaşları hedef alan diğer öldürme yöntemleridir. Haşdi Şabi'nin burayı dağıtması bu bölgelerin temizlenmesine ve sakinlerinin geri dönmesine katkı sağlamaktadır” sözleri kullandı.
KirkukNow'a konuşan Ekrem Ali, “Telafer, kurtuluş operasyonlarının ardından savaş kalıntıları ve IŞİD mensuplarının yol kenarlarına, evlerin arasına ve çiftliklere yerleştirdiği mayınlar nedeniyle onlarca vatandaşını kaybetti”dedi.
Ninova Valiliği Polisinden bir kaynak 22 Ekim 2021'de KirkukNow’a verdiği demeçte, “Musul'un batısındaki Telafer ilçesinin güneybatısındaki Kasrmihrab Köyünde örgütün kullandığı bir savunma bölgesinde IŞİD savaş kalıntılarının infilak etmesi sonucu, iki çocuğun ölümüne ve yaralanmasına neden oldu. Güvenlik güçleri olayla ilgili soruşturma açtı” demişti.
Sivil aktivist Muhammed Qasim, “Yaklaşık iki yıl uluslararası bir kuruluşla çalıştım ve bu mayınlar sonucu sivil can kayıplarının önüne geçmek için savaş kalıntılarının aileler arasında, okullarda, oyun alanlarında, çiftliklerde tehlikeleri konusunda onlarca bilinçlendirme toplantısı düzenledik. Ayrıca her iki cinsiyetten genç erkeklere mayınlarla mücadele konusunda eğitim verdi ve onlara özel sertifikalar verdi” diyor.
Mayın kalıntılar her yerde bulunabiliyor; elektrik direkleri, evlerin kapılarında, çiftlikler, sokaklar, hatta teneke kutular ve petrol varillerinde dahi…
Muhammed Qasim, “Çalışma alanımız Telafer merkezi ile Al-Ayyadiyah ve Zummar'ın iki ilçesi ve bağlı köylerini kapsıyordu. Çünkü bu bölgeler savaş sırasında IŞİD'in son kaleleriydi” diyerek, üzüntüyle sözlerine şöyle devam ediyor:
“Yaklaşık bir yıl önce Telafer'in kuzeyindeki Al-Ayyadiyah ilçesi çevresinde IŞİD’in bıraktığı patlayıcılardan birini temizlemeye çalışırken ne yazık ki bir meslektaşımızı kaybettik.”
Kurbanların verilerini belgelemek için çalışan aktivistlerin istatistiklerine göre, “Telafer'in kurtarılmasından sonra 76 kurban, kentin kontrolünü kaybettikten sonra IŞİD'in bıraktığı savaş kalıntıları ve patlayıcılar nedeniyle hayatını kaybetti."
Mayınların ve savaş kalıntılarının temizlenmesi alanında çalışan uluslararası kuruluşlar, Telafer ilçesinde Al-Ayyadiyah, Al-Aşeq, Tamarat, Fıkıh Köyleri, Tel Cudu, Haruna ve Saca'a bölgelerinin ve yakındaki alanların Telafer'de olduğunu teyit ediyor.
Zummar ilçesi, savaş kalıntıları ile dağılmış durumda ve mayınların gömülü olduğu ve çalışma tekniğinin bilinmediği için çıkarmanın kolay bir iş olmadığını ortaya koyuyor. Mayın temizleme ekipleri iklimin etkisinin yanı sıra ilgili kuruluşların ekiplerinin çalışma koşulları risklere de maruz kalabiliyor.
Telafer'deki sorumlu bir güvenlik kaynağına göre, “Her şey mayınlı, elektrik direkleri, ev kapıları, çiftlikler, sokaklar, hatta bidonlar, petrol bidonları. Çeşitli isimlerle güvenlik güçleri, imkanları doğrultusunda ve eksikliklere rağmen bu patlayıcıları temizlemek için çaba sarf ediyor” diyerek, güvenlik kurumları bazı patlayıcıların sökülmesi sırasında mağdur duruma düştüğünü söyledi.
Kaynak, “Uluslararası kuruluşlar ve gönüllü ekiplerin de bu alanda katkıda bulunduğunu, ayrıca departmanlarındaki çalışanlara, kolej ve okullarındaki okul öğrencilerine ve sonucunda mağdurları kaydettikten sonra evlerinde ailelere yönelik farkındalık toplantıları düzenlediğini” sözlerine ekledi.
Ninova - Telafer bölgesi,Şubat 2022, IŞİD savaş kalıntıları, Termi Köyü Fotoğraf: Joint Command Media
Verilere göre, Ninova’daki Sivil Savunma Müdürlüğü, 8 bin 590'dan fazla savaş kalıntısının ve çeşitli boyutlarda 33 uçan bombanın işlenmesi ve kaldırılmasıyla sonuçlanan 755 mayın temizleme görevi gerçekleştirdi.
Birleşmiş Milletler'in (BM) son istatistiklerine göre, Aralık 2021'de Irak'ta mayın patlaması ve savaş kalıntılarının patlaması sonucu geçen yılın ilk 9 ayında 100 çocuk öldü veya yaralandı. İnsani yardım kuruluşları bu tehlikenin her dört kişiden birini tehdit ettiğini ve Irak genellikle dünyada bu atıklardan en çok etkilenen ülkelerden biri olduğuna dikkat çekti.
Türkmen çiftçi Emin Hasan’a göre, “Geniş alanlar temizlenmiş olsa da çocuklarıma çiftlikte çalışırken yerden herhangi bir cisim, tel almamalarını, patlayıcı olabileceğini ve dikkatli olmaları konusunda her zaman tavsiye ederim” sözlerini kullandı.
Musul'un 69 km kuzeybatısındaki Telafer, Haziran 2014'te IŞİD kontrolüne girdi ve yaklaşık 225 bin kişilik nüfusunun çoğu buradan kaçmak zorunda kaldı. Merkez valilikler, özellikle Necef, Kerbela, Babil ve Kürdistan Bölgesi'ne ek olarak, Kerkük ve Türkiye, yerinden edilenlerin yaklaşık yüzde 60'ı, Ağustos 2017'de örgütün kontrolünden kurtarıldıktan sonra şehirlerine geri döndü.
