Cafer Ali, Musul'un batısındaki Telafer ilçe merkezinde cuma öğleden sonraları düzenlenen kitap kaldırımı hakkında, “Burada ölü ve cansız bir kaldırımdan yaşayan bir gerçeklik yarattık” diyor.
Telafer ilçesinde, “Kitap Kaldırımı” yaklaşık 20 yıllık şiddet ve yıkımdan sonra, kültür çarkının ileriye doğru ilerlemesine katkıda bulunan bir bilgi çıkışı haline geldi.
Çeşitli kültürel ve okuma etkinliklerine dair Ali, “Bu caddede müzik çalandan, şiir okuyana, çizdiği resimleri asan çocuklar ve yetişkinlerden kitap alışverişinde bulunanlara kadar her kesi görebilirsiniz” diyor.
Kaldırım, medyanın ve sosyal medyanın iletmeye alışkın olduğu şeyin dışında, savaşın harap ettiği Telafer'in diğer yüzünü göstermeye katkıda bulunuyor: “bombalamalar, cinayetler ve yıkımla temsil edilen yüz..”
“Türkmen kadını öncü ve organizatör”
Ali, “Kitap isimleri arasında, kitapçılarda bulunmayan, ancak büyük Türkmen şairi Rıza Çolakoğlu'nun mülkiyetinden olan Türkmen ve Türkçe kitaplar bulabilirsiniz" dedi.
Kaldırım yönetim komitesinden Roa Al-Afendi'ye göre, “Kaldırımın, kadınların bu yerlere gitmesini yasaklayan yaygın geleneklerin bir kısmını aşması ve Telaferi kadınlarının kaldırımda güçlü bir varlık haline gelmesi ve hatta yönetim komitesinin bir üyesi olarak faaliyetlerinin düzenlenmesine katılması güzel.”
Roa Afendi, “Bu, şehirdeki bastırılmış yetenekleri desteklemek ve teşvik etmek için bir projedir. Bu, yetenekli kızların katıldığı, her iki cinsiyet için de kültürel faaliyetler için çıkış noktası olarak Telafer'de yapılacak ilk deneydir. Resim, hat, örgü ve şiir gibi birçok yaratıcı alanda etkinlik düzenleniyor” sözlerini kullandı.
Irak Federal Planlama Bakanlığı Merkez İstatistik Bürosu'nun verilerine göre, 2018 yılı için Telafer'in 524 bin nüfusunun yaklaşık 250 bin 236'sı farklı yaşlardaki kadınlardan oluşuyor.
Telafer ilçesi, Irak ve Suriye İslam Devleti’nin (IŞİD) kontrolünden kurtarıldıktan sonra, çeşitli kütüphane ve kültür kulüplerinin açıldığı ve kitaplık da bunun bir parçası olduğu geniş bir kültürel etkinliğe tanık oluyor.
Roa Afandi gururla,“Kişisel olarak, edebi konuşmaları ve anıları okuyarak katılırım ve kadınların bu foruma aktif katılımını teşvik ederim” dedi.
Ninova, 2022: Ailelerin Telafer'in merkezindeki Kitap Kaldırımı'ndaki varlığının bir parçası. Fotoğraf: Cafer Al-Telaferi
Musul'un yaklaşık 63 km batısında bulunan Türkmen çoğunluğun bulunduğu Telafer, bir şehirdir. Sünni Türkmenler, ilçenin ve üç ilçesi olan Rabia, Zummar ve Al-Ayadiyah'ın yaklaşık dörtte üçünü oluştururken, diğer bölgelerde Şii Türkmenler, komşu köylerdeki bazı Ezidiler ve Sünni Araplar’dan oluşuyor.
IŞİD, Musul'un düşmesinden kısa bir süre sonra 16 Haziran 2014'te Telafer'i ele geçirdi. Şehri üç yıldan fazla bir süre işgal etti. IŞİD'in saldırıları, yaklaşık 200 bin kişinin şehirden göç etmesine neden oldu. Ancak Sünni nüfusun önemli bir kısmı, bazı tahminlere göre 50 bin kişi IŞİD işgali boyunca şehirde kaldı.
Düzenlenen etkinliklerde, çocuklara okuma ve yaratıcılık ruhu yaratmaya teşvik ediyor ve oradaki kadınlar, çocuklara bilim, bilgi, sevgi ve barış sevgisi aşılama alanında hedefli oyunların sunulmasını yönetiyor.
Afendi, “Sosyal mesajları iletmek için fırsatlara yatırım yapıyoruz, örneğin Uluslararası Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Günü için özel etkinlikler düzenledik” dedi.
Ninova, 2022:Genç erkek ve kızlar, Telafer'in kaldırım kitabının etkinliklerinden keyif alıyor. Cafer Telaferi
Yönetim komitesinden Eşref Sultan, “Kaldırım adından da anlaşılacağı gibi kitaplarla sınırlı değil, bunun yerine dersler, kısa sağlık ve sosyal farkındalık oturumları ve ilk yardım ve trafik talimatlarıyla ilgili hızlı atölye çalışmaları da dahil olmak üzere çeşitli etkinlikler içeriyor”diye açıklıyor.
Eşref Sultan, “Projenin temel amacı, barış içinde bir arada yaşama ve sevgi ruhunu yaymak, diyalog ve anlamlı tartışmalar için bir ortam yaratmak ve yabancı fikirlerle mücadele etmek, ayrıca şehrin kültürünü şiddet ve yıkım yaşamış ve şiddet görmüş bir şehir olarak diğer şehirleri de tanımaktır” dedi.
Kaldırım, adından da anlaşılacağı gibi kitaplarla sınırlı değil, daha çok çeşitli aktiviteleri içeriyor.
Telafer'i IŞİD'den geri almak için 20-31 Ağustos 2017 tarihleri arasında gerçekleştirilen askeri operasyonlar, yerinden edilenlerin yüzde 60'ını eve dönmeye çağıran federal, koalisyon ve Haşdi Şabi güçleri tarafından yürütüldü.
IŞİD, Haziran 2014'te Telafer'i ele geçirdiklerinde vahşet işledi. Türkmen sivil toplum kuruluşları tarafından geçen yıl yapılan açıklamada, Suriye'deki IŞİD kontrollü cezaevlerinde aralarında 400-500'ün de bulunduğu 470 kadın, 700 erkek ve 130 çocuk olmak üzere 1300 kişinin kaçırıldığı belirtildi.
“Burada genç yetenekleri keşfediyor ve büyüyorsun”
Platformun öncülerinden Ahmed Muhammed Salih'e göre, “Faaliyetlerinin başladığı kısa süre boyunca kitap sergisi, genç yeteneklerin ve kimsenin fark etmediği potansiyelin altını çizdi” diyerek, sözlerine şunları ekledi:
“Kaldırımın faaliyetleri şehrin aydınlarından büyük onay aldı. Gerçekten de kaldırım kitabı, Telafer için kültürel bir yüz ile buluşacak ve kültürel alışverişinde bulunacak bir yeri olmayan yazarların, kültürel ve sosyal kurumların, gönüllülerin iletişim için bir forum haline geldi. Ekipler ve kitapçılar da farklı alanlarda etkinlikler düzenliyor.”
Kitap kaldırımı, ilçenin ortasında belediyenin kesiştiği noktada yer almaktadır. Kasım 2021'de birkaç genç aktivistin fikriydi ve Bağdat'taki Al-Mutanabi Caddesi'ne benzer şekilde, Telafer ve komşularından entelektüellerin ve sanatçıların cuma öğleden sonra buluştuğu bir yer haline geldi.
Bir organizatör olan Qerar Al-Daudi, öncülerin kışın yağmurlu, yazın ise sıcaktan korunması ve mekanı etkinliklere uygu
Ninova, Mart 2022: Erkekler, kadınlar ve çocuklar Telafer kitap kaldırımına gidiyor. Cafer Telaferi
n hale getirmesi için uluslararası kuruluşlara kaldırımın çatısını yaparak destek vermeleri çağrısında bulundu.
Telafer'in Ağustos 2017'de IŞİD kontrolünden kurtarılmasının ardından yerinden edilen Türkmenlerin yaklaşık yüzde 60'ı şehirlerine dönerken, geri dönmemeyi tercih eden diğerleri başta Necef, Kerbela ve Necef olmak üzere Babil, Kerkük, Irak Kürdistan Bölgesi ve Türkiye’de yaşamaya devam ettiler.
Yerel yönetim, ilçede çalışan uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde, yerinden edilenlerin evlerine dönmelerini teşvik etmek için altyapıyı yeniden inşa etmeye ve nüfusa gerekli desteği sağlamaya çalışıyor.
Telafer Kültür Forumu başkanı şair Zeynel Sufi, “Dünyaya var olduğumuzu göstermek, umut ve yaşam yaratmak için kültüre, yazıya, yaratıcılığa ve çizime ihtiyacımız olduğu kadar nefes almak için bir akciğere ihtiyacımız yok” diyor.
