Irak Eğitim Bakanlığı, Kerkük'te yaklaşık 10 yıl önce başlatılan ancak süreçteki gecikme nedeniyle soruşturmaya ara verilen 23 okulun tadilatını araştırıyor.
Kentteki bazı okullar, 2013 yılında temelleri atıldı. Bazı okulların yıkılarak yeniden yapılması, bazılarının ise tadilata ihtiyacı vardı.
KirkukNow’un araştırmaları sonucunda, bu okulların bir kısmında çalışmaların yüzde 80-98'inin tamamlandığı, diğerlerinin küçük ilerleme kaydettiğini ve çok azının tamamlanarak, Kerkük Eğitim Genel Müdürlüğü'ne teslim edildiği tespit edildi.
2017-2018 İstatistik Komisyonu rakamlarına göre, Kerkük'te 356 binden fazla öğrenci için bin 300'den fazla okul ve kreş var.
Bağdat'ın 238 kilometre kuzeyinde bulunan petrol zengini Kerkük şehri, 1,7 milyon Kürt, Arap ve Türkmen, Müslüman, Hıristiyan ve Kakeileri içinde barındıran homojen bir ildir. Kent uzun yıllardır Bağdat ve Erbil arasındaki tartışmalı bölgelerin merkezinde yer alıyor.
Irak'ın eğitim altyapısı ülkenin birçok yerinde harap durumda; UNICEF'in Irak'ta eğitimle ilgili hazırladığı bir rapora göre, her iki okuldan biri hasarlı ve rehabilitasyona ihtiyacı var.
Bir grup okul, mümkün olduğu kadar çok öğrenciyi ağırlamak için birden fazla vardiyada çalışırken, çocuklar da eğitimlerinde kısıtlı zamandan dolayı sıkışıyor.
Irak Parlamentosu’nun Kerküklü Kürt Milletvekili Sebah Zengana, “23 okul hakkında idari ve mali soruşturma var ve sürecin bitirilip okulların idaresine teslim edilmesi konusunda karar verilinceye kadar süreci izliyoruz” dedi.
Zengana, Bakanlar Kurulunun durumun farkında olduğunu belirterek, “Yeterli okul binalarının eksikliği nedeniyle bugün bir okul binasında üç vardiya devam ettiğinden ve yeni eğitim yılında herkesin hazır olmasını umduğumuz için olumlu bir etki yaratacak süreci yakında bitirmek için çabalar var” dedi.
“Biz eski bir binada kalırken yeni bina güvercinlere ev sahipliği yapıyor”
KirkukNow, yolsuzluk, idari ve mali iddialarla ilgili soruşturmaların ardından okulların kaderini Milli Eğitim Bakanlığı'nın belirleyeceğini ortaya koydu.
Kerkük'ün Rahimawa Mahallesi’nde Zewar Ortaokulu yenilenen 23 okuldan biri.
Öğrenciler, son dört yılda yenilenmiş okullarına geri dönmeyi bekleyen alternatif eski bir binada eğitim görüyor.
500'den fazla öğrencisi olan Zewar Okulunun öğrencisi Hawkar Latif, “Dört yıl boyunca üç vardiyada eski bir okula gidiyoruz ve klima sistemi olmadığı için işe yaramaz ve sınıflara zar zor sığabiliyoruz” diye konuştu.
Zewar Ortaokulunun bir diğer öğrencisi Helkewt, yenilenen binayı çevreleyen çöp yığınlarına atıfta bulunarak alaycı bir tavırla “Biz eski bir binada yorulmuşken yeni bina güvercinlere ev sahipliği yapıyor” dedi.
Kerkük, 2019: Kerkük'ün güneybatısındaki Havice semtindeki bir ilkokuldan bazı öğrenciler. Fotoğraf: Karwan Salihi
15 Eylül 2020'de Irak Federal Dürüstlük Komisyonu, Kerkük Vali Vekili Rakan Ciburi, yaşamını yitiren eski Vali Necmeddin Kerim’in de aralarında olduğu 23 yetkiliye 25 okulun inşası ve yenilenmesi davasında yolsuzluk suçlamasıyla seyahat yasağı getirmişti.
Zewar Ortaokulu öğretmenlerinden Şamil Cewdet (50), “İsteğimizi Kerkük'teki Kürtçe ve Arapça eğitim bölümlerine iletin lütfen. Çocuklarımız yer ve koltuk yetersizliğinden yıllarca okulların arasında kayboluyor” diyor.
Restore sürecinin yakında sona ereceğinden şüphe duyduğunu dile getiren Cewdet, "Sorunun ne olduğunu bilmiyoruz. Okullar neden bitirilip teslim edilmiyor?” diye soruyor.
Ağustos 2020'nin sonlarında Dürüstlük Komisyonu, Kerkük merkez, ilçe ve nahiyelerindeki 25 okulun 58 milyar Irak Dinarı (yaklaşık 49 milyon dolar) değerindeki izni durdurdu.
Dürüstlük Komisyonu daha sonra belgelerin, müteahhit şirketin okul binalarının temel tasarımlarını tahrif ettiğini ve boyutlarını değiştirdiğini, ayrıca bina sayısını 25'ten 18'e indirdiğini gösterdiğini söyledi. Tüm bunlar yetkililerin onayı olmadan yapılıyor.
Vali vekili daha sonra, 2017'de göreve gelirken 2012'de başlayan süreç nedeniyle mahkemede ifade vermeye hazır olduğunu söyledi.
IŞİD'in yenilgiye uğradığı 2017 yılına kadar Kerkük'ü kontrol eden Kürtler, Bağdat'ın 238 kilometre kuzeyindeki Kerkük'ün Arap ve Türkmen nüfusun karşı çıktığı Kürdistan Bölgesi’nin bir parçası olmasını istiyordu.
Bağımsızlık referandumu sonrası Ekim 2017'de Irak güçleri tartışmalı bölgelerin kontrolünü ele geçirdi. Kürtler, Kerkük valiliği ile onlarca yönetici ve güvenlik pozisyonunu kaybetti.
“Soruşturmalar bitene kadar devam etmek istedik”
Kerkük Vali Yardımcısı Ali Hummadi, eski okulların bulunduğu alanda yeterli alan olmaması nedeniyle diğer bölgelere okul yapmak istediklerinde olayın “federal hükümet tarafından ihlal olarak değerlendirilen bir konu” olduğunu söyledi.
Hummadi, Irak-Çin anlaşmasına göre Kerkük'te ilk etapta bin okuldan 44'ü, ikinci aşamada ise 3 bin okuldan 121'inin inşa edileceğini dile getirdi.
Hummadi, sözlerine şunları ekledi:
“Bağdat, 15 ildeki okullar da dahil olmak üzere, Irak'ın savaştan zarar görmüş altyapısını onarmak için yaklaşık 90 milyar ABD doları gerektiren projelere Çin yatırımları karşılığında, Pekin'e günde 100 bin varil ham petrol tedarik etmek için 2019'da yeniden yapılanma için 20 yıllık bir petrol anlaşması yaptı. 23 okuldan bazıları hizmet veriyor, bazılarında çalışmaların yüzde 80'i tamamlandı. Bazılarında ise soruşturma nedeniyle çalışmalara ara verildiği ancak soruşturmalar bitene kadar devam edilmesini istedik ve önümüzdeki hafta devam etmeyi planlıyoruz.”
