ABD'nin Irak Büyükelçisi, KirkukNow Genel Yayın Yönetmeni Selam Ömer'in de aralarında bulunduğu bir grup medya kuruluşu temsilcisiyle 15 Mayıs’ta Erbil’de bir araya geldi.
ABD'nin Irak Büyükelçisi Matthew Tueller, tartışmalı bölgelerdeki ve özellikle de Şengal'deki silahlı grup ve milisler konusunda, “gruplarınız ekonomik ve güvenlik kurumlarına bu kadar yerleşmişken meselelerin çok akıllıca siyasi bir şekilde ele alınması gerektirdiğini” söyledi.
Tueller, bu sözleri Selam Ömer’in sorusuna yanıt olarak belirtti.
ABD'nin Erbil Başkonsolosu Robert Palladino'nun da katıldığı toplantıda Büyükelçi Tueller, ABD'nin Irak ile stratejik ilişkilerini ve İran hükümetinin silahlı gruplara yardım yoluyla Irak'ın içişlerine müdahalesini dillendirdi.
“Silahlı gruplar ve milisler sorunu, sorunların çok akıllıca ele alınmasını gerektiriyor”
Görüşmede Tueller, Bağdat'ın kuzeydoğusunda İran sınırındaki Diyala ilinin Hanekin ilçesinden kuzeydeki petrol zengini Kerkük kentine kadar uzanan tartışmalı bölgelerdeki mevcut duruma ilişkin öneri ve tavsiyelerini sundu.
Tueller ayrıca, Batı Suriye (Rojava) ve Ninova Ovası sınırlarında, Şengal'den 4 binden fazla Ezidi'nin Duhok ilindeki ülke içinde yerinden edilmiş kişiler için kamplara geri döndürülmesine neden olan son çatışmaları da değerlendirdi.
Tueller, “Tartışmalı topraklar, çeşitli nedenlerle anayasal sürece göre çözümsüz bırakılmış bir meseledir... Sorunları çözmek için yenilenmiş bir siyasi irade ve taahhüt duygusuna ihtiyaç duyuyoruz. Ekonomik, güvenlik ve siyasi gibi tüm konuları kapsayan tartışmalı bölgeler için bu geçerlidir. Bunlar, Irak halkının anayasal süreç çerçevesinde çözmesi gereken sorunlardır” dedi.
2005 yılında kabul edilen Irak Anayasası'nın 140. maddesi, Erbil'deki Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasında bu alanlar üzerindeki anlaşmazlığa son vermek için üç aşamalı bir normalleşme süreci, nüfus sayımı ve bölgelerin statüsü konusunda referandum yapılmasını öngörüyor.
Erbil, 15 Mayıs 2022: ABD'nin Irak Büyükelçisi Matthew Tueller bir grup medya kuruluşunun temsilcileriyle açık bir tartışma yürütüyor. Fotoğraf: ABD’nin Erbil Konsolosluğu
Tueller, “Milisler konusunda, devletin yetki ve kontrolü dışında silah ve silahlı grupların bulunduğu hiçbir devlet normal bir devlet olamaz ve bir süredir Şengal’de bu durum devam etmektedir” dedi.
Şu anda Irak hükümeti, Bağdat ile Erbil arasında imzalanan 2020 Şengal Anlaşmasının hükümlerinin uygulanmasını, başta Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) bağlı olanlar olmak üzere milis gruplarına ihtiyaç olduğunu öngören Şengal sorununu çözmenin tek yolu olarak görüyor. Türkiye yıllardır Irak topraklarında PKK ile savaşıyor.
Ezidilerin çoğunlukta olduğu Şengal bölgesinde, sadece 3 bin kilometrekarelik, Bağdat federal ve Erbil bölgesel hükümetleri, IŞİD'in 2017'de yenilgiye uğradığını iddia ettikten sonra kendi yönetimlerini kurmak için rekabet ediyor: üç yerel yönetim, sekiz silahlı grubun savaştan harap ettiği bölgeyi yönetmek istiyor. Irak güvenlik ve askeri güçleri de dahil olmak üzere kuvvetler konuşlandırıldı.
"Bu milis güç IŞİD'den önce de vardı, ancak IŞİD, Halk Seferberlik Güçleri (Heşdi Şabi) kisvesi altında geldiğinde, daha önce var olan bu milis güçlerinin çoğu, kurumların ve devletin denetimine girmenin meşruiyetini aradılar” diyen büyükelçi Tueller, sözlerine şunları ekledi:
“Nihayetinde, bu Irak'ın ele alması gereken bir şey. Özellikle ekonomik ve güvenlik kurumlarına bu kadar yerleşmiş ve kendi silahlarına sahip olan gruplarınız olduğunda, meselelerin muhtemelen çok akıllıca, siyasi bir şekilde ele alınması gerekecek.”
3 Mayıs'ta imzalanan anlaşmaya göre, Irak ordusu ile PKK güdümündeki Şengal Direniş Birlikleri (YBŞ) arasında çıkan ve her iki tarafta da can kaybına yol açan silahlı çatışmanın ardından, her iki tarafın komutanları ateşkes ve müzakerelere önümüzdeki hafta yeniden başlama kararı aldı. Ancak Irak ordusundan yapılan açıklamada, YBŞ ile ateşkes anlaşmasına atıfta bulunulmadan sadece Irak güçlerinin ilçede kalacağı vurgulandı.
Tueller, “Irak silahlı kuvvetlerinin başkomutanı Şengal Anlaşmasının uygulanmasında ısrar etse de, oradaki kuvvetlerin tamamı Irak güvenlik kurumlarına ait değil, bazıları Heşdi Şabi, silahlı gruplar veya milisleridir. Devletin kontrolü altında olmayan herhangi bir silahlı unsur olabilir, bu nedenle hem federal hem de bölgesel hükümetler bunu kontrolleri altına almak için çok çalışmalılar” diyor.
Matthew Tueller, “ABD'nin bu konuya müdahalesinin yararlı olduğunu düşünmüyorum, ancak bu sorunun çok, çok dikkatli bir şekilde etkisiz hale getirilmesi gereken bir bomba gibi olduğunu bilen Iraklılar bunu çözmeli”dedi.
40 yaşındaki diplomat Alina Romanowski, Haziran başında ABD'nin Irak Büyükelçisi olarak Tuller'in yerini alacak.
Tueller, ABD hükümetinin işbirliğini ve ikili ilişkileri geliştirmek için yeni bir Irak hükümetinin kurulmasına ilişkin beklentilerini de dile getirdi.
Bu konuyla ilgili, “Elbette güzel olan her şeyin bir sonu olmalı ama benden sonra devralacak kişinin ve burada Erbil ve Bağdat'ta görev yapan ekiplerin gecikmeyeceğinden çok eminim” sözlerini kullandı.
Büyükelçi Tueller, son olarak, “Biz buradayız ve başka bir yere gitmeyeceğiz” dedi.
