55 yaşındaki Samiye İbrahim, Musul'da IŞİD savaşında ailesiyle yaşadıkları ev ile ilgili “Sadece eşimi kaybetmekle kalmadım, ailemin tarihinin de büyük bir kısmı yok oldu” dedi.
Samiye, Musul'daki çatışmaların kurbanlarından biri olan eşiyle ilgili, “Kocam kaçtığımız sırada hava saldırılarında yaralandı ve birkaç gün sonra öldü” diyor.
Samiye ve ailesi, şehri örgütün kontrolünden geri almak için savaşın başlamasından sonra eski Musul'dan kaçtı. Bu aile bir yıl boyunca bir evden diğerine taşındı. Ama şimdi evi tadilat edildi ve aile eski Musul mahallesindeki evlerine yerleşti.
Samiye, sekiz kız ve üç erkek çocukla yedi odalı, iki katlı sıkışık bir evde yaşıyor.
Musul,UNDP Irak mühendislerinden oluşan bir ekip Musul'da çalışıyor. Fotoğraf: UNDP
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından hazırlanan bir rapora göre, şehrin sağ tarafında Eski Musul'da 12 bin hasarlı evin yeniden inşası ve inşası kapsamında bu kadının evi rehabilite edildi.
Samiye, KirkukNow’a şunları söylüyor:
“Iraklılar dayanıklılıklarıyla tanınırlar. Evlerimize dönüp hayatımızı yeniden inşa edebildik. Etrafınızda hayatın yavaş yavaş eski haline döndüğünü görebilirsiniz. Çocuklarımın evin etrafında koşturduğunu görmek bana umut veriyor. Gelecek daha iyi olacak.”
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Musul'un yanı sıra Irak'ın diğer bölgelerinde de IŞİD kontrolünden geri alındıktan sonra yeniden imar projelerinin hayata geçirilmesini denetliyor.
Şimdiye kadar 35 bin 20 ev tadilat edildi. Diyala Valiliği'nin çeşitli bölgelerinde yaşayanlar da dahil olmak üzere binlerce vatandaş için hayat bir ölçüye kadar normale döndü.
“Bir iş bulmayı, kredileri ödemeyi ve bildiğimiz hayata geri dönmeyi umuyorum”
Walid Yaqub (44), evli ve Diyala Muqdadiya'da yaşıyor, kendisinin ve ailesinin IŞİD'den kaçıp Golaco bölgesine gittikten sonra yıllarca çok zorluklara katlandıklarını ve bölgeyi geri aldıktan sonra geri döndüklerini söylüyor.
Yaqub, “Yıkımdan başka bir şey görmedik, IŞİD militanları babamın evini harabeye çevirdi, dedem perişan oldu, büyük üzüntü ve acı duyduk” diyerek, savaş nedeniyle tüm birikimini harcadığı ve Musul Üniversitesi mezunu olmasına rağmen iş bulamadığı için evini yeniden inşa etmenin bir yolunu bulana kadar bir ev kiralamak zorunda kaldı. Ailesine destek olmak için ise borç para almak zorunda kaldı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) evini yeniden inşa ettikten sonra, Walid eve döndüğü için mutlu. Walid, “Bir iş bulmayı, kredileri ödemeyi ve bildiğimiz hayata geri dönmeyi umuyorum”sözlerini kullandı.
Diyala, Walid Yaqub, evinin rehabilite edilmesinin ardından gülümseyerek ayakta. Fotoğraf: UNDP
IŞİD savaşı sırasında (2014-2017) yerinden edilen toplam altı milyondan fazla insandan bir milyondan fazla insan hala çeşitli nedenlerle ve zorluklarla yerinden edilmiş ve evlerine dönemez durumda.
Walid'in evinden çok uzakta olmayan 45 yaşındaki Amer Hamudi, abisinin ailesiyle birlikte yaşıyor ve üzerlerine düşen zorluklarla karşılaşıyor; “Evlerini geride bırakanların hepsi bir gecede hayatlarını kaybetti, hiçbir şeyimiz olmadan ayrıldık” diyor.
Amer'in ailesi, bombalamanın saldırıya uğramaktan korktukları bir noktaya gelinceye kadar kurtarma sırasında evlerinde kaldıklarını belirterek, "Bir gece her şeyi geride bırakıp Diyala'daki Karatepe bölgesine taşınmaya karar verdik” dedi.
Amer, güvenli bir şekilde yerinden edildikten sonra, iki yıl önce evi yıkık halde bulmak için evine döndüğünde, "Arkadaşlarım, ailem ve şimdiye kadar tanıştığım herkes ya sevdiklerini, geçim kaynaklarını ya da evlerini kaybetti. Yıkım bölgemizi zorladı. Yıllar önce temiz suya, elektriğe, sağlık hizmetlerine erişimimiz yoktu. Bunun üzerine IŞİD çiftliklerimizi yaktı ve hayvanlarımızı öldürdü. Bunların hepsi ana geçim kaynağımızı etkiledi” sözlerini kullandı.
Amer şu anda tüm mali kaynaklarını bir zamanlar gelişen tarım arazisini restore etmeye yönlendiriyor ve bahçesine bakarak "Umarım bu yılların travma ve kaybının üstesinden gelebiliriz" diyor.
Diyala, Salima bir terzi dükkanı işletiyor Fotoğraf: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
Amer'in evinin yanındaki sokakta 50 yaşındaki Salima Awad, evinin hasar görmesine rağmen bölgeyi IŞİD kontrolünden aldıktan sonra geri döndü.
Biri erkek üç çocuk annesi Salima, kocasını savaş sırasında kaybetmiş olan kız kardeşiyle birlikte yaşıyor ve ailenin tek geçimini sağlayan da kendisidir.
Salima, “Eğitim sırasında terzi olarak çalışmaya başladım, eve gidip dikişe başlamak istedim, kayıpları telafi etmenin ve evimizi tadilat etmek için yeterli parayı sağlamanın tek yolunun bu olduğunu biliyordum" dedi.
Salima, bir yandan terzi dükkanını işletirken bir yandan da evini onarmaya başladı: "Geldiğimiz noktayı görmekten gurur duyuyorum, bugün kızlarım benim çok çalıştığımı görerek kendi ayakları üzerinde durmayı öğreniyor."
