Leyla Ahmed

 

Kerkük Valiliği'nde elektronik şantajın ilk mağdurları 18 yaş altı kız çocukları oluşturmaktadır. İnternet erişiminin kolaylaşması ve gelişmiş iletişim cihazlarının kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte bu tür vakaların sayısı artmaktadır.

16 yaşındaki Şeyma, kendisine messengerdan ulaşan, genç bir adamla aşk ilişkisi oluştuktan sonra kontrolden çıkarak, namus cinayetinin eşiğine getiren cinsel bir saldırıya dönüştü.

Şeyma, Kerkük şehrinde ortaokulun onuncu sınıfında bir öğrenciydi, bu yılın şubat ayının başlarında, aldığı mesaja hemen cevap verdi. Bu mesajın sahibi oldukça kibar bir şekilde Şeyma ile konuşuyordu.

Şeyma kendisini sürekli soran, merak eden ve kendisini sevdiğini söyleyen bu gençle bir süre sonra yüz yüze görüşmeden sevgili oluyor.

“Bu ilişkiye başladıktan sonra özgüvenim arttı”

Şeyma, bu ilişkiye başladıktan sonra özgüveninin arttığını belirterek, “Bir gün ona okul adresimi verdim ve annemle babamın haberi olmadan birkaç kez karşılaştık ve birlikte yürüyorduk” diyor.

Şeyma ile aynı yaşta olan genç, ilişkilerini sürdürür ve bir gün onu ailesiyle tanıştırmak için onunla evine gitmesini ister ve o da bu isteği kabul eder.

“Bu kişiyle bir eve gittik, ev boştu, beni seks yapmaya zorladı. Bekaretimi kaybettiğimi anladım, çok korktum, beni kaçınılmaz olarak öldüreceklerini biliyordum” diyen Şeyma, “Bu kişi bana evlenme teklif etmeye geleceğini ve birlikte yaşayacağımızı söyledi.”

Şeyma bu olaydan sonra evine dönüyor, ancak psikolojisi bozuluyor ve büyük bir endişe içinde, “Çalışma bahanesiyle sık sık odalardan birine gidip ağlıyordum, bu genç adamın dürüst olmayacağından ailemin de öğrendikten sonra beni öldüreceğini düşünüyordum” diyor.

Gün geçtikçe psikolojik durumu kötüleşen Şeyma, bir gün aşırı miktarda hap alarak intihar etmeye çalıştı ve bilincini kaybetti.

Şeyma, “Uyandığımda kendimi hastanede ailemle çevrili buldum, bana bunu neden yaptığımı söylediler, birdenbire hastalandığımı ve yanlışlıkla aşırı miktarda hap aldığımı söyledim. Ancak öyle kötüydüm ki bir jiletle kendimi öldürmek isteyecek kadar yaptıklarıma pişman oldum” diyor.

Bir gün Şeyma'nın hocalarından biri, elindeki yaraları fark edip ona, "Kızım, sana ne oldu?" diye sordu.

Şeyma, “Her şeyi anlattım. Okul müdürü bir kadın derneği aradı ve okulumuza geldiler. Benimle uzun uzun konuştular. İçim rahatladı ve durumum düzeldi. Ondan sonra örgüt genci bulup getirdi, onunla konuşup benimle evlenmeye zorladılar. Bu adam, bir aile kurma zorunluluğunun olmadığını ve evlenmek istemediğini söyledi.”

Uzun tartışmalardan sonra, örgüt üyeleri de -KirkukNow- örgütün adını koruyor - herkes evliliğin iyi ve başarılı bir adım olmayacağı ve kızın düştüğü duruma çözüm olmayacağı sonucuna vardı.

Bu arada örgüt, Şeyma'nın annesini Kerkük'teki ofisine çağırdı ve onunla kızının sorunu hakkında konuştu.

Şeyma, annesinin olanları öğrendikten sonra şok olduğunu ve örgütün ofisinde çığlık atarak kendisine vurmaya başladığını, ardından kendine vurup saçını çektiğini söylüyor.

Örgüt daha sonra Şeyma'nın babasını ofisine çağırdı, “Bütün vücudum titriyordu, babama her şeyin yere mahvolduğunu ve ağlamaya başladığını söyleyince örgüt çalışanları bile ağlamaya başladı...”diyor.

Şeyma'nın annesinin dediği gibi, "Amcaları öğrenirse onu öldürürler."

Görüşmelerden sonra, organizasyon ve Şeyma'nın ailesi, Şeyman’nın evlenmeden önce bekaret ameliyatı olmasına karar verdi. Ayrıca örgüte bir din adamı da çağırdılar ve Şeyma'nın babasından onu affetmesini istediler, çünkü Şeyma hala bir çocuk ve hata yapmıştı.

 

Adli tıp uzmanı ve Salahaddin Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Profesör Dr. Dilman Azad Hasan, Şeyma'nın başvurduğu kızlık zarı ameliyatının Irak'ta özel bir yasa olmaması nedeniyle yasak olduğunu söylüyor ve ekledi:

“Bazı ebeler ya da sağlık personeli ameliyatı bilime aykırı bir şekilde yapıyor ve kızlık zarı dikimi diyor... Bu iyi bir iş değil ve başvurulmaması gerekiyor.”

Örgüt üyeleri, din adamı ve Şeyma'nın ebeveynleri arasında geçen konuşmadan sonra, kız öldürülmekten kurtuldu, ancak hala başına gelen felaketin acısıyla kıvranıyor.

Şeyma'nın ailesinin karşılaştığı sorun, bu yıl Kerkük'teki kadın ve kızların karşılaştığı onlarca başka soruna bir örnek.

“Bir gün kızımı genç bir adamla konuşurken gördüm, ona kim olduğunu sordum ve bu genç adamın kendisine evlenme teklif etmek istediğini ve birbirlerini sevdiğini söyledi.”

Kerkük'teki toplum polisinin kadın kuruluşlarına ve bir kopyasının KirkukNow’a ulaştığı bir istatistiğe göre, bu yılın ocak ayından eylül ortasına kadar, kadınlara yönelik çoğu ciddi olan 670 elektronik şantaj vakası kaydedildi.

Kürdistan Kadınlar Birliği Kerkük Şube Başkanı Jiyan Hamid, elektronik şantajın çoğunlunu 18 yaşın altındaki kız çocuklarına ait olduğunu ve kayıtlarına göre "vaka sayısının önceki yıllara göre arttığını" söylüyor.

Jiyan Hamid, örgütlerinde Şeyma'nın davasına benzer onlarca vakası var ve Kirkuk Now)'a bunlardan birkaç örnek bahsetmişler.

Hamid'e göre, Kürdistan Kadın Birliği'nin Kerkük Şubesi de dahil olmak üzere kadın organizatörleri ve sivil toplum örgütleri, elektronik haraç vakalarının alevlenmesinden sonra çözüm bulmak için Kerkük'teki toplum polisiyle sürekli temas halinde.

Kerkük'te sosyal ağların bir başka kurbanı, Fatima Abdullah'ın (46) geçen ağustos ayında ailesi ve kardeşleri tarafından öldürülme korkusuyla evden kaçan 22 yaşındaki kızı.

22 yaşındaki kız, sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla genç bir adamla tanışmış ve adam ona evlenme sözü verdikten ve annesinin bilgisi dahilinde birkaç kez evini ziyaret ettikten sonra, bir gün birlikte dışarı çıkmayı ve apartmanlardan birinde cinsel ilişki yaşamış.

KirkukNow’a konuşan annesinin dediğine göre kızı bekaretini kaybetmiş.

Fatima, “Bir gün kızımı genç bir adamla konuşurken gördüm, ona kim olduğunu sordum ve bu genç adamın kendisine evlenme teklif etmek istediğini ve birbirlerini sevdiğini söyledi…Genç adamın normal fotoğraflarını gönderdim. Ve sonra kızımdan genç adamla dürüst olup olmadığından emin olmasını istedim. Genç adamla konuştu ve kızımı sevdiğini söyledi. Benimle konuşmasını istedim. Bir gün, bir kadın benimle telefonda konuştu ve annesi olduğunu söyleyerek, her şeyi konuştuk” diyor.

Bu telefon görüşmesinden sonra Fatima, genç adamın ailesine güvendiğini ve hatta birkaç kez evini ziyaret ettiklerini söyledi.

Bir gün kız, teyzesinin evini ziyaret etmek bahanesiyle annesinden saat 11.00'de dışarı çıkmak için izin istiyor, Fatima kızının daha sonra teyzesini ziyarete değil, genç adamla görüşmeye gittiğini öğrendiğini söylüyor.

Fatima, “Genç adam kızıma bir daireleri olduğunu söylemiş ve oturup konuşmak için ona eşlik etmesini istedi, ancak ona cinsel saldırıda bulundu. Saldırıda bekaretini kaybediyor. Ama adam ona onunla evleneceğine söz vermiş, yaşananları anlatmamasını istemiş” diyor.

Bir süre sonra Fatima, kızıyla genç adam arasında soğuk bir ilişki hissettiğini, ta ki genç adam, kızıyla dışarı çıkmayı reddederse fotoğraflarını ve videosunu yayınlamakla tehdit edene kadar.

Fatima'nın kızı, bir sabah Messenger’da bir mesaj gelene kadar annesine bu tehditlerden bahsetmedi.

"Kızım mesajı okuyunca rengi soldu. Aniden abisi odaya girdi ve cep telefonunu ona vermesini istedi. Cinsel saldırı videosunu, reddederse yayınlama tehdidiyle birlikte gördü” diyen Fatima’ya göre, ağabeyi mesajı görünce mutfağa gitmiş ve “bıçak alıp kız kardeşini öldürmek için yanına gitmiş.”

Fatima, "Çığlık attım, oğlumu zor tuttum, o anda kızım çığlık atarak ağlayarak evden kaçtı" dedi.

Saatler sonra Kerkük dışındaki bir kontrol noktasından, kızlarını kimlik kartı taşımadığı için tutukladıklarını söyleyen bir telefon aldılar.

Kızın ailesi, kızı öldürmek için kontrol noktasından teslim etmeye çalıştı, ancak kontrol noktası yetkilileri, ona ne olduğunu öğrendikten sonra kızı kendilerine teslim etmeyi reddetti. Kız, şu anda Kürdistan Bölgesi’ndeki bir kadın sığınma evinde kalıyor.

Fatima iç çekerek "Benim hayatım ve ailemin hayatı alt üst oldu. Kızımı kaybettim. Hayatlarımız perişan oldu ve bir daha asla eskisi gibi olmayacağız" diyor.

 

KirkukNow ile görüşen kadın haklarını savunan üçten fazla kuruluş ve sivil toplum kuruluşları, son iki yılda kadınlara yönelik elektronik şantaj vakalarının arttığını ve kuruluşların evde karantina döneminde elektronik eğitimin (uzaktan eğitim) olduğuna inandıklarını belirtti. Korona virüsünün salgın riskleri nedeniyle bu sorunların alevlenmesinin arkasındaki ana sebeplerden biri olarak görülüyor.

İnternet hizmetleri alanında çalışan bir şirket görevlisi KirkukNow’a göre, Irak'ta Korona'nın yayılmasından sonra, - Şubat 2020 - İnternet hizmetlerine abone oranı bir önceki döneme göre yüzde 85 ve 90'a yükseldi. Şirket, nedenini e-öğrenme sistemini benimsemeye bağladı.

2020-2021 ve 2021-2022 akademik yıllarında, Irak Eğitim Bakanlığı, geçen yıl katılımın haftada sadece iki gün olması ve ailelerin abone olmaya zorlanması Korona virüsünün patlak vermesi nedeniyle e-öğrenme sistemini takip etti. İnternet servislerine bağlanıyor ve çocukları için iletişim cihazları satın alıyor.

Sosyal ağ kullanıcı sayısını izleyen Stat Counter'a göre, geçtiğimiz eylül ayı sonuna kadar sosyal ağ öncülerinin yüzde 69,61'i Facebook'u kullanırken onu 22,59 ile YouTube ve 4,59 ile Instagram izledi.

Sorun şu ki, araştırdığımız vakaların çoğunda bizi tek bir sonuca götürüyor, o da internet hizmetlerinin nasıl kullanılacağına dair farkındalık ve farkındalık eksikliği.

Irak Amel (Umut) İnsan Hakları Derneği Kerkük Sorumlusu Sirud Ahmed, KirkukNow’a, “İnternet üzerinden tehdit ve haraçlara maruz kalanların çoğu, özellikle kız öğrenciler olmak üzere 18 yaşın altındaki kızlardır.”

Sirud, "Bu iki yıl eğitim sürecine büyük zarar verdi ve aileler için psikolojik, sosyal ve internet üzerinden başarısız ilişkiler açısından birçok sorun yarattı” diye konuştu.

23 Ekim'de Irak Eğitim Bakanlığı, son akademik yılı tüm akademik seviyeler için başarısızlık yılı olarak değerlendirmeye karar verdi.

“Sorun şu ki, araştırdığımız vakaların çoğunda bizi tek bir sonuca götürüyor, o da İnternet hizmetlerinin nasıl kullanılacağına dair farkındalık ve farkındalık eksikliği, bu yüzden bu sorunlara maruz kaldılar” diyen Sirud, “Orada Evden altın ve paranın kaybolması gibi davalar oldu ve ebeveynler konuyu araştırdığında, kızlarının şantaj yapıldığı ve parayı ödemediği takdirde resimlerini yayınlamakla tehdit edildiği ortaya çıktı.”

Ancak elektronik güvenlik alanında eğitimci olan Aso Wahab, daha büyük bir soruna değinerek, sözlerine şunları ekledi:

“Sorun temelde elektronik cihazların kullanımı üzerinde aile ve sosyal denetimin, özellikle de eğitimin olmaması. Sosyal ağların kullanımı aile kontrolü altındadır. Diğer sorun, okullarda iletişim cihazlarının ve internet hizmetlerinin kullanımı konusunda farkındalık eksikliğidir, bu da gençleri ve ergenleri İnternet üzerinden elektronik şantaj da dahil olmak üzere suça maruz bırakır.”

Data Reportal web sitesi, toplam Irak nüfusunun yüzde 10'undan fazlasının 13 ila 17 yaşları arasında olduğunu ve sivil toplum örgütlerine ve kadın haklarına göre bu yaşların 2022'de cinsel tacizin en büyük payından etkilendiğini gösteriyor.

Irak Planlama Bakanlığı Merkezi İstatistik Kurumu'na göre 2022 yılı için Irak nüfusu 42 milyon 248 bin, Data Reportal web sitesine göre internet kullanıcı sayısı 20 milyon 580 bin kişi olarak tahmin ediliyor.

Uzmanlara göre başka bir sorun, kullanıcılar ve sosyal ağlar için filtre eksikliği.

"Irak'ın her yerinde, Irak İletişim Bakanlığı tarafından kullanılan, tüm kullanıcılar için tek bir filtre var. Bunun dışında web siteleri için koruyucu bir filtre yok" diyen Aso Wahab, "Şu anda daha iyi. Ailelerin açık olmayan internet hatlarını kullanmaları, bunun yerine aile paketine abone olmaları, internet kullanım sürelerinin sınırlandırılması ve çocukların odalarında gözetimsiz internet kullanmalarına izin verilmemesi tavsiye edilmektedir. Aile kontrolleri adı verilen izleme uygulamalarını kullanabilir.”

Kerkük'te vakalarla ilgilenmek ve eğitim merkezlerinde farkındalık yaratmak için örgütler ve polis arasında koordinasyon sağlanmış durudadır.

Aileler çocuklarına, sosyal ağları nasıl kullandıklarına ve takip ettikleri içeriklere dikkat etmelidir.

Jiyan Hamid KirkukNow’a, "Eğitim merkezlerinde bilinçlendirme seminerleri düzenliyoruz... Bu tür vakalara maruz kalmaları durumunda. Öğrencilerin iletişim kurabilmesi için telefon numaralarımız ve toplum polisinin telefonları okullarda mevcuttur” diyor.

Kerkük Polis Teşkilatı Polis Teşkilatı Müdürü Albay Galib Ali, kızları hedef alan diğer bazı elektronik şantaj yöntemlerinden bahsederek, bazı sayfaların ve hesapların kızlara işe alınma veya evlenme bahanesiyle şantaj yaptığını ve kızların fotoğraflarını ve videolarını göndermeleri için kandırdığını doğruladı.

Galib Ali, “Biz Toplum Polisi olarak bu olgu üzerinde çalışıyoruz. Bazen vakalar ciddi olduğunda ve tehditler, cinsel saldırı ve cinsel taciz içerdiğinde, güvenlik servisleri bununla başa çıkmak için müdahale eder.”

Helen Muhammed, şantajcıların psikolojik yönü üzerinde çalışmak ve okullarda farkındalık kampanyalar düzenleme konusunda uzmanlaşmış bir Kerkük örgütünde çalışan bir psikolojik araştırmacının takma adı. Helen, baktığı davaların çoğunluğunu 18 yaşından küçük kızların oluşturduğunu söylüyor.

Helen, yalnızca 2022'de 157 elektronik şantaj vakasıyla uğraştığını belirtti.

Helen, "Aileler çocuklarına ve kızlarına, sosyal ağları nasıl kullandıklarına, takip ettikleri içeriklere ve arkadaşlarının kim olduğuna dikkat etmeli. Aileler sosyal ağları kullanma konusunda bilinçli olmalı" diyor.

Irak'ta siber şantaj, Irak Ceza Kanunu'nun 430, 431 ve 432. maddeleri kapsamında ele alınmaktadır.

Madde 430: “Kim, bir başkasını kendisine veya parasına veya başkalarının şahsına veya parasına karşı veya şerefe namussuz meseleleri isnat ederek veya ifşa ederek bir suç işlemekle tehdit ederse ve buna bir talep veya bir emir de eşlik eder. Veya Bir fiilden kaçınma, yedi yılı geçmemek üzere hapis veya hapis cezası ile cezalandırılır.”

431 inci maddeye göre, 431 inci maddede belirtilen haller dışında bir başkasını kendisine veya parasına veya bir başkasının şahsına veya parasına karşı veya şeref veya namusa aykırı hususları isnat veya ifşa ederek suç işlemekle tehdit eden, bir günden beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Ceza Kanunu'nun 432. maddesine göre: "Saldırgan, 430 ve 431 inci maddeler dışındaki hallerde bir başkasını (mağduru) söz veya fiille, yazılı, sözlü veya aracı vasıtasıyla tehdit ederse, fail, bir yılı geçmemek üzere hapis ve/veya para cezası ile cezalandırılır.

Ailemde bir yabancı gibi hissediyorum, kimsenin bana bakmak istemediğini hissediyorum, içimi derin bir hüzün yakıyor, gece ne olacak kaygısı yaşıyorum

 Kerkük mahkemesinde avukat olan Ahnak Anwar, ise şunları söylüyor:

"Bu tür davalardaki en büyük sorun, çoğu kız çocuğunun bu tür davalara maruz kaldıklarında mahkemeye gitme bilincine sahip olmaması, bu yüzden bazen cinayetlere de işlerin düştüğünü söylüyor. Diğer bir sorun ise çoğu babanın kaçınması. Bu davalar sosyal damgalanma korkusuyla mahkemelere gidilmiyor.

Sonuç olarak elektronik şantaj ve cinsel tacize maruz kalan kızların çoğu mahkemeye başvurmuyor. Daha sonra evde psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kalıyor, eve kapatılıyor, okulu bırakmak zorunda kalıyorlar veya öldürülme tehlikesi var."

Bu yıl Anwar, kızların fotoğraflarını yayınlama tehdidi altında üç gasp vakasını bizzat ele aldı.

Kız çocuklarının ailelerinden korktukları için mahkemeye başvurmaları, başlarına gelenleri saklamaları gerektiğinin farkında olmadığı, ölüm tehdidi altında ya da eve kapatılmış ve okuldan alınmış, ailelerin namusunu korumak ve utanma korkusuyla davaları örtbas ettiği bir dönemde ilk mağdur kızların olduğunu dile getirdi.

Örneğin, Şeyma'nın davasında babası, davasını örtbas etmek için kızını öldürme fikrinden vazgeçti ve genç adamı mahkemeler aracılığıyla cezalandırmayı reddetti. Şeyma'nın geleceğinin ve ne yapacağı belirsiz…

Şeyma, "Ailemde kendimi bir yabancı gibi hissediyorum, kimsenin bana bakmak istemediğini hissediyorum, içimi derin bir hüzün yakıyor, bana ne olacak, gece yatağa yattığımda beni her an öldürebilirler diye düşünüyorum”diyor.

Bu döngünün ortasında elektronik güvenlik alanında eğitmen olan Aso Wahab, "Teknoloji ve internet hiçbir zaman zararlı araçlar olmadı. Sorun bunların yanlış kullanımında yatıyor. Ben evde eğitimin verilmesini öneriyorum. Cami ve organizasyonların birbiriyle konuştuğu ve herkesin el ele vererek bireyi yetiştirmesi ve siber suç yasalarının olmaması gerekiyor” dedi.