Irak Anayasasının 140. maddesinin uygulanması için ayrılan bütçe, federal bütçe yasasında yapılan düzeltmeyle 200 milyar dinardan 100 milyar dinara indirildi.
17 Temmuz 2023 tarih ve 4729 sayılı Irak Resmi Gazetesi'nde matbaa ve dil hataları, rakamlar ve diğer bilgiler düzeltildikten sonra yayınlanan genel bütçe düzeltmesine göre, anayasanın 140. madde bütçesi 100 milyar dinarı buluyor.
2023 yılı sektör ve faaliyetlerine göre harcamalara ilişkin kanunun 140‘ıncı maddesinin bütçesinden bahsedilmektedir.
Genel Bütçe Kanunu'nun aynı takvimine göre 26 Haziran 2023 tarih ve 4726 sayılı Irak Gazetesi'nde yayınlanan versiyonunda 140. maddenin bütçesi 200 milyar dinar olması bekleniyordu.
KirkukNow,son beş gün içinde, 140. Madde için ayrılan bütçenin miktarı hakkında bilgi almak için Irak Parlamentosunda 10'dan fazla milletvekili ile görüş aldı. Sorularımızı yanıtlayan milletvekilleri, bütçenin miktarı konusunda anlaşmazlık yaşandığını dile getirdi.
Irak Parlamentosu Başkan Yardımcısı Şaxawan Abdullah, KirkukNow’ın 140. Madde bütçesine dair sorularına; bütçenin “200 milyar dinar” olduğu yanıtını verdi.
- Madde bütçesi bu ay 100 milyardan 200 milyar dinara çıkarıldı. Ancak TBMM Maliye Komisyonu Üyesi Nermin Maruf, 140. madde bütçesinin 100 milyar dinar olduğunda ısrar ederek, KirkukNow'a “Temelde ayrılan miktar 100 milyar dinardı ve azaltmak için artırılmadı. Maliye Komisyonu'nun herhangi bir değişiklik yapmadığını, bütçe kanununda gelecek yıllara aynı miktarın ayrılıp ayrılmayacağının netlik kazanmadığını”söyledi.
Genel Bütçe Kanununun her iki versiyonunda da 140’ıncı maddesinin bütçeye ilişkin fıkrası
Kabul edilen federal bütçe yasası 2023, 2024 ve 2025 yıllarını kapsamaktadır.
Irak Parlamentosundaki 140. Madde Komisyonu Üyesi Muthanna Amin,“2023 yılı için 140.madde 100 milyar dinar bütçe yapıldı. Yapılan müzakereler sonucunda parlamentonun talebi üzerine bütçenin 200 milyar dinara çıkarılmasına karar verildi, ancak bu karar şu ana kadar uygulanmadı“ diyor.
Muthanna Amin, "Görünüşe göre 100 milyar dinar zam kararı transferler sırasında kesinleşmemiş ve bütçe onaylanmamış ya da Başbakan onaylamamış, bu nedenle sabitlenmemiş. Onaylanmaz veya iptal edilmezse, bütçe 200 milyar dinar olacaktı." dedi.
- madde bütçesinin nasıl harcanacağına henüz karar verilmedi ancak büyük kısmı madde kapsamına girenlerin tazmininde olacak, ödenmeyenlere ise tazmin edilecek.
Kürdistan Bölgesi Yönetimi dışındaki Kürdistan Bölgeleri Otoritesi Başkanı Fehmi Burhan, medyaya yaptığı açıklamada, 140. maddenin bütçesinin 100 milyar olduğunu ve 200 milyar dinarı bulduğunu belirtti.
Irak Parlamentosu Kerkük Milletvekili Necwa al-Kakei, KirkukNow'a “Anayasanın 140. maddesinin bütçesi 2023, 2024 ve 2025 mali yılları için 200 milyar dinar ve bu miktar harcanacak” diye konuştu.
23 Temmuz 2023'te Kürdistan 24 Medya Grubu, Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından yayınlanan bir haberinde, anayasanın 140. maddesi çerçevesinde "ilk aşamada vatandaşlara tazminat olarak 200 milyar dinar tahsis edildiğini" bildirdi.
Şimdiye kadar, Kerkük'ten sürgün edilenlere ve Irak'ın orta ve güney valiliklerinden Kerkük'e getirilenlere tazminat ödenmesini amaçlayan 140. maddenin uygulanmasının ilk aşamasının bir kısmı uygulandı.
Sürgün edilen her aileye 10 milyon dinar tazminat verilirken, gurbetçilere menşe bölgelerine döndükten sonra 20 milyon dinar tazminat ödeniyor.
Muthanna Amin, "140. madde için bütçenin nasıl harcanacağına henüz karar verilmedi ama büyük kısmı madde kapsamındakilerin tazmininde olacak. Tazminat ödenmeyenlere tazmin edilecek."
Irak Parlamentosundaki 140. Komite üyesi, gelecek üç yıl için maddeye ayrılan bütçenin sabit olmadığını ve her yıl değiştiğini söylüyor.
Irak Anayasasının 140. maddesine göre, ihtilaflı bölgelerin kaderi, mülkiyetleri konusunda yerel referandum yapılması şartıyla, normalleşme ve ardından nüfus sayımı ile başlayan üç aşamaya göre belirlenmelidir. Mart 2004'te çıkarılan ve üç ana fıkradan oluşan Geçiş Dönemi Irak Devleti İdaresi Kanunu'nun 58. maddesi içeriğinin uygulanmasına ilişkin anayasal maddeye dayanmaktadır.
Geçen yıl bütçe kanununun onaylanmaması nedeniyle 140. madde için hiç harcama yapılmadı. KirkukNow’ın edindiği bilgeye göre 2021 yılı için bütçe kanununda 12.5 milyar dinar tahsis edildi.
2020 yılında bütçe kanunu onaylanmayarak 2019 yılında 140. maddenin uygulanması için 50 milyar dinar ödenek ayrılmış, 2017 ve 2018 yılları bütçe kanununda ise sadece madde için 5 milyar dinar ödenek yer almıştır.
2016'dan 2023'ün sonuna kadar olan dönemde, 140. maddenin uygulanması için Yüksek Kurul'a 292 milyar dinardan fazla tahsis edildi.
