Irak Parlamentosu, Şii, Sünni, Kürt ve Türkmen topluluklarının lehine olan üç tartışmalı yasa ve değişikliği kabul etti.
21 Ocak günü, Irak Parlamentosu, Hukuk, Kadın ve Aile Komiteleri tarafından gözden geçirilip meclis başkanının ofisine gönderilen Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklikleri oy çokluğuyla onayladı. Bu değişiklikler, tüm Şii güçlerin desteğiyle kabul edildi.
Oturuma dair açıklamaya, değişikliğin anayasa maddelerine uygun olduğu belirtildi. Ancak bu değişikliğin birinci ve ikinci okumaları, son aylarda yerel ve uluslararası düzeyde büyük protestolara yol açtı.
Geçen yıl, Avrupa Parlamentosu, kadınların temel haklarını ihlal eden Irak’ın 1959 tarihli Kişisel Statü Yasası No.188’deki önerilen değişikliklerin derhal reddedilmesi çağrısında bulunmuştu.
Değişiklik metni,Kişisel Statü Yasası'nın 2. ve 10. maddelerinin her ikisini değiştirmeyi içeriyor.Bu değişiklik,mahkeme dışındaki evlilik sözleşmelerinin onaylanması ile birlikte hem Şii hem de Sünni İslam hükümlerine daha fazla dayanmaya yöneliktir.
Kadın hakları savunucuları ve uluslararası kuruluşların en büyük endişesi, bu değişikliğin 9 yaşındaki kız çocuklarının evlenmesine izin verebileceği yönünde.
Kadın aktivistlerin, Kişisel Statü Yasası’nın değiştirilmesine karşı protestoları, Musul, 2024. Ahmad Bala
Değişikliğe göre, yasanın 2. maddesine bir madde eklenerek eşlerin, kişisel statü yasasının hükümlerine ya da Şii veya Sünni din kurallarına uyma özgürlüğüne sahip olmaları sağlanacak.
Şii ve Sünni vakıf ofislerinin, değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonraki altı ay içinde,Yüksek Yargı Konseyi ile koordineli bir şekilde şeriat yargılamalarının kaydını tutmaları gerekiyor ve bu kayıt parlamentoya onay için gönderilecek.
Toprakların İade Yasası
Gündemin ikinci maddesi, el konulan toprakların eski sahiplerine iadesini kapsayan, feshedilmiş Baas yönetimi liderlik konseyi kararlarını içeren yasaydı.
Kürt Meclis Başkan Yardımcısı Şaxawan Abdullah,"Kerkük ve Irak’ın diğer bölgelerinde sosyal barışı güçlendirmede ve hakların meşru sahiplerine iadesinde rol oynayacaktır" dedi.
1970'lerde devrik lider Saddam Hüseyin döneminde Baas yönetimi tarafından alınan kararları geçersiz kılmayı hedefleyen ve Kerkük ile diğer bölgelerdeki toprakları iade etmeyi içeren bu yasa, birden fazla maddeye sahiptir.
Baas Partisi yönetimi sırasında,Kürt ve Türkmen çiftçilerin sözleşmeli olarak sahip oldukları tarım arazileri, Araplaştırma sürecinin bir parçası olarak Irak’ın orta ve güneyinden getirilen Arap yerleşimcilere verilmişti.
El konulan tarım arazileri,Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerdeki en karmaşık meselelerden biri olmaya devam ediyor.Bu sorun, son 20 yılda Kürt, Arap ve Türkmen çiftçiler arasında birçok çatışmaya yol açtı.
Genel Af Yasası
Parlamentonun kabul ettiği üçüncü yasa ise genel af yasasında bir değişiklikti. Bu yasa, yıllardır birçok Sünni Arap tarafından talep ediliyor ve mevcut Irak hükümetinin gündeminin bir parçasıydı.
Meclis Başkanı Mahmud Meşhedani,genel affın değiştirilmesini“ortak çalışma ve sosyal adalet için önemli bir adım”olarak nitelendirerek, bu değişikliği geçmişte hata yapanlar için yeni bir kapı olarak tanımladı.
Değişiklik,yasanın 4.Maddesinin 2.Paragrafına bir açıklama ekliyor.Bu açıklamada, "Terör örgütü üyeliği suçu, terör örgütleri için çalışan, onları silahlandıran, suç işleyen veya herhangi bir şekilde terör eylemlerinin işlenmesine yardımcı olan ya da terör örgütleri listesinde yer alan kişileri kapsar" ifadesi yer alıyor.
Af Yasası’nın 4. maddesi, af kapsamına alınmayanları ele alıyor. Değiştirilen ikinci paragraf ise, “Ölümle veya kalıcı sakatlıkla sonuçlanan terörist suçlar, devlet kurumlarının yıkılması suçları ve Irak silahlı kuvvetlerine karşı savaş suçları”nın affa tabi olmadığını belirtiyor.
2023 yılının Temmuz ayında Bakanlar Kurulu, taslak değişikliği parlamentoya sunmaya karar verdi ancak bu değişiklik, Nineveh Ovası’ndaki Ezidiler ve diğer azınlıklar arasında protestolara yol açtı.Azınlıklar, bu değişikliğin, azınlıklara yönelik suçlara karışanların serbest bırakılmasına yol açabileceğinden endişe ediyor.
2003'ten bu yana Irak,üç genel af yasası çıkardı: biri 2002'de, diğeri 2008'de ve sonuncusu 2016'da. Bu yasa,genel affın ikinci kez değiştirilmesi anlamına geliyor.
