Irak’ta bir grup sivil toplum kuruluşu, kadın hakları aktivisti ve medya kuruluşu,bu yıl Irak’ta 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nün "kadınlar ve kız çocukları için kaygı ve belirsizlikle dolu" olduğunu duyurdu.
Bir grup sivil toplum kuruluşu, kadın hakları aktivisti ve medya kuruluşu,8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedeniyle ortak bir açıklama yaptı.
“Yakın zamanda Irak Kişisel Statü Yasası’nda yapılan tartışmalı değişiklikler, kadın hakları, çocuk evlilikleri ve hukukun üstünlüğü konusunda ciddi endişeleri beraberinde getirdi” ifadelerine yer verilen açıklama, 8 Mart’ta, Wadi öncülüğündeki Irak-Alman kuruluşu tarafından yürütülen Hawlati Bun (Vatandaşlık) ortakları tarafından yayımlandı.
Tartışmalı Yasa Değişikliği:Çocuk evlilikleri artabilir
“Bu değişiklikler, kız çocuklarının yasal evlenme yaşının artık dini inançlarına ve mezheplerine göre belirleneceği anlamına geliyor. Bazı durumlarda bu yaş dokuz olabilirken, diğerlerinde 15’e kadar çıkabilir” denilen açıklamada, değişikliğin "birleşik bir yasal standarttan uzaklaşarak eşitsiz bir sistem yarattığı ve binlerce kız çocuğunu çocuk evliliğine karşı savunmasız hale getirdiği" vurgulandı.
Açıklama, “Tüm kadınlar ve kız çocukları için tutarlı bir yasal koruma sağlanması, haklarının ve geleceklerini güvence altına alınması için hayati önem taşımaktadır” çağrısında bulundu.
Yeni yasa resmi olarak yürürlükte
Irak Parlamentosu, 21 Ocak’ta Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklikleri oy çokluğuyla kabul etti.17 Şubat 2025’te Irak Resmi Gazetesi’nin 4814 sayılı nüshasında yayımlanan değişiklikler,yürürlüğe girmiş durumda.
Yeni değişikliğe göre,Şeriat hükümlerine ilişkin kodun hazırlanması sırasında, Bilim Konseyi, evlilik yaşının düşürülmesine yol açacak herhangi bir hükmün konulmamasını ve Kişisel Statü Yasası’nın 8. Maddesiyle çelişen hiçbir düzenlemeyi kaldırmakla yükümlü olacak.
Bu maddeye göre, dokuz yaşındaki kız çocuklarının evlenmesine izin verilmeyecek.
Sivil toplum örgütleri, yasa değişikliklerinin özellikle çocuk evliliklerine karşı yasal korumaları zayıflattığını ve kadınların haklarını tehdit ettiğini belirtiyor.Açıklamada, “Yasal güvencelerin aşındırılması sadece bireysel hakları değil, aynı zamanda yargının adaletin savunucusu olarak otoritesini de zayıflatıyor. Bu değişiklikler, Irak’ta kadınlar ve kız çocukları için derin ve kalıcı sosyal adaletsizlikler yaratma riski taşıyor” ifadelerine yer verildi.
Avrupa Parlamentosu ve insan hakları kuruluşlarından tepki
Geçtiğimiz yıl Avrupa Parlamentosu, Irak Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklikleri "kadınların temel haklarını ihlal ettiği" gerekçesiyle tamamen reddetme çağrısında bulundu. Avrupa Parlamentosu’nun 10 Ekim 2024’te aldığı karar, yasanın Irak’ın uluslararası imajına zarar verebileceği ve ülkeye yapılan dış yardımların durdurulmasına yol açabileceği uyarısında bulundu.
Bu düzenleme, 188 İttifakı gibi kadın hakları savunucularını ve sivil toplum örgütlerini sokağa döktü.
Çocuk evlilikleri,kadına yönelik şiddeti artırabilir
Açıklamada, erken yaşta evliliklerin kadınlara yönelik şiddeti artırabileceği, namus cinayetleri ve aile içi istismar vakalarının çoğalabildiği vurgulandı.
"Şu anki küresel ekonomik ve siyasi ortamda, sivil toplum örgütlerinin fon bulması giderek zorlaşıyor, bu da bu tür değişikliklere karşı etkili bir mücadeleyi zorlaştırıyor" ifadelerine yer verilen açıklamada, şöyle devam edildi:
“Şimdi her zamankinden daha fazla, Irak halkının ve sivil toplum kuruluşlarının temel hakları savunmak ve en savunmasız grupları korumak için birlikte hareket etmesi gerekiyor.”
Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) de, Kişisel Statü Yasası’nda yapılan değişikliklere karşı olduklarını belirterek, özellikle dokuz yaşındaki kız çocuklarının evlendirilmesini mümkün kılan düzenlemeye ilişkin endişelerini dile getiren raporlar yayımladı.
Çocuk evlilikleri boşanmaları artırıyor
Irak Yüksek Yargı Konseyi tarafından yayımlanan bir rapora göre, erken evlilikler ülkedeki boşanma oranlarının artmasının başlıca nedenlerinden biri. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, Irak’ta kız çocuklarının yüzde 28’i 18 yaşından önce evleniyor. BM Irak Misyonu (UNAMI) ise, 14 yaşın altındaki kız çocuklarının evliliklerinin yüzde 22’sinin kayıt dışı olduğunu açıkladı.
BM,18 yaşından küçük evliliklerin kız çocuklarını şiddet, tehdit ve sağlık sorunlarına karşı daha savunmasız hale getirdiğini belirterek Irak hükümetine yasal koruma önlemlerini güçlendirme çağrısında bulundu.
