Irak Temsilciler Meclisi seçimlerinde adayların yüzde 29’unu kadınlar oluşturuyor.Kota yasası gereği, kadınlar rekabet başlamadan önce 83 parlamento sandalyesini zaten güvence altına almış durumda.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu (IHEC),11 Kasım’da yapılması planlanan seçimler için 7 bin 768 adayın ismini açıkladı. Bu adaylardan 2 bin 248’i kadın.
Bu istatistiklere göre kadınlar, Irak’ın tüm vilayetlerinde toplam adayların yüzde 29’unu temsil ediyor.Kota kapsamında garantili sandalyelere ek olarak, kadın adaylar seçmen desteğiyle daha fazla sandalye kazanmayı hedefliyor.
Irak seçim yasasına göre, parlamentodaki 329 sandalyenin yüzde 25’i kadınlara ayrılmış durumda, bu da 83 sandalyeye denk geliyor.
Kadın temsili arttı ancak kabinede zayıf kaldı
2021 Ekim’inde yapılan önceki parlamento seçimlerinde, kadınlar kota oranını aşarak 97 sandalye kazandı. Bu 97 kadın milletvekilinden 57’si, kota sistemine bağlı kalmadan doğrudan aldığı oylarla seçildi.
Ancak bu temsil yürütme organına yansımadı. Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin kabinesinde 23 bakandan yalnızca üçü kadındı, bu da yüzde 13’lük bir orana denk geliyor.
Tarihsel arka plan
1925 ile 1980 yılları arasında Irak’ta kadınların parlamentoya aday olması yasaktı. 1980 sonrasında ise kadınlar Halk Meclisi ve yasama organında sınırlı da olsa sandalye kazanmaya başladılar.
2003 yılından itibaren, Irak Anayasası’yla birlikte kadınlar için asgari %25 kota uygulaması getirildi. Bu oran, parlamentodaki kadın temsili için taban olarak kabul ediliyor.
2005’teki ilk seçimlerde, kadınlar 275 sandalyeden 70’ini kazandı.
2010 seçimlerinde, sandalye sayısı 325’e çıkarıldı ve kadınlar 83 sandalye elde etti.
2014 seçimlerinde, 83 kadın milletvekili seçildi; bunlardan 22’si kota sistemine bağlı olmadan seçildi.
2018’de, 84 kadın parlamentoya girdi, bazıları yine kota dışı oylarla kazandı.
Yerel yönetimlerde de kadın başarısı
Aralık 2023’te yapılan vilayet meclisi seçimlerinde, 76 kadın meclis üyesi seçildi. Bunlardan 17’si kota sistemi dışında kazandı. Üç kadın, kendi listelerinde en yüksek oyu alan adaylar arasında yer aldı.
Kadınlar nüfusun yarısı
