پرۆژه‌ بۆ گه‌ڕه‌كه‌ زیاده‌ڕۆكانی كه‌ركوك ئه‌نجامده‌درێن؟

كه‌ركوك/ دیمه‌نی به‌شێك له‌ ناوه‌ندی شاره‌كه‌ فۆتۆ: كه‌ركوك ناو

گۆران بابان – كه‌ركوك

وه‌زاره‌تی پلاندانانی عیراق، ره‌زامه‌ندی نیشانداوه‌ به‌ ئه‌نجامدانی پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری له‌ گه‌ڕه‌كه‌ زیاده‌ڕۆكانی شاری كه‌ركوك، ئه‌وه‌ش به‌وته‌ی په‌رله‌مانتارێك، هه‌رچه‌نده‌ ئیداره‌ی پارێزگا‌ پێیوایه‌ بڕیاره‌كه‌ ناڕونی تێدایه‌ و جێبه‌جێكردنی په‌یوه‌سته‌ به‌ گرتنه‌به‌ری چه‌ند رێكارێكه‌وه‌ له‌لایه‌ن به‌غداوه‌.

ژماره‌یه‌ك گه‌ڕه‌كی شاری كەركوك، كه‌ لە دوای روخانی رژێمی بەعس لەساڵی 2003ه‌وه‌ بەشێوەی زیادەڕۆ دروستكراون، له‌ زۆرینه‌ی خزمه‌تگوزارییه‌كانی سه‌ره‌تاییه‌كانی وه‌ك شه‌قام و ئاوه‌ڕۆ بێبه‌شن و له‌ پلانی ئه‌مساڵی ئیداره‌ی پارێزگاشدا نییه‌ پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزارییان بۆ ئه‌نجامبدات.

"جێگای داخە ئێمە بەو جۆرە فەرامۆشكراوین، لەهەموو وەرزەكاندا ئێمە دەناڵێنین به‌ ده‌ست كێشه‌ی نه‌بونی ئاوی خواردنەوە، ئاوەڕۆ، كارەبا و خوێندنگه‌، كۆڵانەكانیش هی ئەوەنین پێیدا تێپه‌ڕیت، ئیتر ئیداره‌ی پارێزگا بەچ بیانویەك ئەم گەڕەكانەی فەرامۆش كردووە" بڕیار عوسمان (27 ساڵ) وای وت.

ئه‌و گه‌نجه‌ دانیشتوی گه‌ڕه‌كی په‌نجا عه‌له‌ییه‌ له‌ كه‌ركوك، شۆفێری تاكسییه‌ و ده‌ڵێت رۆژانه‌ كاتێك ده‌چێته‌ گه‌ڕه‌كه‌كانی تری كه‌ركوك، هه‌ست به‌ جیاوازی پرۆژه‌كان ده‌كات، بۆ (كه‌ركوك ناو) رونیكرده‌وه‌ "به‌هۆی ئه‌و جیاوازییه‌وه‌ زۆر نیگه‌رانین و بێزار بوین".

په‌نجا عه‌لی، باروتخانه‌، فه‌یله‌ق و چه‌ندین گه‌ڕه‌كی تری ناوه‌ندی شاری كه‌ركوك، زۆرینه‌ی دانیشتوانه‌كه‌ی له‌ ئاواره‌ و راگوازراوانی شاره‌كه‌ پێكهاتون، كه‌ دوای نه‌مانی رژێمی به‌عس گه‌ڕاونه‌ته‌وه له‌ چوارچێوه‌ی مادده‌ی 140ی ده‌ستوری عیراقیدا.

shosta.proja
كه‌ركوك، ئابی 2019، چاككردن و نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی شه‌قامه‌كانی گه‌ڕه‌كی ره‌حیماوا فۆتۆ: راگه‌یاندنی پارێزگار

جەمال شكور، ئەندامی په‌رله‌مانی عیراق له‌ فراكسیۆنی یه‌كێتیی نیستمانیی كوردستان ده‌ڵێت باسی ئه‌نجامدانی پرۆژه‌یان بۆ ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ له‌گه‌ڵ وه‌زیری پلانداناندا كردووه‌ كه‌ له‌ دوای ساڵی 2003وه‌ دروستبون، "پاش گفتوگۆیەكی زۆر قەناعەتمان بەوەزیر هێنا بڕیارێك لەو بارەیەوە دەربكات".

به‌پێی ئه‌و بڕیاره‌ی وه‌زاره‌تی پلاندانانی عیراق ده‌ریكردووه‌، وه‌ك جه‌مال شكور باسیكرد، ره‌زامه‌ندی نیشاندراوه‌ بۆ ژماره‌یه‌ك پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری له‌وانه‌ نۆژەنكردنەوەی پێویست بۆ خوێندنگه‌ و تۆڕه‌كانی كاره‌با له‌گه‌ڵ قیرتاوی گه‌ڕه‌كه‌كاندا.

"به‌ڵام پرۆژه‌ی موته‌كامیل بۆ ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ ره‌تكراوه‌ته‌وه‌ و شۆسته‌شیان بۆ نارێت تا چاره‌نوسیان به‌پێی بڕیار و رێنمایی یه‌كلایینه‌كرێته‌وه‌، له‌به‌رئه‌وه‌ی نه‌خراونه‌ته‌ نێو نه‌خشته‌ی بنه‌ڕه‌تی شاره‌وانی و به‌ شێوه‌ی هه‌ڕه‌مه‌كی دروستكراون" جه‌مال شكور بۆ (كه‌ركوك ناو) وای وت.

به‌پێی نوسراوه‌كه‌ی وه‌زاره‌تی پلاندانان بۆ ئیداره‌ی كه‌ركوك، داواكراوه‌ په‌له‌ بكرێت له‌ دانانی ماستەرپلانێكی نوێ بۆ شاره‌كه‌ تا كێشەی ئەو گەڕەكانەی تێدا چاره‌سه‌ر بكرێت، له‌رێی وه‌رگرتنی ره‌زامه‌ندی لیژنەی دیاریكردنی زەوی لە ئەمیندارێتی گشتی ئەنجومەنی وەزیران، پارێزگار له‌ ده‌سه‌ڵاتی حه‌رجكردنی سه‌دا 50ی پاره‌ی پترۆدۆلار پرۆژەی كاتییان بۆ ئه‌نجامبدات.

پەرلەمانتارەكەی عیراق وتی "پارێزگار ناتوانێت بڕیارەكە جێبەجێنەكات.. دەبێت لەدوو هەفتەی ئایندەوە دەست بەجێبەجێكردنی ئەو بڕیارە بكرێت و پرۆژەیان بۆ بكرێت"، جه‌مال شكور پێشیوایه‌ ناكرێت ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌ به‌ زیاده‌ڕۆ ناوببرێن، به‌وپێیه‌ی ئاواره‌ی كه‌ركوكی تێدایه‌ و ده‌بوو به‌پێی مادده‌ی 140 به‌ زه‌وی قه‌ره‌بوو بكرانایه‌وه‌ و ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پرۆژه‌یان بۆ نه‌كرێت ئه‌وه‌نده‌ی تر پشتگوێده‌خرێن.

kirkuk-4
كه‌ركوك، هاوینی 2017، گه‌ڕه‌كێكی كۆنی ناوه‌ندی شاری كه‌ركوك فۆتۆ: بنار سه‌ردار

به‌پێی ئاماره‌كانی ئیداره‌ی كه‌ركوك، بودجه‌ی په‌ره‌پێدانی ئه‌مساڵی پارێزگاكه‌ ده‌گاته‌ 450 ملیار دینار، جگه‌ له‌ 51 ملیار دیناری پاره‌ی پترۆدۆلار، ئه‌وه‌ش به‌پێی پلانێكی داڕێژراو بڕیاره‌ له‌ نزیكه‌ی 430 پرۆژه‌دا خه‌رجبكرێت.

عه‌لی حه‌مادی، یاریده‌ده‌ری پارێزگاری كه‌ركوك بۆ كاروباری هونه‌ری به‌ (كه‌ركوك ناو)ی وت "به‌پێی ئه‌و نوسراوه‌ی وه‌زاره‌تی پلاندانان ره‌زامه‌ندی بۆ پرۆژه‌ له‌ گه‌ڕه‌ زیاده‌ڕۆكاندا مەرجداره‌ و قورسه‌ جێبه‌جێبكرێت، چونكه‌ پێویسته‌ ئەو ناوچانە ده‌بێت كه‌شفی لیژنه‌ی دیاریكردنی زه‌وی له‌ به‌غداوه‌ بۆ كرابێت و ئێمەش رەزامەندی لەو جۆرەمان نیە، بۆیه‌ نوسراوه‌كه‌ پێویستی به‌ هاوپێچ و رونكردنه‌وه‌ی زیاتر هه‌یه‌".

هه‌روه‌ها ده‌ڵێت به‌پێی مه‌رجه‌كان بێت، گه‌ڕه‌كه‌ زیاده‌ڕۆكانی وه‌ك په‌نجا عه‌لی و باروتخانه‌ و ئه‌وانیتر ده‌بێت ره‌زامه‌ندی لیژنه‌ی دیاریكردنی زه‌وییان له‌ به‌غداوه‌ بۆ بكرێت، به‌پێچه‌وانه‌وه‌ گه‌ڕه‌كێكی وه‌ك شۆراو، كه‌ ته‌نیا له‌ ده‌ره‌وه‌ی ماسته‌رپلاندایه‌ پرۆژه‌ی بۆ ده‌كرێت.

حه‌مادی ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ئه‌وان پێشتر نوسراویان له‌باره‌ی ئه‌نجامدانی پرۆژه‌ بۆ ئه‌و گه‌ڕه‌كانه‌وه‌ ئاراسته‌ی وه‌زاره‌تی پلاندانان كردووه‌، به‌ڵام وه‌ڵامه‌كه‌ روون نه‌بووه‌؛ جارێك دەڵێن ئەو ناوچانەی بخرێنه‌ نێو نه‌خشه‌ی بنه‌ڕه‌تی و جارێكیتر تر ده‌ڵێن پرۆژه‌ بۆ ئه‌و ناوچانه‌ بكرێت كه‌ رێگای گوندن به‌ره‌و شار، وه‌ك شۆراو.

ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدایه‌ به‌شێك له‌ گه‌ڕه‌كه‌ زیاده‌ڕۆكانی كه‌ركوك، له‌ نێویاندا دانیشتوانی باروتخانه‌، بڕیاریانداوه‌ له‌سه‌ر ئه‌ركی خۆیان پرۆژه‌ی ئاوه‌ڕۆ دروستبكه‌ن، له‌وه‌شدا روبه‌ڕوی هه‌ڕه‌شه‌ی سزادانی ئیدارەی پارێزگا بونه‌ته‌وه‌، كه‌ رازی نیه‌ پرۆژه‌ له‌و گه‌ڕه‌كانه‌دا ئه‌نجامبدرێت تا دۆسیه‌كه‌ له‌به‌غداوه‌ یه‌كلاییده‌كرێته‌وه‌، هه‌رچه‌نده‌ ئەنجومەنی وەزیرانی عیراق بڕیاریداوە تەواوی خانووه‌ زیادەڕۆكان تاپۆ بكرێن.

  • FB
  • Instagram
  • Twitter
  • YT