بەشێك لە هۆزەكانی كەركوك داوادەكەن دیاردەی چەكداریی بنبڕبكرێت و چەك لە دەستی هۆز و عەشیرەتەكان نەمێنێت، بۆ ئەو مەبەستەش دامودەزگا ئەمنییەكان دەسەڵاتی خۆیان بسەپێنن.
ئەو هەوڵە لە چوارچێوەی كۆنفرانسێكی فراواندا هات لە 8ی تشرینی دووەم لە كەركوك، كە تیایدا هۆزەكان و نوێنەرانی وەزارەتی ناوخۆی عیراق بەشدارییان تێداكرد و هەمولا كۆكبون لەسەر ئەوەی هێشتنەوەی چەك تەنیا لە دەستی دەوڵەت.
جومعە کوێخا عەلی، سەرۆک هۆزی لەک، بە (کەرکوک ناو)ی وت "هەمومان كۆكبوین لەسەر ئەوەی دیاردەی چەکداری لێکەوتەی خراپی بۆ سەر ژیان و ئاشتەوایی نێوان پێکهاتەکان هەیە، ئامانجمانە دەست لەناو دەست بەرەیەکی مەدەنی دور لەچەک پێکبهێنین و زمانی گفتوگۆ و متمانە پەرەپێبدەین".
"دیاردەیەکی زەقی چەکداری لە پارێزگای كەركوك هەیە، لێرەو لەوێ هەندێک هۆز دۆخی ئێستایان قۆستۆتەوە بۆ بەرژەوەندی خۆیان، پێموایە ئەمە دیاردەیەكی ناشرینە و كاریگەری لەسەر پێكەوەژیانی نەتەوەكان دەبێت، بۆیە تا زوتر بنبڕبكرێت باشترە"، جومعە كوێخا عەلی وایوت.
شەڕی داعش لە عیراق (2014 - 2017)، بووەهۆی ئەوەی زۆرێك لە هۆزەكان چەكهەڵبگرن و شەڕی ئەو گروپە بكەن لە ناوچەكانی خۆیان، لەئیستاشدا بەشێكی زۆری گوندنشینان و عەشیرەتەكان بۆ پاراستنی ژیانی خۆیان چەكهەڵدەگرن.
سێیەكی جوگرافیای پارێزگای كەركوك زیاتر لە سێ ساڵ لەژێر دەستی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام (داعش)دا بوو، لەوكاتەوە دیاردەی چەكداریی بە فراوانتر لە پارێزگاكە هەستی پێدەكرێت.
شێخ مەیسەم حەمدانی، سەرۆک هۆزی حەمدان لە كۆنفرانسەكەدا وتی "بونی چەک لەدەستی هەندێك گروپ لە عیراق پشێوی دروستكردووە، پێمانوایە هێشتنەوەی چەک تەنیا لە دەستی دەوڵەت لەئێستادا ئەرکێکی هێندە ئاسان نییە، بەڵام دەبێت حکومەت رۆڵی بینەر نەگێڕێت و چارەسەری ئەم کەیسە هەستیارە بكات".
هێشتنەوەی چەک تەنیا لە دەستی دەوڵەت لەئێستادا ئەرکێکی هێندە ئاسان نییە، بەڵام دەبێت حکومەت رۆڵی بینەر نەگێڕێت
ئەنجومەنی دانایان و هۆزەکانی تورکمانی عیراق، پێیانوابوو دەبێت حكومەت ئەو دیاردەیە بەجدی وەربگرێت، داوایان لە نوێنەری وەزارەتی ناوخۆ كرد تەواوی ئەو گروپانەی بە نایاسایی چەكهەڵدەگرن سزابدات و بنبڕبكات.
لە پارێزگای كەركوك نەتەوە جیاوازەكان دەیان هۆز و عەشیرەتیان هەیە و بەشیكی زۆریان بڕیاربەدەستن لەناو جومگەی حوكمڕانی پارێزگاكە و بەتایبەت هێزە ئەمنییەكان، ئەوەش بەلای بەشێك لە سەرۆك هۆزەكانەوە ئەركی حكومەتی قورس كردووە لە بنبڕكردنی دیاردەی چەكداریی.
ئەو هەوڵەی وەزارەتی ناوخۆی عیراق و بەشێك لە هۆزەكان، لەكاتێكدایە لە ئایاری ئەمساڵ، لانیكەم 20 هەزار كەس لە هۆز و عەشیرەتە جیاوازەكانی حەویجە، چەكیان هەڵگرت و هاوشانی پۆلیس و سوپا و حەشدی شەعبی بەشدارییان كرد لە ئۆپەراسیۆنێكی فراوان لە باشوری كەركوك.
فکرەت نوری، سەرۆک هۆزی ئەقسۆ بە(کەرکوک ناو)ی وت "وەک تورکمان داوادەكەین چەک لە دەرچووان لە یاسا وەربگیرێتەوە... پرسە ئەمنی، سیاسیی و کۆمەڵایەتییەکان لەکەرکوک لە دۆخێکی باشدایە و نامانەوێت ئەو دۆخەی هەیە تێکبچێت بەهۆی چەكداریی نایاساییەوە".
حكومەتی عیراق داندەنێت بەوەی یەكێك لە گرفتەكان كە ئەگەری هەیە بۆ داهاتوو زیان بە عیراق بگەیەنێت دیاردەی چەكهەڵگرتنی هۆز و عەشیرەتەكانە.
ناسر نوری، نوێنەری وەزارەتی ناوخۆی عیراق و لێپرسراو لەبەشی بەڕێوبەرایەتی کاروباری هۆزەکان، لە وتارێكیدا وتی "نامانەوێت هۆزەكان بۆ یەکلاییکردنەوەی کێشەکانیان چەكهەڵبگرن... پێویستە دیاردەی چەکداری نایاسایی بنبڕبکەین و ئەو گرفتە گەورەیە چارەسەر بكەین".
"لە ژینگەی پڕ لە چەكداریدا خەڵك ناتوانێت بژیت، بەشێك لەوانەی بەتوانا و شارەزان وڵات بەجێدەهێڵن، چونكە ناتوانن لەم ژینگەیەدا بژین و ئێمەش نامانەوێت ئەوان لەدەستبدەین"، ناسر عەلی وایوت.
