Süleymaniye’nin kalbinde güneş parlarken, iki kadının tutkusu, kent genelinde yılda 350 bin ağaç yetiştiren bir fidanlığı ayakta tutuyor. Ancak Serçinar Fidanlığı, personel eksikliği ve iklim değişikliği gibi zorluklarla karşı karşıya.
27 yıldır Sarchnar Fidanlığı’nda çalışan Şukriya Aziz ve Zeitun Abdullah, henüz dünya standartlarının yarısına bile ulaşamayan Süleymaniye’nin yeşil alan oranını artırmayı hedefliyor.
1948’de Serçinar Mahallesi’nde 40 dönümlük bir arazi üzerine kurulan devlet fidanlığı, bölgenin ilk kamu fidanlığı olarak biliniyor.
"Gençliğimizi burada geçirdik, ama asla yorulmadık"
Fidanlıkta yabani otları temizlerken konuşan Şukriya, "Gençliğimizi burada geçirdik, ancak ömür boyu bu işe adanmışlık bizi yormadı" diyor.
Başlangıçta Goyşe Dağı’nı yeşillendirmek amacıyla kurulan fidanlığın hedefi, artık tüm Süleymaniye Vilayeti için fidan ve tohum üretmek.
Serçinar Fidanlığı Müdürü Denyar Hadi, "Süleymaniye’de ağaca ihtiyaç duyulan her yere biz destek olabiliriz" ifadelerini kullanıyor. Fidanlık, yılda 350 bin ağaç üretiyor. Bunların çoğunluğunu,Süleymaniye’nin soğuk ve rüzgârlı iklimine dayanıklı,su ihtiyacı az olan çam ağaçları oluşturuyor.Ayrıca okaliptüs, dut, karpuz ağaçları ile lavanta ve biberiye gibi süs bitkileri de yetiştiriliyor.
Personel Eksikliği ve Emeklilik Sorunu
Şukriye ile aynı gün işe başlayan Zeitun Abdullah,"Zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorum" dese de, personel azlığı ve emekli olan çalışanların yerine yenilerinin atanmaması fidanlığın kapasitesini düşürüyor. Şukriye,"Dört müdür değişikliği gördük. Eskiden 40 memur çalışırdı, şimdi sadece dört daimi personel var" diye ekliyor.
2000’lerin başında 40’a yakın personelin istihdam edildiği fidanlıkta şu an yalnızca dört memur ve 11 işçi görev yapıyor.Süleymaniye Orman Müdürlüğü’nden Tarık Hemeğrip, fidanlığın 23 orman birimine destek sağladığını vurguluyor. Ancak yerel yönetimin verilerine göre kentteki yeşil alan oranı %15 seviyesinde; bu, dünya standartlarının (%30) oldukça altında.
Sanayi ve çevre kirliliği etkisi
Azadbûn Sürdürülebilir Kalkınma Örgütü’nün bu yılın ilk yarısında yaptığı araştırmaya göre, Süleymaniye Vilayeti, Irak sanayisinin %31’inden fazlasını oluşturuyor. Bölgede 600 bin araç ve 4 bin dizel jeneratörün yarattığı kirlilik, yeşil alan ihtiyacını daha da kritik hale getiriyor.
Qilyasan Nehri’ne yakınlığı nedeniyle iklim değişikliğinin yol açtığı seller, fidanlığa iki kez zarar verdi. 2016’da yılında meydana gelen Çaqçak Barajı’nın çökmesiyle yaşandı. 2023’te Birleşmiş Milletler (BM) desteğiyle fidanlığın kapasitesi 1,5 milyon ağaca ulaştı. Üretilenler arasında incir, yer fıstığı ve dut gibi meyve ağaçları da bulunuyor.
"Her ağaç dört kişiye yetecek oksijen sağlıyor"
ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, her ağaç günde dört yetişkine yetecek kadar oksijen üretiyor.
Fidanlığın süs bitkileri bölümü ise yılda 30-60 bin çiçek yetiştirip satıyor. Ancak Süs Bitkileri Müdürü Hevri Muhammed, "Personel eksikliği, ekipman yetersizliği ve torf yosunu, naylon gibi malzemelerin bulunmaması işimizi zorlaştırıyor" diyor.
Emekliliği reddeden bir tutku
Şukriye, babasının aksine emekli olmak istemediğini dile getirerek,"Buraya hep hizmet etmek istiyorum” ancak kendisinin ve Zeytun'un emekliliğine bir yıl kaldı. Geçen yıl 350 bin ağacın çiftçi ve kurumlara bağışlandığı fidanlık, her yıl 20 Ziraat Fakültesi mezununa ve 100 çiftçiye ücretsiz fidan dağıtıyor.
Serçinar Fidanlığı, iklim ve coğrafyaya uyumlu fidan üretimiyle Süleymaniye’nin nefes alma çabasının sembolü olmayı sürdürüyor.
Fotoğraflar: Koçer Aziz / Namamga.s
