Telafer’in duvarları “İsimler, adresler, hashtagler, aşk ve vatanseverlikle” ilgili farklı dillerden onlarca mesajla kaplı...Kamu kurum ve kuruluşlarının, evlerin, camilerin, terkedilen hurda arabaların ve çöp konteynerlerinin üzerini dolduran yazılar, IŞİD'in Musul'un batısındaki Telafer ilçesinin tarihinde karanlık bir dönemi anlatıyor.
Duvar yazılarının bir kısmında IŞİD’le savaşa katılanların isimleri, karşılıklı verilen sözler ve aşklar, gelenek ve görenek sınırlarının aşıldığı, okunduğu zaman yüzde kocaman gülümsemenin oluştuğu atıflar, popüler atasözleri ve futbol takımlarına desteklenen yazılar.
Dikkat çeken duvar yazılarından biri de aşık bir gencin, "Gözyaşlarımızın dökülmesinden annen sorumlu..Ah,ne kadar kaldı orada” sözüdür.
IŞİD'in 2014'ün sonunda şehri kontrol altına aldıktan sonra patladığı antik Telafer Kalesi’nin kalıntıları üzerinde genç bir adamın bıraktığı bir başka yazı ise siyah hashtag ile arkadaşına duyduğu özlemle “Seni özledim #arkadaşım.”
Endamın bana neler yaptırdı
KirkukNow’a konuşan Sosyal araştırmacı İzzettin Ahmed,“Bu yazıların içeriği ne olursa olsun duvarlara yazmak medeniyetsiz bir tavırdır. Şehrin genel görünümü ve estetiği çarpıtılıyor, gençlerin bunun farkında olması gerekiyor. Hatta bu tür davranışları azaltmak için para cezasının verilmesi gerektiğine inanıyorum inanıyorum” dedi.
Göz önünde olmak istemeyen gençler için bir kaçış şekli
Ahmed,“Bazı gençler, içlerinde kopanı dışa vurum şekli olarak kullanıyor. Bu kişiler, duygularını ifade edememesi, özgüven eksikliği, başkalarıyla yüzleşme ve gerçeklerden kaçmayı yeğleyenlerdir. Bazı çağdaş ülkelerde de görülen bu grafitiler bir nevi kişilerin rahatlama şekli olarak da görülüyor. Bu kişiler için belirgin yerler tahsis edilmesi daha uygun olacaktır” diye konuştu.
Gelenek ve göreneklere ters
Aktivist Ali Abdulkerim, “Grafiti Telafer toplumunun kültüründen oldukça uzak ve 2014'ten önce de yoktu. Ancak kent kurtarıldıktan sonra IŞİD mensuplarının evlerin ve kurumların duvarına birden çok dilde bıraktığı birçok yazı, ardından Haşdi Şabi’nin yazdıklarını gördük. Haşdi Şabi, şehri kurtardığında (Falan filan buradaydık... Bu bölgeyi çok güçten kurtardık...vb.) sözlerini yazdı. Telafer'den bazı genç erkek ve ergenler de, başta aşkları olmak üzere kendi ifadelerini yazarak izledi” diye konuştu.
Abdulkerim, “Örgüt üyelerinin evlerde ve halka açık yerlerde bıraktıkları ifadelerini güvenlik güçleri silmeden önce belgelemesi gerekiyor. Çünkü bir nevi tarihi olan bu resimler ve grafitiler gelecek nesillere şehirlerinde yaşananlar konusunda bilgilendirmiş olacak” ifadelerini kullandı.
Ninova-2019-Telafer Camii üzerinden bazı duvar yazıları: Fotoğraf/Cafer Telafer
Emekli öğretmen Abbas Muhammed'e göre ise, yazılardan bazılarında yazım hatalarının olduğunu ve yazıları yazanların eğitimli olmadığı kanaatine vardığını belirterek, bilinçsiz bir kesimin duvarlara yazı yazdığını savundu.
Muhammed, “Her şeye rağmen, iki cinsin de şehirlerinin genel görünümüne önem vermesi adına farkındalık yaratmaya çalışmaları sevindiricidir. Zaman zaman bu duvar yazılarını silip, yerlerine canlı renklerle boyama ve süslemeye çalışmaları da beni mutlu ediyor” dedi.
Ancak Omar Adnan farklı düşünerek, “Büyük sanatçılar duvarları yaratıcılıklarını ortaya koymak için kullanıyor. Bu duvar resimleri günümüze kadar gelmiş durumda ve bunu geliştiren, sahiplenen ülkeler var. Şehrin duvarları, yazı ve çizimlerle süslenmesi kalıcı bir sanata dönüşecektir. Birçok ülke her yıl bu konuda festival ve özel günler düzenliyor” diyerek, grafitilerin doğuştan gelen bir ifade duygusu olduğunu, politik ve sosyal mesajları yansıttığını dile getirdi.
Ömer Adnan sözlerine şunları ekledi:
“Duvarlarda grafiti kültürünün tarihsel boyutuna baktığımızda, bu konuda en önemli çalışma eski Mısır duvarları olduğunu ve dünyanın farklı yerlerinden gelen turistlerin onu ziyaret ettiğini görürüz. Sonuçta duvarın sadece işlevsel bir yanı yoktur, tarih boyunca önemli bir yere sahiptir. Her şehirde, gençlerin doğrudan kendisini ifade etme şekli vardır. Toplumun gelenek ve göreneklerine ters düşmeyecek olması önemlidir.”
Musul’un yaklaşık 70 km uzaklığındaki Telafer ilçesi, çoğunluğu Türkmen olmak üzere yaklaşık 220 bin nüfusa sahiptir.
2014 yılında IŞİD'in kontrolüne geçen Telafer, güvenlik güçleri tarafından Ağustos 2017 yılında geri aldı.
