IŞİD’den kurtarılmasının üzerinden 3 yıl geçmesine rağmen Ninova’daki Şii Müslümanlar’a ait kutsal mekanların yüzde 90’ı, yıkık durumdadır. Şimdiye kadar IŞİD tarafından tahrip edilen 10 büyük türbeden biri yeniden inşa edildi.
IŞİD, 2014'ün ortasında Irak’ın büyük bölümüne saldır. O dönemde çoğunluğu Şii Türkmenlerin yaşadığı Ninova'nın batısındaki Telafer ilçesini, Ninova'nın kuzeydoğusundaki Bartella ve Başika bölgelerini kontrol altına aldı.
KirkukNow’a konuşan Gülşen Ali (57) adlı Şii kadın, "Her hafta İmam Saed'ın Türbesini ziyaret ediyordum. Türbe hayatımın bir parçası olmuştu. Telafer ve Ninova'nın farklı bölgelerinden gelen ziyaretçilerle dolu olduğu günlere dönmeyi umuyorum" diyerek, gözyaşına boğuldu.
İmam Saed Türbesi, IŞİD'in 2014 yazında Telafer'i işgali sırasında yıktığı dini mekanlardan biridir.
Nefretlerinin boyutunu anlamıyorum
Gülşah Ali, “Bu kişilerin taşıdıkları nefretle, sadece Müslümanlar’ın sevgisi ve sadakatine sahip dürüst bir adamın mezarını havaya uçurup yok etmelerine anlamıyorum”diye konuştu.
IŞİD, Haziran 2014'ün ortalarında Telafer bölgesindeki hakimiyeti sırasında, Türkmen köylerindeki birçok camiyi, Hüseyiniye ve Şii türbeleri yıktı.
İmam Saed bin Aqil’in, kökeni Hz.Muhammed'e kadar uzanıyor ve türbesi ise 1142'de inşa edildi.
Şii Vakfı’nın verilerine göre, IŞİD, Telafer ve çevresindeki köylerde 26 cami, 26 Hüseyiniyye (tâziye) 7 mezargah, 32 cami ve Telafer merkezde 7 camiyi yıktı.
Örgüt zarar verdiği dini mekaları, “put ve çok tanrılı merkezler” olarak tanımlayarak, patlayıcı yerleştirerek yıkıyordu.
Örgüt mensupları, Ninova'yı işgali sırasında, buldozerlerle ve patlayıcılarla yıktığı bazı mabed, türbe ve taziye alanlarının fotoğraf ve videolarını paylaşmaktan da geri kalmadı.
Türbeler inşa edilmeyi bekliyor
Hüseyini Türbesi, 5 Kasım’da yaptığı açıklamada, “Şii Türbeleri Genel Sekreterliği ile koordineli olarak terör örgütü IŞİD'in kontrolü sırasında yıkıma uğrayan Ninova’daki türbelerin, Hüseyini'in ve camilerin yeniden inşa sürecini incelemek üzere bir komite kurulduğunu” duyurdu.
Telafer halkı, hükümetin cami ve diğer kutsal mekanlarının onarılması ve inşasına destek vermemesinden dolayı tepkili.
Hasan Salım (38), “Hükümetin, Telafer’de toplumsal barışı ve ulusal birliği güçlendirmek, örgüt tarafından yıkılan türbe ve camileri yeniden inşası için sorumluluk alması daha iyi olacaktı. Ancak hükümet tam tersine bu konuda çaba göstermedi ve her şey enkaz halindedir” ifadelerini kullandı.
"Sadece Telafer'in 4 km güneyindeki Xıdır İlyas Türbesi yapıldı” diyen Salım, “Orası da yüksek maliyetli değil. Kişisel çabalarla 3 cami ve türbeyi inşa ettik. Onlar da Er Mamut, Seyyid Ahmed Türbesi ve İbrahim bin Adham'ın Türbesi’dir.
Er Mahmud olarak tanınan ve Telafar’in tanınmış erdemlilerinden biri ve 1905 yılında öldü.
Şebeklerin kutsal mekanları daha iyi durumda değil
IŞİD'in Şebeklerin çoğunlukta olduğu bölgelerde yıktığı türbeler, Telafer'deki türbelerden daha iyi durumda değil. Şu ana kadar 3 türbe hala yıkılmış durumda.
KirkukNow’a konuşan Şebek aktivist Ali Qasım, “IŞİD, Ninova Ovaları'nın kontrolünü ele geçirmesinin ardından erken saatlerde Şebeklerin dini alanlarını bombaladılar” dedi.
2014 yılında yıkılan kutsal mekanlar hala onarılmadı ve yeniden inşa edilmedi.
Ninova, 2014, Ninova Ovası'ndaki bir tapınağın bombalanması
Qasım, "Valiliğimiz, 2017'den bu yana özgürlüğüne kavuşmasına rağmen, IŞİD tarafından yıkılan türbelerin yapım süreci hala başlangıç aşamasındadır. Oysaki mabetlerimiz şu anda dolu olması gerekiyordu” dedi.
Görüntüleri izlediğimde çok etkilendim
Aktivist Imad Qusay Abbas, “Ben yurtdışındayken, IŞİD'in sosyal medyada yayınlanan bir videosunda, Bartella ilçesine bağlı Ali Reşi Şebeki Köyü’nde İmam Zeynelabidin Türbesi’ne patlayıcı yerleştirerek, patlattıklarını gördüğümde çok duygulandım”dedi.
Adının verilmesini istemeyen Şii Vakfı’ndan bir kaynak, “Ninova’da Şebeklere ait bölgelerde 3 türbenin hepsi yıkıldı. Bunlardan biri Başika’daki Şebeklere ait kutsal mekanlardan İmam Rezayi İbn Musa Qasım Türbesi’dir” diye konuştu.
Bu türbeye halk, Muharrem'in onuncu gününde ve Peygamber'in kutlu doğum günü gibi dini günlerde ziyaret ediyor.
İkinci türbe, Bertalan nahiyesinde Ali Reş Köyü’ndeki İmam Zaynalabidin Türbesidir. Şebekler Muharrem ayında ziyaret ediyor. Üçüncü türbe ise İmam Abbas Türbesi’dir. Şelalet bölgesinde yer alıyor.
Ninova, 2020, Aşure kutlamaları
Kaynak, Şebeklerin Ninova Ovası’nda daha çok yerleştikleri için, 3 türbenin dışında Şii Şebeklere ait Bağdat ve Şengal’de türbelerinin olmadığını söyledi.
2014'ten önceki hayatını özlediğini belirten Türkmen kadın Gülşen Ali, önümüzdeki yıl İmam Hüseyin'in yası için Telafer'deki İmam Saed Türbesi’ni ziyaret ederek, duygularını yeniden canlandırmak istediğini söyledi.
Gülşen Ali son olarak, şu ifadeleri kullandı:
“Şengal'de (Telafer'in 55 km batısında) Seyyide Zeyneb Türbesi’ne sığındık. Çünkü dini günlerimizi kutlamak veya anmak için kullandığımız türbeler yıkıldı. Bir daha yeniden inşa edilmedi. Gelecek yıl, Telafer'de İmam Saed Türbesi’nde dularımızı yaptığımızda çok mutlu olacağız.”
