“Bu harabede yaşamak mümkün değil, parasız biri evini yeniden inşa edemez. Keşke kampta kalmama izin verseler de bu yıkıma dönmeseydim” bu sözler, Kerkük'teki Yahya Kampı'ndan Telafer’in Eyaziye ilçesine aylar önce dönen Eşref Cemil'in yakarışlarıdır.
KirkukNow’a konuşan 35 yaşındaki Cemil, Şehidler Mahallesi’ndeki evinin enkazını işaret ederek, “Burada yaşamam gerekiyor, bu yıkımı düzeltmem için ne kadar paraya ihtiyacım olacak? Ayrıca 5 nüfuslu aileme bakamam için de iş bulmam gerekiyor”dedi.
Eşref Cemil, “Acımıza rağmen kampta yaşadığım çadır, şu an içinde bulunduğum kafa karışıklığından çok daha iyiydi…Evimi yeniden inşa edemiyorum. Geçim kaynağım olmadığı için evde kiralaamıyorum”diye konuştu.
Türkmen çoğunluğa sahip olan Eyaziye ilçesi, idari olarak Musul'un kuzeybatısındaki 13 km kuzeyinde bulunan Telafer ilçesine bağlıdır.
İlçe Haziran 2014'te IŞİD tarafından kontrol edildi, Irak kuvvetleri Ağustos 2017'de şiddetli çatışmaların ardından ilçeyi tekrar kontrol altına aldı.
Ninova, 2020, Yıkılan evlerden birinin önünde bir adam duruyor: Fotoğraf/ Cafer Telaferi
Eyaziye’de resmi bir kaynak,“Kasım 2020'nin son iki haftasında Kerkük'teki yer değiştirme kamplarından ilçeye 290 ailenin geri döndüğünü" belirterek,“2017 sonunda ilçenin kurtarılmasından bu yana toplam 3 bin 120 aileden bin 694 aileye ki bu 8 bin 490 kişiye ulaştığını kaydetti.
573 ev yaşanmaz hale getirecek şekilde yıkıldı ve onlarca ev de yıkıldı
Kimliğinin gizli kalmasını isteyen kaynak, "Onlarca kısmen yıkılan evin yanı sıra 573 evin de yaşanmaz hale getirilecek şekilde yıkıldığını" belirtti.
Kaynak, “Uluslararası kuruluşların, geri dönen ailelere karneye bağlı olarak her ailenin üyelerine göre meblağda para vererek yardım etmeye başladığını, kendilerine iş karşılığında nakit vermeyi, uzman mayın temizleme kuruluşlarının çalışmalarını yoğunlaştırarak geniş bir bilinçlendirme kampanyası yürütürken, bize haber verildiğinde acil yardım sağlamayı planladıklarını" vurguladı.
23 Kasım 2020'de Güvenlik Merkez, "askeri patlayıcı mühendisliğinin Eyaziye kırsalında IŞİD'in kalıntılarından 17 EYP'yi patlattığını" açıkladı.
Batı Ninova Harekat Komutanlığı'ndan bir yetkili de KirkukNow’a verdiği demeçte,"Eyaziye’ye yakın zamanda dönen ailelerin toplamından 209 ailenin, Milli Güvenlik Dairesi tarafından yapılan incelemeden sonra güvenliğin olduğunu, kalan ailelerin de mevcut durumu da biliniyor" dedi.
Eyaziye’de son dönenlerden Ömer Adel de Eyaziye'deki hizmetlere değinerek,"Elektrik her altı veya sekiz saatte bir iki saat mevcut ve sıvılaştırma suyu saatler dışında haftada bazı mahallelere ulaşmıyor. Tüm alan harap bir sağlık merkezine bağlıdır. Bu dondurucu soğukta geri dönen ailelere petrol atıklarına maruz kalıyor. Her şeyden önce iş imkanı yok” diye konuştu.
Kaynak, kendinden emin bir şekilde, "Buradaki duruma şaşırmadım. Akrabalarımızla temas halindeydi ama geri dönmek zorunda kaldık. Şimdi bir evde dört aile ile yaşıyoruz. 8 kişilik ailem 4 metre kareden fazla olmayan bir odada” dedi.
Elektrik, her altı veya sekiz saatte bir iki saat kullanılabilir ve haftada bazı mahalleler yalnızca saatlerce sıvılaştırılmış su alır.
Telafer Göç ve Göçmenler Dairesi Başkanı Abdulgafur Beyati, “Bakanlık, geri dönenleri ve mülklerini Yehyawa kampından Eyaziye'ye taşımak için ücretsiz ulaşım imkânı sağladı ve departmanımız kendilerine tahsis edilen iade hibesine dahil edilmeleri için geri dönüş işlemlerini teşvik etmeye başladı. Yiyecek ve ayni yardım gibi diğer ayrıcalıkların yanı sıra tahmini değeri bir milyon 500 bin Irak dinarı" ifadelerini kullandı.
Telafer'de Eyaziye mahallesinde 11-30-2020: Fotoğraf/ Cafer Telaferi
Göç ve Göçmenler Bakanlığı, kampın 335 ailenin yaşadığı Ninova vilayetindeki Telafer ve Eyaziye'de yaşayan tüm yerlerinden edilmiş ailelerin kendi bölgelerine dönmesinin ardından Kerkük vilayetindeki Yahya göçmen kampını kapattı.
Diğer bir göçmen ise Seid Fahri, “Evleri hasar görenlerin tazminat ödemelerini ve geri dönen ailelerin gelirinin çoğu düşük veya sınırlı olduğu için en kısa sürede iade ödeneğinin hızlandırmayı umuyoruz. Onlara barınak ve düzgün bir yaşam sağlayacak şeye acilen ihtiyaçları var"dedi.
Bu harabede yaşamak mümkün değil, parası olmayan evini yeniden yapamaz
Fahri, “Dönüş kaçınılmazdı ama evlerimizin yıkılması bunu engelliyordu...Gördüğünüz gibi bu harabede yaşamak mümkün değil, parası olmayan evini yeniden inşa edemez" diye konuştu.
Uluslararası "Çocukları Kurtarın" (SAVE CHILDHOOD) örgütü, 27 Kasım 2020'de yayınlanan bir raporda, "Yehyewa kampından nakledilen ailelerin bir kısmı, Ninova vilayetindeki Musul, Eyaziye ve Telafer'e gittiklerinde karşılaştıkları manzara karşısında güvenlik ve alt yapı eksikliğinin farkına vardı” denildi.
Raporda, "geri dönen çocuklar artık enkaz ve cesetlerle dolu uygunsuz yerlerde yaşamak zorunda kalıyorlar. Yaşadıkları maddi imkansızlıklar, yaklaşan kış mevsimiyle daha da kötüleşiyor.”
Eşref Cemil,Eyaziye’de tüm sakinlerin, evinin yıkılması nedeniyle tazminat ödenmesini veya yıkılan evini inşa etmek için hükümet veya sivil toplum kuruluşunun gelmesini bekliyor.
