IŞİD'in pençesinde yıllarca baskı ve zulüm altında yaşadıktan sonra kurtarılan Jiyan Halil, özgürlüğüne kavuştuktan sonra eğitim alma hakkında mahrum kalan onlarca çocuktan sadece biridir.
Jiyan, örgüt tarafından Ağustos 2014'te kaçırıldığında ortaokul 12. Sınıfta henüz öğrenciydi. 2019'da kurtarıldıktan sonra, uzun süre devamsızlık ve 20 yaşında olmasından dolayı okula dönmesine izin verilmedi.
20 yaşındaki Jiyan Hail, "O zamanlar bir Arap okulunda öğrenciydim ve çok heyecanlıydım sonra IŞİD geldi ve hayatımızı cehenneme çevirdi" diyor.
Rewange kampında yaşayan Jiyan, okumaya hâlâ hevesli olmasına rağmen başvurduğu okullar yaşından dolayı onu kabul etmemişler.
IŞİD tarafından 5 yıl kaçırıldım. Kurtarıldıktan sonra da beni okula kabul etmediler
"Okula dönmek için çok uğraştım ama Ninova'daki eğitim sorumluları beni kabul etmedi” diyen Jiyan,sözlerine şunları ekledi:
"IŞİD tarafından kaçırıldığım için beş yıl boyunca okuldan uzak kaldım. Ardından kampta hızlandırılmış kursalar olmadığı için eğitime devam edemedim. Okula gitmek istedim ama beni okula kabul etmediler.”
Jiyan, temel hakkı olan eğitimine sürdürmeyi beklerken, akranlarının çoğunun üniversitede okuduğunu söyledi.
Irak Milli Eğitim Bakanlığı'nın talimat ve yönetmeliklerine göre iki yıl okulu bırakan bir öğrencinin akşam okullarına kayıt yaptırması gerekirken, kesinti süresi dört yıla uzanan bir öğrencinin sabah veya akşam okullarına gitme hakkı bulunmuyor. Ancak okuma-yazma kurslarına gidebiliyorlar.
Dohuk, 2020, Jiyan ve kardeşi Şerin IŞİD'in elinden kurtulduktan sonra eğitimlerine sürdüremediler. Fotoğraf/Ammar Aziz
Duhok’un Zaho ilçesindeki Rewange Kampı Müdürü Merwan Cıdan, KirkukNow’a konuya ilişkin şunları söyledi:
“Kampımızda eğitim yaşını aştığı için okula dönmesi engellenen öğrenci sayısı 15, diğer kamplarda ise 20 gencimiz var."
Kaçırılan Ezidileri Kurtarma Ofisi verilerine göre, kaçırılan toplam 6 bin 417 kişiden yaklaşık 2 bini çocuk olmak üzere 3 bin 500'den fazla kişi kurtarıldı. Bir diğer anlamda kurtarılanların bir bölümü ilk ve ortaokul çağında olduklarını gösteriyor.
IŞİD tarafından kaçırılan ve eğitimi engellenen Dildar Ali Refo, "Mart 2018'de serbest bırakıldım, ancak yasal yaşımı aştığım için beni okula kabul etmeyi reddettiler. Akrabalarımın birçok girişimine rağmen beni okula kabul etmediler" dedi.
Dildar, IŞİD tarafından kaçırıldığında 11 yaşında ve 5.sınıfta öğrenciydi, ancak bugün 17 yaşında ve zamanını okul ortamından uzakta yaşıyor.
Okula geri dönmek ve Mühendis olmak istiyorum
Dildar, "Arapça eğitim veren okulda öğrencisiydim, okumak istiyordum. Bu yüzden okula geri dönmek ve Mühendislik Koleji'nden okuma hayalimi yerine getirmek istiyorum" diye konuştu.
Dildar'ın ebeveynleri, biri erkek 3 kardeşinin kaderi bilinmiyor.
Dildar ayrıca, özellikle normal okullara kabul için yasal yaşı aşmış veya uzun süredir okuldan uzak kalmak zorunda kalanlar için Şengal’deki, okulların ve kamplarda okulların açılması çağrısında bulundu.
Şengal’de Kürtçe ve Arapça eğitim gören 54 bin öğrenci bulunuyor. Bu öğrencilerin büyük bir bölümü Kürdistan Bölgesi’ndeki kamplarda yaşamını sürdürmek zorundadır.
Ninova, 2019, IŞİD kontrolü sırasında kapatılan okulların restorasyonu ve yeniden açılması talebiyle öğrenciler gösteri düzenledi. Foto/KirkukNow
Irak federal hükümetine bağlı Şengal Eğitim Müdürü Saad Mutu, "Ninova'daki halk eğitimi merkezine resmi bir mektup gönderdikten sonra bu öğrencilerin sorununu çözme sözü verildi" dedi.
Şengal Eğitim Müdürlüğü, IŞİD tarafından kaçırılan ve kurtarılan öğrencilere yönelik hızlandırılmış eğitim programlarının uygulanması önerisinde bulundu.
Saad Mutu, “Okula kabul edilmeyen öğrencilerin oranı, sadece ilçe merkezinde sayıları 200’e ulaştı. Sorunlarını çözmemiz için bize başvurmaları gerekiyor. Çünkü kamplar yetkimiz dışındadır. Bu konuda yetkilerimiz sınırlıdır” dedi.
Irak'ta çeşitli nedenlerle okulu bırakan öğrenciler için hızlandırılmış çalışma merkezleri var. Musul'da da benzer okullar 3-4 yıl önce açıldı. Ancak yerlerinden edilmişler için kamplarda yok.
KirkukNow’a konuşan Ninova Eğitim Genel Müdürlüğü'nde Eğitim Müfettişi Abdulhamid Mecid,"Kampların içinde hızlandırılmış merkezler yok ve Şengal’deki öğrencilerin yaşadığı sorun, gecikmeden ele alınması gereken özel bir durumdur" diye konuştu.
Macid, öğrenimlerini özel bir sisteme göre tamamlamalarına olanak tanıyan birkaç okul açmak için Şengal Eğitim Müdürlüğü’nün onayını almaları gerektiğini söyledi.
Jiyan Halil'in içinde yaşadığı durumdan iki kez mağdur olduğunu söyleyerek, “IŞİD'in kendisini alı koyması ve yine en temel haklarından, eğitim hakkından mahrum bırakıldığını kendilerine yapılan tüm vaatlerin de yerine getirilmediğine” işaret etti.
Jiyan, "Medya kuruluşlarının aracılığıyla, sorunumuzun çözülmesini ve eğitimimize devam etmek istiyoruz. En azından yaşadığımız acıların hafifletmesini istiyoruz” dedi.
