Kerkük'teki Kürt aileler, çocuklarına iyi bir gelecek sağlamak gerekçesiyle Kürtçe eğitim veren okullardan alarak, Arapça eğitim veren okullara kaydediyor.
Ailelerin bu girişimi 2003 yılında Saddam rejiminin devrilmesinden 18 yıl sonra yaşandı.
Kürt aileler, özellikle üniversitelerde Arapça ve İngilizce eğitim verilmesinden dolayı çocuklarının istikbalini düşünmek zorunda olduklarını savunuyor.
Üç çocuk annesi 42 yaşındaki Şehla Bekır, iki çocuğunu Kürtçe eğitim veren okuldan Arap okuluna gönderme kararı aldı. Üçüncü çocuğunu ise birinci sınıftan Arap okuluna kaydettirmeye karar verdi.
Kürtçe eğitiminin pek çok sorunu var, talebimiz karşılanmıyor
Şehla Bekır, “Gelecekleri konusunda endişeliyiz. Bu en iyi karardı ve pişmanlık duymuyoruz. Kürtçe eğitiminin pek çok sorunu var, çocuklarımızın eğitimi istediğimiz düzeyde değildi, bu yüzden biz bu kararı aldık” dedi.
2005 yılındaki Irak Anayasasının 140. Maddesi, tartışmalı bölgeler için, iki yıl içinde idaresini belirlemek için normalleştirme, nüfus sayımı ve referandum çağrısı yapan bir yol haritası çizdi, ancak bugüne kadar ilk aşamanın sadece bir kısmı uygulandı.
IŞİD’in 2017'de yenilgiye uğratılmasının ardından Heşdi Şabi ve Irak Kuvvetleri, Ekim 2017'de tartışmalı bölgelerin kontrolünü ele geçirdi. Kürtler, Kerkük ve onlarca idare ve güvenlik pozisyonunu kaybetti.
Kerkük'teki Kürtler, 2003’ten sonra çocuklarına kendi dillerinde eğitim vermekten mutluluk duydu ancak 2014 sonrasında bölgede yaşanan istikrarsızlık nedeniyle geleceklerinden endişe duymaya başladılar.
Üç erkek çocuk babası 46 yaşındaki Hiwa Abdullah, Ekim 2017'nin ardından Kerkük'te artık Kürtlerin yönetici çoğunluk olmadığını belirterek, “Kürtlerin ötekileştirildiğini ve mezunların hükümet tarafından istihdamda etnik ayrımcılığa maruz kaldığını hissettim, bu yüzden çocuklarımızın önceliğini düşünmemizin daha iyi olduğunu düşünüyoruz” dedi.
Korkarım Kürtçe eğitim çocuklarıma yaramayacak
Abdullah, “Siyasi ve etnik çatışma o kadar gergin ki, korkarım alacakları Kürtçe eğitim çocuklarıma yarar sağlamayacaktır” diyerek, çocuklarını Arapça eğitim veren okula kaydettiğini kaydetti.
Abdullah, Kerkük'teki Kürt okullarından mezun olanların iş imkanlarının bulmamasından Kürdistan Bölgesi yönetimini sorumlu tuttu.
Erbil’in Bağdat ile petrol ihracatı ve gelirleri yüzünden yaşadığı gerginlik, Covid-19 salgınıyla birlikte ciddi bir mali kriz yaşamasına neden oldu.
Kerkük'te bir Kürt okulu sınıfı. Fotoğraf: KirkukNow
Kürt okullarını Arapça okullar için terk eden öğrencilerin kesin resmi kayıtları yok, ancak onlarca öğretmen, onlarca vakanın günlük bazda kaydediliyor.
2019'un sonunda bir grup Kürt öğretmen ve eğitim uzmanı, ailelerin Arap okullarına yönelmesinin ardından ebeveynleri çocuklarını Kürt okullarında tutmaya teşvik etmek için “Anadilde Eğitim” adı altında bir kampanya başlattı.
Kerkük'te Kürtçe eğitimine geri dönmeyi reddeden öğretmen Selam Aziz, Arapça eğitim veren bazı özel okullarda 1500 öğrencinin 700-800'ünün Kürt okullarına katılmaya hazır olmayan Kürtler olduğunu söyledi.
Kerkük'teki Kürt eğitim müdürlüğünün rakamları, Kürt ailelerinin onlarca yıllık hayalleri için artık fanatik olmadıklarını gösteren bir referans, Kürtçe eğitimi altındaki çocukların 2019-2020 müfredat yılında geçen yıla göre 2019-2020 öğretim yılında 3.000 kişi azaldığını gösteriyor.
Aziz, 2017'den beri tartışmalı bölgelerde Kürtçe eğitiminde değişiklik yapılması için bir proje üzerinde umutsuzca çalıştığını belirterek, “Öğrencilerin kendilerini güvende hissetmelerini ve gelecekte işe alınmalarını ve Bağdat'ta maaşlı meslektaşlarıyla aynı ayrıcalıklara sahip olmasını sağlamalıyız” diyor.
Aziz, "Öğrencilerin kendilerini güvende hissetmelerini ve gelecekte işe alınacaklarını ve öğretmenlerin Bağdat'ın maaşlı meslektaşlarıyla aynı ayrıcalıklara sahip olmasını sağlamalıyız" dedi.
Müfredatların Kerkük'ün hassas statüsüne ve Suriye sınırındaki Ezidilerin etnik-dini azınlığına ev sahipliği yapan Şengal'den başlayan tartışmalı bölgelere, Musul üzerinden Kerkük'e ve Hanakin'e kadar uyum sağlayacak şekilde uyarlanmasını öneriyor.
Yükseköğretim bakanlığının lise mezunları için enstitü ve üniversitelerde hem Kürtçe hem de Arapça ders vermesini gerekli gören Aziz, “Kızım Kürtçe okudu ve şimdi üniversite dersi Arapça okuyor. Biz ülkenin ikinci resmi dili olan Kürtçede sınavlara girebileceğini destekleyen bir kanun yok. Konuyla ilgili üst düzey siyasi karar vericilerin harekete geçmesi gerekiyor.
Kürtçe mezunları ülkenin ana dilini mükemmel bir şekilde öğretmiyor. Ülkede iş bulma yarışındalar ve işsizlik geçen yıl yüzde 14'e ulaştı. Merkezi hükümet kamu sektöründeki memur fazlası için istihdamı askıya aldığından, devlet istihdamı mezunlar nesiller için bir hayal haline geldi.
Muhammed Abdulmenaf, Musul Medical'de tıp okumak ve sağlık görevlisi olarak derece almak için 2019 yılında liseyi bitirdi.
“Hocalarımız Arapça ders verirken ben Arapça ne konuşup ne yazabiliyordum. Kerkük'e veya Kürdistan Bölgesindeki enstitülere nakletmek için onay alamadım” diyen Abdulmenaf, anadil eğitiminden gurur duyduğunu ve KYB’nin bu sorunu çözmesi çağrısında bulundu.
Irak yasalarında, profesörlerin her iki dilde de ders vermesine izin veriliyor ancak hiçbiri iki dile tam olarak hakim değil.
2017 olaylarının ardından Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) taraftarları, Kerkük'ten Erbil'e gitmek için ayrılmaları da Kerkük'te Kürtçe eğitiminde boşluk yaşanmasına neden oldu.
Bağdat ile Erbil arasındaki siyasi gerginlik, Kerkük'ün enerji temini, içme suyu, kanalizasyon, sağlık ve eğitim gibi temel kamu hizmetlerinin gelişmesine neden olduğundan, özellikle tartışmalı bölgelerde Kerkük'ü terk etti.
Kerkük'teki Kürtçe Eğitim Müdürü Şerzad Reşid, sorunu çözmek için adımlar attıklarını söyleyerek, yeni kurallara göre, altıncı sınıfı geçmeden önce öğrencilerin nakillerinin yasaklanmasını içeriyor, ancak yine de veliler okulların değiştirilmesi konusunda ısrar ediyor.
Şerzad Reşid, “Bazı çocuklar 4 ve 5’inci sınıflarda çok iyi geçiyor. Ancak veliler hala onları Arapça eğitimine geçirmek için ısrar ediyor, bu bizim için bir şüphe konusu” dedi.
