Ammar Aziz

Kürdistan Bölgesi’ndeki Hristiyanlar, atalarından kalma taşınmaz mal ve topraklarının bölgedeki aşiret liderleri ve nüfuzlu şahsiyetler tarafından el konulduğundan şikayetçidir. Konu hazırlanan dosyaylar Bakanlar Kurulu’na taşındı ancak dosyanın kaybolmasıyla, konunun araştırılması için yeni bir komite oluşturuldu. Hristiyan vatandaşlar, sorunlarının çözüleceğinden umutlu değiller.

Hristiyan bir heyetin geçtiğimiz haftalarda Kürdistan Bölgesi Parlamentosu'na yaptığı ziyaretin ardından, Hristiyanların on yıllardır devam eden mülk ihlali sosyal medyada da gündeme geldi.

Hristiyanların sorunlarını iletmek için Parlamento'yu ziyaret eden heyet, sorunlarının çözülmemesi halinde istenmeyen sonuçların ortaya çıkacağından endişe ettiklerini dile getiriyor.

Dedem 1922'de bu köye geldi ve bu topraklar bizim adımıza kayıtlıdır

Duhok’un Akre ilçesine bağlı Dinarte nahiyesine bağlı Xêlane köyünde yaşayan Hristiyan İşu İnyuya Yaqo, “Toprağımızın üç dönümüne el koydular. Dedem 1922'de bu köye ve bu topraklara geldi. Şu anda bu topraklarda bizim adımıza kayıtlıdır. Ancak sırtlarına aşireti alanlar tarafından toprağımıza el konulmuş durumdadır” dedi.

Bir yıl önce, Akre Mahkemesi üç dönüm arazisini kendisine iade edilmesi kararı verdiğini dile getiren Yaqo, “Ancak mahkemenin kararını görmezden geldiler ve araziyi bana iade etmeyi reddettiler ve gerekirse arazinin eşit paylaşılmasını istediler. Asla aşiret kurallarının uygulanmasına izin vermeyeceğim” diye konuştu.

İşu İnyuya Yaqo, “Bazı durumlarda topraklarımızı ele geçirenlerle aramızda gerginlik ve çatışmalar oldu ama aramızda kan dökülmedi...Bölgemizi terk etmeyeceğiz ve onları kimseye bırakmayacağız” diyerek,Kürdistan Bölgesi hükümetinden sorunun biran önce çözmesi çağrısında bulunarak, sorunun çözüleceğinden de umutlu olmadıklarını sözlerine ekledi.

Akre ilçesinde yaşayan Hristiyan rahip Andreas Mikhail, “Sadece Dinarte nahiyesine bağlı köylerde 150 Hristiyan ailenin topraklarına el konuldu. Alınan toprakların üzerine evler inşa ettiler” ifadelerini kullandı.

2018 yılında hazırlanan raporda Hristiyanların, Kürdistan Bölgesi Yönetimi'ne sunduğu istatistiklere göre Duhok genelinde 54 köyde Hristiyanların topraklarına yönelik ihlaller yaşandı ve bu köylerin yarısının sorunu halen çözülmedi.

Erbil’in Ankawa ilçesinde 223 Hristiyan aile, topraklarının kamulaştırılmasına karşı Bakanlar Kurulu ve Parlamento'ya şikayette bulundu, ancak sadece 40 aile tazminat aldı.

2018 yılında Erbil hükümeti, Hristiyanlara ait toprak ve mülk sorununu özel bir komite aracılığıyla ele almaya karar verdi, ancak bu girişimler de herhangi bir sonuç vermedi.

25 Aralık 2020'de hükümet, konuyu takip etmek için altı bakanlıktan temsilcilerin katılımıyla yeni bir komite oluşturdu.

Duhok İl Meclisi üyesi ve 2018'de oluşturulan komite üyesi Linus Odişo KirkukNow’a şunları söyledi: “Kürdistan Bölgesi sınırları içinde Hıristiyan mülkiyet ihlallerine dair tüm belge ve dokümanları Bakanlar Kurulu’na teslim ettik. Bir yıldan fazla bu dosya üzerinde çalıştık” dedi.

Komitenin çalışmalarına dair ise Odişa, “Kendi elimle Bakanlar Kurulu’na tüm belge ve dokümanları teslim ettim ancak 2-3 kez sorduğumda bana dosyanın ellerine ulaşmadığını söylediler”diye konuştu.

Linus Odisho, sorunun Hristiyanların algıladığından daha büyük olduğuna inanıyor ve şöyle diyor, "Hristiyanların topraklarındaki bazı ihlalciler kendilerine karşı mahkeme kararları var, ancak bunları uygulamayı reddediyorlar ve Hristiyanların mülkiyetine tecavüz etmeye devam ediyorlar. Bu sorunu ele almak için irade gerekiyor. Maalesef hükümette bu iradeyi görmüyoruz” ifadelerini kullandı.

Kürdistan Parlamentosu Tarım Komisyonu Başkanı Abdulsettar Macid, suistimali defalarca dillendirdiğini belirterek, “Ankawa'daki bazı Hristiyanlardan şikayet aldım. 450 dönümlük araziye tek başına el koyan bir şirket var. Ve kimse buna itiraz etmemiş” dedi.

Kürdistan Bölgesi Vakıflar ve Diyanet İşleri Bakanlığı Hristiyan İşleri Genel Müdürü Halid Cemal'e göre, Irak ve Kürdistan Bölgesi'ndeki Hristiyanların sayısı 1990'larda iki milyon iken günümüzde 400 bine düştü.

KirkukNow’a konuşan Halid Cemal, IŞİD'e karşı savaş sırasında Irak'ı 250 binden fazla Hristiyanın terk ettiğini söyledi.

Halid Cemal, Kürdistan Bölgesi Hükümeti'nin başlıca sorununun Hristiyanlara ait toprakların bir grup şahsiyet ve aşiret liderleri tarafından el konulduğunu ve hükümetin buna müdahale edebileceğini ardından da Hristiyan vatandaşların zararlarının tazmin edebileceğini kaydetti.

Cemal, hükümetten umutlarını yitirdikten sonra şikayetlerini ABD Dışişleri Bakanlığı, Lahey Uluslararası Mahkemesi ve uluslararası kuruluşlara ilettiklerini belirterek, “Sorun tatsızlaştı. Bu sorun, bölgenin itibarına bir utanç kaynağı ve bu dosyadan birincil derecede bölgesel hükümet sorumludur” diye konuştu.

Hıristiyanlık, İslam'dan sonra takipçi sayısı bakımından Irak'ın ikinci büyük dini olup, Irak Anayasası’nda da tanınmıştır. Anayasada Hristiyanların resmi olarak dili de Süryanice tanınmıştır.

Andrius Michael, mahkemenin kararı ve tapu sicil bilgilerine dayanarak, "En azından mahkemenin kararlarının uygulanmasını istiyoruz” diyor.

Keldani-Süryani Halk Meclisi Kürdistan Parlamentosu üyesi Clara Odişo Yakub, yalnızca Duhok’ta, Hristiyan topraklarındaki ihlallerle ilgili 55 dosyanın hükümetin kurduğu yeni komiteye teslim edildiğini doğruladı.

Clara Yakub, "Tazminat olarak bir miktar paraya ek olarak mahkemenin vereceği bir kararla sorunu çözme garantisi verilecek…Kürdistan Bölgesi Hükümeti'nin dokuzuncu kabinesinin sorunu çözeceğine inanıyoruz” diye konuştu.

Erbil'in Ankawa ilçesinden ve adını söylemek istemeyen üst düzey bir Hristiyan yetkili de,“Son zamanlarda Hristiyanların sahip olduğu 750 dönümlük arazi, Yatırım Komisyonu tarafından bir kişiye projelerde kullanılmak üzere verildi. Biz de Komisyonu, karar tepkimizi ve bu topraklarımızı alma hakkı konusunda bilgilendirdik” ifadelerini kullandı.

Konuyla ilgili Kürdistan Bölgesi Hükümet Sözcüsü Cotyar Adil'den demeç alınmak istendi ancak yaıt alınmadı.

Kürdistan Parlamentosu Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Üyesi Sefin Ağa, Ankawa’da konuyla ilgili son gelişmeyle ilgili, “Ankawa’dan bir heyet parlamentoya gelerek sorunlarını dile getirdi. Yapılan incemelerde söz konusu topraklar onlara aitti. Bakanlar kuruluna gönderdiğimiz bir taleple, sorunun çözülerek, arazilerin kendilerine iadesinin yapılmasını istedik” dedi.

Sefin Ağa, “Partimin değil ancak kişisel görüşüm, Ankawa’da Hristiyanlarının toprak sorununu çözmenin zor olduğunu düşünüyorum, çünkü etkili bir kişi bu topraklarda büyük bir proje kurmayı planlıyor” ifadelerini kullandı.

Kürdistan Bölgesi Oluşumlardan Sorumlu Bakan ve hükümet komitesi üyesi olan Aydın Maruf, ise KirkukNow’a şunları söyledi:

“İl ve ilçe düzeylerinde konuyu takip etmek ve ele almak için çeşitli komitelerin oluşturulması da dahil olmak üzere çeşitli kararlar çıkarıldı. Problemi çözmek için pratik bir şekilde çalışmalar yapılıyor.

Şu anda şikayetleri alma aşamasındayız, ardından şikayetleri dikkatle takip edip daha sonra bunları kanun çerçevesinde ele almaya çalışacağız...Hristiyanların toprakları ile ilgili sorunların çözümünü tamamlamak için belirli bir süre belirlenmedi, ancak Hristiyan kardeşlerimize bu sorunun çözüleceğine dair güvence veriyoruz.”

Sefin Ağa, "Bu komitenin oluşturulması rutin bir prosedür ve herhangi bir yetkisi yoktur. Bu sorunu çözmek çok güçlü bir irade gerektirir" dedi.