Irak’ta Hristiyan toplumunun içinde Süryanice, konuşanların sayısı her geçen gün düşüyor. Hristiyanlar, anadilleri Süryanice yerine Arapça konuşuyor, okuyup ve yazıyor.
Irak Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı Süryanice Eğitim Müdürlüğü, bu sorunun önüne geçmek için Hristiyanların Süryanice yazma ve okumalarını sağlamak için eğitim kursları başlatmış ve bu dile özel okuma yazma merkezleri açtı.
Dil öğretiminde atıla adımlar
“Süryanice okuma yazma bilmiyordum. Bende Süryanice okuma yazma merkezlerinden birine katıldım ve temel ve ek aşamaları geçip mükemmel bir notla mezun oldum” diyor, Teziziye Şorci.
KirkukNow’a konuşan Teziziye Şorci, ulusal diline hakim olmaktan duyduğu mutluluğu dile getirerek, ağırlıklı olarak Ninova’nın kuzeyindeki Hemdaniye’nin Qereqoş nahiyesinde , Süryanice okuma yazma sürecinin desteklenmesi ve başarısı için çağrıda bulundu.
Devrik lider Saddam Hüseyin (1979 - 2003), 80’li yıllarda Irak’ta Süryanice'yi ülke genelinde yasakladı. Böylelikle Süryanice,bazı ailelerde hane içerisinde konuşulmanın yanı sıra Basra, Bağdat, Kerkük ve Ninova’da yaygınlaşan Süryani kiliselerindeki dini törenlerde kullandı.
90’lı yıllarda özerkliğe sahip olan Kürdistan Bölgesi ise Süryanice’nin kullanılmasını destekleyerek, Duhok’un Serseng ve Nehla ilçelerinde bazı okullarda Süryanice okulları açtı.
Ninova, 17 Kasım 2019, Süryanice okuma-yazma kursunda bir sınıf. Fotoğraf: Süryani Eğitim Müdürlüğü
Musul, Bağdat, Kerkük, Basra, Şengal, Erbil ve Emmare’nin yanı sıra Ninova Ovası'nda (Qereqoş) hem Ortodoks hem de Katolik Süryaniler bulunuyor.
Irak'taki Süryaniler, yıllar içinde birçok ihlale maruz kalmış, bu durum özellikle 2003 olaylarından sonra Irak'taki varlıklarının yağmalanması ve çoğunun göç etmesine neden olmuştur.
Süryani Kilisesi verilerine göre, güney Irak, Bağdat ve Musul'da dağıtılan Süryaniler yerinden edildikçe sayıları gün geçtikçe azaldı. IŞİD Ninova Valiliği'nin kontrolünü ele geçirene kadar 60 binden fazla Süryani'nin Irak'tan göç etmesine neden oldu.
Verilerde, Irak'taki Süryani Hristiyan sayısının şu anda yaklaşık 100 bin olduğu tahmin ediliyor. Bunların büyük bir kısmı Irak'ın dışına çıkmıştır ve birçok Süryani aile hala Ürdün, Lübnan ve Türkiye'den Avrupa’ya gitmek için iltica prosedürlerini tamamlamak için beklemektedir.
Okuryazarlık kursları
2015’te IŞİD kontrolü sırasında Erbil şehrinin kuzeybatısındaki Ankawa bölgesinde Süryanice Mar Yaqub Al-Suruci Okuryazarlık Merkezi kurulduktan sonra bu dilde bir dizi okuma yazma kursu başlatıldı. Kursa daha çok Ninova ve Suriyeli Hristiyan göçmenler yoğunluk gösterdi.
Merkezin Müdürü Isam Yeko, "Merkezi yerinden edilme aşamasında kurduk ve yerinden edilenlerin koşulları çok zordu, ancak Süryanice'yi öğrendiler ve büyük başarı elde ettiler" diyor.
İlk yıl kayıt yaptıran öğrenci sayısı yaklaşık 167'ye ulaşırken, 107'si yedi aylık kursun temel aşamasını geçmeyi başardı.
Ninova, 17 Kasım 2019, Öğrenciler kursu tamamladıktan sonra sertifika aldı. Fotoğraf: Süryani Eğitim Müdürlüğü
Ninova’nın tamamı, IŞİD kontrolünden kurtarılmasının ve 2017'de yerinden edilenlerin geri dönüşünün başlamasının ardından merkez, Hemdaniya ilçe merkezindeki kurslarını yeniden açtı. Süryani kasabası Bağdida'da ise üç kursun yapımını tamamladı.
Yako, "Merkez her yıl öğrenci almaya devam edecek ve dil öğretimi ve okuryazarlık sürecini başarılı kılmak için her türlü çabayı gösterecektir" diye konuştu.
Merkez sadece dili öğretmekle kalmayıp, Süryanice şiir, sanat ve kültür kursları açmayı planlıyor.
Hana Soni Piskoposu Hristiyan din adamı Al-Hor, "Süryani dilini öğretme sürecini güçlendirmek ve bu dilde okuma yazma bilmeyenleri sonlandırmaya çalışıyoruz. Hristiyan ve Süryani varlığının otantik ve tarihsel varlığının yok olmamasının da bir kanıtıdır” ifadelerini kullandı.
Vatandaşlık Tezize Sorci, Süryani dilini öğretmeye devam etmeye ve Süryanileri "babalarının ve büyükbabalarının dili" olarak konuşmaya teşvik etmeye çağırdı.
