Irak Parlamento seçimlerinde Şebekler, kendilerine ayrılan tek kota sandalye için sekiz adayla katılırken, daha fazla sandalye kazanmak için farklı partilerden de aday oldu.
Irak Temsilciler Meclisi'ndeki toplam 329 sandalyeden, Ninova Valiliği sandalyelerinde Şebeklere yalnızca bir kota ayrıldı. Bu kota sandalyeyi kazanmak için sekiz Şebek aday oldu.
Sekiz aday arasında kadın aday bulunmuyor.
KirkukNow’a konuşan Şebek kota adaylarından Avukat Saddam Hüseyin Musa, "Sekiz adaydan üçü çekildi ve beş aday şu anda Şebek kotasını kazanmak için yarışıyor" diyerek, ancak sekiz adayın oy listesinde kalacağını ima etti.
Musa, bazı Şebek adaylarının partilerin desteğine sahip olduğunu ancak seçimlerden önce bağımsız olarak girdiklerini söylüyor.
Şebekler, kota sandalyesi ve Hadi Amiri başkanlığındaki Al-Fetih ve Nuri al-Maliki başkanlığındaki Kanun listelerinden katılıyorlar.
Ninova Valiliği sekiz seçim bölgesine bölündü ve tüm bölgelerdeki seçmenler Şebek kota koltuğu için adaylara oy verebilecek.
Ninova, Eylül 2021, Kota koltuğu için Şebek adaylarından birinin seçim propagandası. Fotoğraf: Şelan Hayali
Saddam Hüseyin, Ninova’da önceki seçimlerde Şebek seçmen sayısının 34 bin olduğunu, bu sayının 30 bine düşmesinin beklendiğini belirterek, "Ancak aday sayısı çok ve bu da Şebek oylamasının dağılmasına neden olacak” diyerek, endişelerini dile getirdi.
Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu tarafından hazırlanan seçmen kütüğünde, Şebek seçmeni Irak'taki diğer seçmenlerden ayrı tutulmadı.
Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nun Ninova ofisinde parti ve ittifak işlerinden sorumlu yetkili Riyad Kakai, KirkukNow’a verdiği demeçte, “Kendilerini seçim çerçevesi dışında aday gösteren Şebeklerin sayısını bilmiyoruz. Kota koltuğu için rekabet içindeler, çünkü Şebek bileşenler bazında diğerlerinden ayrılmadılar ve Ninova'nın ayrı bölgelerine dağılmaları nedeniyle, seçmenlerinin gerçek sayısını bilmiyoruz” dedi.
Mayıs 2018'de yapılan bir önceki parlamento seçimlerine 15 adayla katılan Şebek, Şii Fetih İttifakı çerçevesinde biri kota diğeri ise mecliste olmak üzere iki sandalye kazanmayı başarmıştı.
Kapatılan Ninova İl Meclisinin bir üyesi olan Xezwan Dawud, Şebek bileşeninin bir parçası olarak, bir Şebek’i Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) dışında Kürt partilerinin aday göstermedikleri için eleştirdi.
Dawud, "Şebek adayları Şii partilere yakın ve meclise girmeyi başaranlar Kürtlere sırt çeviriyorlar ve bu Şebeklere zarar veriyor" dedi.
Resmi istatistikler, Irak'ta yüzde 60'ı halk mezhebine, geri kalanı Sünni mezhebine mensup Şebeklerin sayısının 300 bin ila 350 bin arasında olduğunu gösteriyor. Şebek vatandaşların çoğu Beşika, Bertela, Hemdaniye, Tel Kaif bölgelerinde, Musul şehrinin bazı mahallelerinde ve Ninova Ovası'nın bazı köylerinde yaşıyor.
KDP 17. Teşkilatı Seçimler Ofisi Şefi Menaf Hasan, "Komisyon, adayımızı genel meclis koltuklarının ağ bileşeninden çıkardı, bu konuda hiçbir şey yapamadık, elbette adaylarımız olması gerekiyordu, ancak seçmenlerimiz diğer adaylarımız için oy kullandı" dedi.
Menaf, aldıkları bilgilere göre Şebek seçmen sayısının 30 bin ile 35 bin arasında değiştiğini, Kürt partilerinden hiçbirinin Şebek adayı göstermediğini ve bunun Ninova'daki toplam Kürt oylarına zarar vereceğini söylüyor.
Ninova'daki diğer azınlıklar gibi Şebekler de 2014 yılının ortalarında İslam Devleti (IŞİD) militanları tarafından zulme maruz kalarak Kürdistan Bölgesi’ne yerleşmek zorunda kaldı. 2017'den sonra yerinden edilen aileler geri dönmeye başlarken, Kürdistan Bölgesi'nde şu anda yaklaşık 664 bin yerinden edilmiş insan var, bunların yüzde 10'u Şebek, Kakai, Türkmen ve Ermeniler gibi dini ve ulusal azınlıklara ait.
Ninova, Eylül 2021, Irak Parlamento seçim adaylarının Musul sokaklarındaki posterleri Fotoğraf: Şelan Hayali
Kendisini Kürdistan Bölgesi'ndeki bir Şebek Temsilcisi olarak tanımlayan Salim Muhammed, "Şebek vatandaşları, Şebek bileşeninden aday göstermedikleri için Kürt partilerinden rahatsızlar. Kota koltuğu ne olursa olsun Arap partileri ve ittifaklarının çerçevesinde yapılıyor” sözlerini kullandı.
Irak parlamentosundaki 329 sandalyeden sadece 9'unu dini ve etnik gruplara ayıran seçim yasasına göre, Irak'taki seçmenler, ulusal, dini ve mezhepsel aidiyetlerine bakılmaksızın, kendi illerindeki seçim bölgelerindeki kota adayları için oylarını valiliklerinde kullanabilirler.
67 aday onları kazanmak için yarışıyor
Azınlıklar için kota sandalyeleri şu şekilde dağıtıldı: Hıristiyanlar için beş ve Şebekler, Ezidiler, Saben Mendai ve Feyli Kürtler için birer sandalye.
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Musul Merkezi medya yetkilisi Gani Surçi, "Her seçimde Şebek adaylarımız vardı ama bu sefer üç nedenden dolayı bir aday ortaya koymadık. Birincisi. 16 Ekim 2017 olaylarından sonra ikinci neden, bir Şebek adayımız olsaydı büyük baskı altında kalacaktı, üçüncü neden ise adayın yeterince oy alamamasıdır" dedi.
Surçi, Şebeklerin yaşadığı bölgelerdeki silahlı Şii partilerinden birinin hegemonyasının, Kürdistan İttifakı'nın oluşturduğu bir dönemde "Kürt partilerinin ve Kürt adaylara oy vermeyi düşünenlerin oylarını büyük ölçüde etkileyeceğine" inanıyor.
Gani Surçi, Kürdistan Yurtseverler Birliği ve Değişim Hareketi'nin Şebek vatandaşların oylarına talip olduğunu da söyledi.
Ninova Valiliği'nde 1 milyon 500 bin seçmen bulunurken, Ezidiler, Hıristiyanlar ve Şebekler için üç kota koltuğuna ek olarak Ninova Valiliği'ne tahsis edilen 31 meclis sandalyesi için 420'den fazla aday yarışıyor.
