Irak’taki çok sayıda iç göçmen, resmi devlet belgelerine sahip olmadıkları için kendilerine Korona aşısı yapılmamasından endişe ediyor.
Kimlik, Irak vatandaşlık belgesi veya medeni durum kartı gibi resmi belgeleri olmayan göçmenler, en az ikamet kimlikleri olmadıkça Korona aşısı olamıyor.
Edinilen bilgiye göre, ikamet kimliğine göre aşı yaptıran kişilere, resmi belgeleri olmadan aşı kartı düzenlenmiyor.
Duhok’taki Kebertu Kampı aşı merkezinde hemşire olan Azize Halil, “Aşı olmak isteyen herkesin Irak vatandaşlık belgesi veya nüfus cüzdanı gibi resmi bir belgeye sahip olması gerekiyor. Aksi takdirde kendisine aşı kartı veremiyoruz, Sağlık Genel Müdürlüğü'ne sevk ediyoruz” dedi.
Sağlık Genel Müdürlüklerinde, yerinden edilenlerin ikamet kimliklerine göre Irak vatandaşlık belgesi kendilerine yeniden düzenlenene kadar aşı yaptırabilmeleri için form düzenleniyor.
“Yakın zamanda döndüm, tüm resmi belgelerimi kaybettim, bu yüzden aşı olamıyorum”
Duhok Sağlık Müdürlüğü Enformasyon görevlisi Hamza Muhammed, KirkukNow’a, “Resmi belgelerini kaybeden yerinden edilmiş kişiler, herhangi bir sorun yaşamadan ikamet kimlikleri üzerinden aşı dozlarını alabilirler” diye konuştu.
Evlerinden yerinden edilen ve başka bölgelerde ikamet eden vatandaşlara güvenlik birimlerince yapılan güvenlik kontrollerinden sonra verilen ikamet kimlik kartıdır.
IŞİD esaretinden sağ kurtulan Roza Emin Berakat, “Aileme kısa süre önce döndüm, tüm resmi belgelerimi kaybettim, bu yüzden aşı olamıyorum” diyor.
Ağustos 2014'te Irak ve Şam İslam Devleti (IŞİD) mensupları 6 binden fazla Ezidi’yi kaçırdı, bunların neredeyse yarısının akıbeti hala bilinmiyor.
IŞİD'den kurtarıldıktan sonra bir süre Suriye'de kalan, ardından şubat ortasında Irak'a dönen Roza, şu anda Hanki Kampında yaşıyor.
Roza Emin Berakat, “Irak vatandaşlığına dair hiçbir resmi belgem bulunmuyor ve belgeleri almak için resmi sürece başvurdum. Daha sonra aşı olacağım ama şimdi aşı yapamıyorum çünkü adımı kaydettirecek herhangi bir belgem yok” diye konuştu.
Video: Duhok, Mart 2022, Kebertu Kampındaki bir aşı merkezinde hemşire, aşı olmanın şartlarını anlatıyor
Duhok’un Simele nahiyesinde yer alan Hanke Kampı, 14 binden oluşan 2 bin 600'den fazla aileye ev sahipliği yapmaktadır.
IŞİD saldırılarının ardından yerlerinden edilen veya örgütün kontrolünde kalan binlerce vatandaş resmi belgelerini kaybetti.
KirkukNow, Kürdistan Bölgesi'nde ikamet eden ve belgelerini kaybeden yerinden edilmiş kişilerin sayısına ilişkin istatistik elde edemedi, ancak İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün 2019 yılında yayınladığı bir istatistiğe göre, Irak'ta en az 156 bin yerinden edilmiş kişi belgelerini kaybetti.
Hemşire Azize Halil, “Resmi belgesi olmayan hiçbir yerinden edilmiş kişi almadık. Şimdiye kadar tamamı resmi belgesi olan yerinden edilenlere 6 bin doz aşı dağıttık”diyor.
Kebertu 1 ve Kebertu 2 kampları, Simele İlçesi sınırları içerisinde yer almakta ve 23 bin kişiden oluşan 4 bin 600'den fazla aileyi barındırmaktadır.
“Uluslararası aşı kartını doğrudan almak istediğim için henüz aşı olmadım”
Kebertu kampındaki Korona Aşı Merkezi Müdürü Abdulhamid Dawud, KirkukNow’a,“Resmi belgesi olmayan kişiler Duhok Valiliği'ndeki Asayiş'e (güvenlik) veya Sağlık Genel Müdürlüğü'ne gidip oradan belge getirebilirler. Getirecekleri bu belgeyle onlara aşı yapıyoruz”dedi.
Bir doz aşının alınması için ulusal kart, medeni durum kartı veya Irak vatandaşlığı belgesi gibi resmi bir belgenin üçlü adının ve numarasının sağlık merkezi formuna kaydedilmesi ve ardından elektronik olarak kaydedilmesi gerekir.
Duhok Sağlık Müdürlüğü Basın Sorumlusu, “Resmi belgelerini kaybeden 10'dan fazla göçmen vakası olmadı” dedi.
2017 yılında Irak federal hükümeti, Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile koordineli olarak, IŞİD kontrolü döneminde onları kaybeden yerinden edilmiş kişilere kimlik kartları ve diğer resmi belgelerin düzenlenmesine başladı.
IŞİD'in pençesinden kurtulan Mazin Salim (18), geçen yılın ilk çeyreğine kadar vatandaşlık belgesine sahip değildi. Ancak şimdi Irak vatandaşlık belgesine sahip ve aşı olabiliyor. Pasaportu varsa, aşı kartı veya Uluslararası Aşı Kartı olarak da adlandırılan her hangi bir kart alamıyor.
Bersiv Kampından Mazin Salim, “Aşıyı henüz olmadım, çünkü aşı olduktan hemen sonra uluslararası aşı kartını almak istiyorum. Bunun için ise pasaport sahibi olmam gerekiyor” dedi.
Duhok, Mart 2022, Korona aşı merkezinde yerinden edilen vatandaşların isimlerinin kaydedilmesi Fotoğraf: Ammar Aziz
Bersiv 1 ve Bersiv 2 kampları, Zaho bölgesinde bulunuyor. Bu kamplarda 12 bin kişiden oluşan 2 bin 500 yerinden edilmiş aile yaşıyor.
Mazin Salim, 2014 yılında Şengal’in Hanasur Kampına bağlı Başok Köyünde 10 yaşındayken IŞİD mensuplarınca kaçırılmıştı.
Mazin Salim, Şubat 2019'da IŞİD esaretinden kaçtı, ancak babası hala kayıp.
Şu anda Bersiv Kampında yaşayan Mazin, "Belki belirli bir kurum veya kuruluştan yurt dışına çıkmamız için davet alırız ya da aşı yaptırdıktan sonra tedavi amaçlı ya da başka bir ihtiyaç için seyahat etmemiz gerekebilir” diyor.
Kürdistan Bölgesi Yönetimi'nde Sağlık Bakanlığı'nın talimatlarına göre uluslararası aşı kartı almak için iki doz Korona aşısı yaptırmak ve kişinin adının elektronik ortamda kayıtlı olması ve pasaport sahibi olması gerekiyor.
Yerel bir STK olan Tolay'ın Ezidileri Kurtarma Örgütü Direktörü Derviş Coki Cerdo, “IŞİD'in pençesinden kurtulanların yeniden Irak vatandaşlık belgesi ve diğer resmi belgeleri almalarına yardımcı oluyoruz. Aşıyı bulmakta zorlanılıyor. Çünkü davasını takip etmek ve sorunu çözmek için bize bilgi verecek resmi belgeleri yoktu” dedi.
Resmi belgesi olmayanların ise yakın zamanda ailelerinin yanına dönenler olduğunu belirten örgüt, bunun için kamplarda bir kampanya başlattıklarını belirterek, “Örneğin 4 ay önce Hanke Kampını ziyaret ettik ve hayatını kaybedenlere yardım ettik. Resmi belge ve belgelerini Vatandaşlık Dairesinden almak için bir ekip aracılığıyla başvurduk” diyor.
Resmi bir belge olmadan aşı yaptıran her vatandaş, kendisine verilen kod ile aşı merkezini ziyaret ederek aşı kartı alabilir.
Kürdistan Bölgesi İçişleri Bakanlığı Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nin istatistiklerine göre, Kürdistan Bölgesi'nde 664 binden fazla yerinden edilmiş insan var, bunların yaklaşık 280 bini Duhok’ta yaşıyor, çoğu Ninova'dan ve bunların yüzde 30'unu Ezidiler, yüzde 7'sini Hristiyanlar, geri kalanı ise Kürtler, Sünni Araplar, Şebekler, Ermeniler, Türkmenler ve diğer bileşenler oluşturuyor.
Duhok Valiliği Sağlık Genel Müdürlüğü Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanı Mesud Hasan Salih, “Toplam vatandaştan sadece 15'ininn resmi belgesi yok. Ama onlar da aşıyı aldılar. İkamet kimliğine göre, onlara aşı kartı verilmedi” diyor.
Mesud Hasan Salih, aşıyı resmi bir belge olmadan yaptıran her vatandaşın kendisine verilen kod ile aşı merkezini ziyaret ederek vatandaşlık belgesi veya diğer resmi belgeleri aldıktan sonra aşı kartı alabileceğini açıkladı.
Ancak pasaport sahibi olmanın uluslararası aşı kartı almak için önemli bir koşul olduğunu ve bu kart olmadan bir vatandaşın bunu alamayacağını vurguladı.
Duhok Valiliği'nde, valilik nüfusunun birden fazla kişiye ulaştığı bir dönemde, yerinden edilmiş ve diğerlerini ayırmadan sadece ilk dozu hesaplayan Irak Sağlık Bakanlığı'nın istatistiklerine göre yaklaşık 480 bin kişi Korona aşısı oldu. Toplamda ise bir milyon 600 bin kişi.
Kürdistan Bölgesi Yönetimi'nde Sağlık Bakanlığı'nın istatistiklerine göre Duhok Valiliği'nde Korona virüsü bulaşan kişi sayısı 145 binden fazla kişiye, virüsten ölenlerin sayısı ise bin 834 vakayı aştı.
