Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Dışındaki Kürdistani Bölgeler Genel Kurulu Başkanı Fehmi Burhan, Kürt liderlerinin 140. Maddenin uygulanmadığı hiçbir Irak hükümetinde yer almaması gerektiğini söyledi.
Anayasanın 140. Maddesinin uygulanmasını izlemekle sorumlu olan Fehmi Burhan, Kirkuk Now’a verdiği röportajda, maddenin sadece yüzde 20'sinin ve Kürdistan Bölgesi'nin uygulandığını söyledi.
KirkukNow: Yeni Irak hükümetini kurma müzakerelerinde 140. Madde nereye konuldu? Kürt liderleri özellikle KYB ve KDP, müzakerelerde bu maddenin uygulanmasından ziyade kendi kazanımlarını öncelik vermekle suçlanıyor…
Fehmi Burhan: Tartışmalı bölgeler için çok mücadele verildi, çok kan döküldü.
Kanımca 140. Madde hükümeti kurmak için yapılan tüm toplantılarda geniş yer kapladı. Bu röportajı Kürt siyasi liderliğine ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne sormak için bir fırsat olarak görüyorum; Ayrıca KYB ve KDP'yi yeni bir Irak hükümeti kurmak için Şiilerle yaptıkları görüşmelerde Kerkük ve Kürdistani bölgeleri sorununu anayasa ve 140. Madde'nin uygulanması dışında bir öncelik haline getirmekten sorumlu tutuyorum.
140.Maddeyi baştan kabul etmemeliydik
KirkukNow: Anayasa değişikliği konusunda gayri resmi bir tartışma var, sizce 140. Madde bu bağlamda değiştirilmeli mi?
Fehmi Burhan: Bu maddeyi kabul etmemeliydik. Ben hiçbir milletin topraklarını anayasal bir işleme soktuğunu görmedim. Bütün tarihi deliller bunu kanıtlamıştır. Bu, olduğu gibi uygulanması için mücadele etmemiz gereken bir anayasa maddesidir.
KirkukNow: Anayasanın 140. Maddesinin ne kadarı üç aşamada uygulandı?
Fehmi Burhan: Yüzde 20'den az uygulandı.
KirkukNow: Bu maddeye göre son aşama ve referandum yapılırsa herhangi bir tartışma bölgesini kaybetme riski var mı?
Fehmi Burhan: Olabilir ama bölgeyi tam olarak adlandıramam.
KirkukNow: Hangi bölgeleri kaybedileceğinden şüpheleniyorsunuz?
Fehmi Burhan: Evet, şüphelerim var, hiç şüphem yok ama birçok alanda doğru, çünkü yapılan bozulmanın miktarını ve ne kadar tehlikeli olduğunu biliyorum.
KirkukNow: Bu bölgeleri adlandırabilir misiniz?
Fehmi Burhan: Bu başka bir görüşme olsun ama Kürt halkının düzenlediği referandum ve 16 Ekim 2017 olaylarının ardından (Peşmerge'nin geri çekilmesi ve federal hükümet güçlerinin çatışma bölgelerine dönmesi) sonrasında yaşanan bozulmanın boyutu arttı.
Anayasanın 140. Maddesinin yüzde 20'si uygulandı
KirkukNow: Sizin dediğiniz gibi “dekolonizasyon” konusunda herhangi bir istatistiğiniz var mı?
Fehmi Burhan: Elimizdeki haberlere göre; Şengal’deki durum ortada.Kerkük'ün çevresindeki ilçeler bile Kerkük'e girdi. Irak hükümeti Şengal’deki durumu normalleştirmek için anlaşmayı uygulamaya hazır değil. Bütün bunlar mesaj. Kürt siyasi liderliği bugün bu mesajı anlarsa yarından daha iyi olacaktır.
KirkukNow: Irak hükümetinin 140. Maddeyi uygulamak istemediğini gösteriyor. Kürt tarafının bu süreçteki baskısı ve sorumluluğu nedir?
Fehmi Burhan: Hepimizin sorumlulukları var ama boyutları farklı. Irak hükümetinden 140. maddeyi uygulamasını beklemememiz gereken bir nokta daha var ama pes etmememiz ve uluslararası toplumu çizgiye çekmememiz gerekiyor.
KirkukNow: Siz “dekolonizasyon”dan bahsederken 140. maddenin uygulanmasına yönelik komitenin çalışmaları çok yavaş veya durmuş durumda, peki bundan sonraki adım nedir? Ne yapacaksınız?
Fehmi Burhan: Komite feshedilmedi ama şimdi güney bölgeleri için çalışıyor. Kürt bölgeleri için çalışmıyor ve uzun zaman önce ayrıldı, bu yüzden Irak hükümetinin bu tür bir düşünce ve çalışma yöneliminden dolayı endişeliyiz.
Şimdiye kadar kurulan Irak hükümetleriyle toprak meselelerimiz oldu, bu yüzden hükümet bu bölgeleri diyalog ve rasyonel bir bakış açısıyla Kürdistan Bölgesi'ne geri döndürmek için bu kadar kolay baskı altına girmeyecek, ki bu sürekli mücadeledir. Bu aşamada anayasal bir mücadele gerekiyor.
Bozulma ekim olaylarından bu yana arttı!
KirkukNow: Siyasi ve idari çatışmaların yanı sıra Şengal gibi birçok çatışma bölgesinde askeri gerilimler de var, o bölgedeki sorunları çözmek için neler yaptınız?
Fehmi Burhan: Heyet olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi dışında herhangi bir Kürdistani bölge için doğrudan bir şey yapamayız, yaptığımız işin hukuki boyutu ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne haber vermeliyiz. KYB ve KDP gruplarıyla görüştük ve görüşeceğiz. Gelecekte diğer gruplarla da görüşeceğiz.
Cumhurbaşkanlığı ve Bağdat'taki tüm bakanlıklarımız bu bölgelerin takibinden sorumludur. Cumhurbaşkanı ile telefonda görüştük, inisiyatif aldı ve bize destekleyeceğini ve bölgeye ilişkin durumu ele alacağına söz verdi.
KirkukNow: Kerkük ve diğer çatışma bölgelerinin yönetimindeki değişikliklerden sonra Kürt mahallelerine hizmet vermede bir farklılık oldu mu?
Fehmi Burhan: Kerkük Valisi, bölgeler arasında büyük fark yaratıyor. Şehrin bütçesinin yüzde 80'i Kerkük dışında, kalanı Kerkük'te harcanıyor. Diğer bölgeler ayrımcılığa uğradı ve ediliyor.
Bu nedenle, Kürdistan Bölgesel Yönetimi dışındaki Kürdistani bölgelerinde durumu çözmeye yardımcı olmazsa hiçbir hükümete girmememiz gerektiğini söylüyorum.
Kürdistan topraklarında Irak mahkemelerine yüzlerce şikayette bulunuyoruz
KirkukNow: Kerkük'te ve diğer tartışmalı bölgelerde Kürt ve Arap çiftçiler arasındaki tarım arazilerinin mülkiyeti, halen askıda kalan ve zaman zaman gerginliğe neden olan konulardan biri. Bu sorunu çözmek için ne gibi çabalarınız var?
Fehmi Burhan: Mahkeme, Dakuk ilçesinde Kürt çiftçiler lehine çok sayıda araziye karar verdi ama bu sorunun bittiği anlamına gelmiyor. Çünkü Kürt çiftçiler her gün protesto yapıyor. Irak Bakanlar Kurulu'nun Baas Devrim Konseyi'nin tüm kararlarını (Arap çiftçilere sözleşmeli tarım arazisi verme kararı) iptal eden bir kararıdır, ancak uygulanmamaktadır.
KirkukNow: KYB ve KDP, 16 Ekim olaylarından sonra Kerkük Valisinin atanması konusunda neden anlaşamadı?
Fehmi Burhan: KYB ve KDP'nin karşı karşıya olduğu sorunlar yavaş yavaş çözülüyor. Her iki taraf da tehlikelere ve zorluklara birlikte göğüs germezsek durumun ciddi olduğunu anladı.
