Nadia, yaşamında maruz kaldığı şiddet ve baskı nedeniyle kendini yakmaya çalıştı, olaydan kurtuldu ancak bu sefer yasal haklarından mahrum bırakıldı.
Nadia, “Çocuklarımız için tövbe etmesini umarak kocamdan gelen tüm şiddete göz yumdum ama artık dayanamadım” diyor.
Kerküklü bir kadının takma adı olan Nadia, erkek arkadaşıyla 2019 yılında evlendi ve evlilikten kısa bir süre sonra sorunlar ortaya çıktı.
KirkukNow’a acılar içinde hikayesini şöyle anlatıyor, “Benden çok şüphelendi. Daha sonra yatağını ayırdı ve sonra başka bir kızla ilişkisi olduğunu öğrendim” dedi.
3 yaşlarında biri kız ikiz çocuk annesi
“Bir gece kocamın beni aldattığından emindim. Yaptıklarından pişman olmayacağını ve beni istemediğini biliyordum, bu yüzden sabaha kadar uyumadım” diyen Nadia, çocuklarını baba evine götürür ve onlara iyi bakmalarını ister.
Nadia, aynı gün, Ocak 2022'de kendini yakmakla tehdit ettiğini ve kocasından başka bir kadını terk etmesini istediğini, ancak kocasının onu görmezden geldiğini ve başka bir odaya gittiğini söylüyor
“Eve döndüm ve kendimi yaktım. Çığlık atarak evin içinde koşuyordum. Çok acı çekiyordum. Kanepe ve ev yandı. Ev ateş ve dumanla doldu. Avlu kapısına gittim, orada kocam ve komşular ateşi söndürdü.”
Nadia'nın vücudunun birçok yeri, özellikle yüzü, elleri ve bacakları yanıklara maruz kaldı, ancak yanıklar midesine ulaşmadı, bu da onu ölümden kurtardı. Olaydan sonra Nadia ve kocası arasındaki sorunlar derinleşti.
Kerkük, 2015: Aktivistler kadına yönelik şiddeti protesto ediyor. KirkukNow
Resmi istatistikler Kerkük'teki Azadi Hastanesi'nin yanık bölümüne 2022'nin başından ağustos ayının sonuna kadar 190 yanık vakası gönderildi.
Geçen yıl, aynı hastanede 242 yanık ve kendini yakma vakası kaydedildi, bunlardan üçü erkek 62'si yaşamını yitirdi.
Basına konuşma izni verilmediği için isminin açıklanmamasını istemeyen yanık merkezinden bir kaynak, “Hastaneye gelen yanık vakaları aile içi şiddet ve sosyal sorunlardan kaynaklandı” dedi.
Sağlık kaynaklarına göre yüzde 40-50 yanıkların yaşama şansı düşükken, hastaneye başvuranların çoğunda yüzde 90 ve üzeri yanık vakasına rastlandı.
Hastanede sadece 12 yatak bulunuyor; ayrıca Diyala ve Selahaddin illerinden de hasta kabul ediyor, bu nedenle bazen yanık hastalarını Süleymaniye'deki hastanelere yatak yetersizliğinden gönderiliyorlar.
Nadia, yanıkları nedeniyle Kerkük Hastanesinde 15 gün tedavi gördü, ardından birkaç ay Süleymaniye’de hastanesine nakledildi.
“Emniyete sorumlunun kocam olmadığını söyledim”
Nadia, “Ben hastanedeyken kocam bana hizmet etti. Gözyaşları içinde bana sarıldı ve sen yansan da ölene kadar benimle kalacağını ve bana çocuklarının annesi olduğumu söyledi” diyerek, sözlerine şöyle devam etti:
“Kocamın güvenlik güçlerine verdiğim ifadede adını anmamak için bana hizmet ettiğine inandım. Emniyete de ‘Kızdım ve kendimi yaktım ve kocam masumdur’ dedim.”
Kerkük Emniyet Müdürlüğü'nün istatistiklerine göre, 2022'nin ilk altı ayında ilde 11'i kadın olmak üzere 16 "intihar" vakası kaydedildi.
Kerkük'te bu yılın ilk iki ayında 122'si kadına, 500'ü 2021'de eşler arası kavgalar ve evlilik içi ihanet olmak üzere 149 aile içi şiddet vakası kaydedildi.
Kerkük Polis Komutanlığı Sözcüsü Teğmen Amir Nuri, KirkukNow'a, kendini yakma vakalarının çoğunun şiddetten kaynaklandığını söyledi.
Güvenlik prosedürlerine göre, soruşturma ekibi kendini yakma ve intiharın gerçekleştiği yeri inceliyor, ardından hayatta olan mağdurun ifadesini alıyor.
Amir Nuri, bu yılın başından bu yana 13'ten fazla kendini yakma, cinayet ve intihar vakasına atıfta bulunarak, “Araştırdığımız yanık vakalarının tümü aile içi şiddetten kaynaklandı” dedi.
23 Şubat'ta Kerkük'ün güneyindeki Dakuk semtinde dört kız annesi 38 yaşında bir kadın, kocasının ikinci kez evlenmesinin ardından kendini yakarak öldürdü.
4 Temmuz'da Kerkük acil durum ekipleri, çocuğuyla birlikte intihar etmeye çalışan bir kadını kurtardı.
Kerkük, Temmuz 2022: Polis, köprüden atlamaya çalışan bir kadını kurtardı. KirkukNow'a özel
Birleşmiş Milletler (BM) Irak Temsilciliği, geçen nisan ayında yaptığı açıklamada, koca tarafından taciz, eşleri ateşe verme ve kadınların kendini yakma, kendine zarar verme, gençlere yönelik cinsel istismar ve kadın intiharı gibi sosyal şiddet vakalarının artmasından endişe duyduğunu açıkladı.
Nadia'nın sorunları kendini yakmasıyla ve evinin yakılmasıyla bitmedi.
“Tanıklık edip kendimi suçladığım anda kocam davranışını değiştirdi ve eskisinden daha da kötü oldu ve verdiğim ifadeden de pişman oldum” dedi.
Nadia, sonuncusu Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde olmak üzere yüzünde ve vücudunda birkaç estetik ameliyat geçirdi.
Nadia, “Bir gün kocam yüzün ve vücudunun bozuk olduğunu ve boşanmamız gerektiğini söyledi. Tekrar evleneceğini söyledi. Ya boşanmamı ya da çocuklarımla yalnız kalmamı istedi, ben de boşanmayı seçtim. Şimdi, çocuklarımla birlikte ailemin yanında yaşıyorum ve boşanma davasının son duruşmasını bekliyorum” diye konuştu.
Yüksek Yargı Konseyi'nin son istatistiklerine göre, geçen ağustos ayında Kerkük'te 197 boşanma kaydedildi.
Kerkük'te avukat olan Aheng Enwer, KirkukNow'a şunları söyledi:
“Her yıl kendini yakma vakaları alıyoruz. Kadınlar bazen kocalarını suçlarlar, ancak yasa iki görgü tanığı gerektirdiği için bu kanıtlanamaz. Yasaya göre, kurbanın akrabaları, hatta oğulları ve kızları bile babaları aleyhinde ifade verir ve onu kendini yakmanın faili olarak tanımlarsa, ifadeleri mahkemede kabul edilmiyor.”
Birçok kendini yakma vakası var, ancak aileler nadiren mahkemeye gidiyor ve olayın gizli kalmasını istiyor.
Irak Ceza Kanunu'nun 408. Maddesi, herhangi bir şekilde intiharı teşvik eden veya intihara yardım eden kişinin yedi yıla kadar hapis cezasına çarptırılacağını, ancak mağdurun hayatta kalması halinde azmettiricinin hapisle cezalandırılacağını belirtmektedir.
İntihar eden kişi 18 yaşından küçük ise, azmettiren kasten adam öldürmekle suçlanır, intihara teşebbüs eden kişi cezalandırılmaz.
Aheng Enwer, şunları söyledi:
“Birçok kendini yakma vakası var, ancak aileler nadiren mahkemeye gidiyor ve olayın gizli kalmasını istiyor ya da kızımız yeni öldüğü için şikâyette bulunmamanın daha iyi olduğunu söylüyor. Kız çocukları ve evli kadınların aile içi şiddet vakalarını mahkemelere taşımamaları yasal farkındalık eksikliğinden kaynaklanmaktadır.”
Kerkük ilinde başta aile içi olmak üzere çeşitli nedenlerle şiddete maruz kalan veya hayatı tehdit edilen kadın ve kız çocuklarını barındıracak sığınma evleri bulunmamaktadır.
31 yaşındaki Samia, "Kız kardeşim kocası tarafından her gün dövüldüğü için daha fazla yaşayamadı ve çocuklarını aldıkları için kendini yaktı" dedi.
Rumuz isim kullanan Samia, 2019 yılında 43 yaşında ciddi yanıklar nedeniyle hayatını kaybeden ablasının hikayesini KirkukNow'a şöyle anlattı.
“Onun tarafından kınanmadan veya dövülmeden hiçbir gün geçmedi. Bütün vücudu morluklar içindeydi. Kocası onun için evi cehenneme çevirdi. Çocuklarının hatırına ve utanma korkusuyla onu kocasına geri gönderen anne ve babama geri döndü.”
Samia'nın ablası, en büyüğü beş, en küçüğü bir yaşında üç çocuğuyla birlikte babasının evinde yaşıyordu, ancak daha sonra çocuklar, babasının ailesi ve akrabalarının baskısıyla ondan alındı.
Samia, “Babamın evinde kendini yaktı, bu yüzden kocası suçlanmadı. Kocası, erkek kardeşleri, kız kardeşleri gibi bazı akrabalar soruşturma sırasında ifade verdi, ancak çok kısa bir süre için gözaltına alındılar ve kimse cezalandırılmadı” dedi.
Kerkük, 2015: Aktivistler Kerkük'te kadına yönelik şiddetle mücadele çağrısı yapıyor. KirkukNow
Kerkük'te intihar vakalarının ve kadına yönelik şiddetin artması, tüm illerde sığınma evleri açmak da dahil olmak üzere aile içi şiddeti azaltmanın çeşitli yollarını ele alan aile içi şiddete karşı bir yasa çıkarma çabalarıyla örtüşüyor. Ancak bu yasa henüz Irak Parlamentosu tarafından onaylanmadı.
Irak Emel (Umut) Derneği'nin Kerkük Şubesi Başkanı Sirud Ahmed, KirkukNow'a, “Kerkük'te o kadar çok aile içi ve sosyal sorun ve kendini yakma vakası var ki her gün şiddet vakaları alıyoruz” dedi.
2018 yılında örgüt, çoğu “farkındalığı düşük, çocuklarına sevgisi olmayan, birbirine ilgi göstermeyen ve belaya bulaşmış” ailelerde meydana gelen 58 kendini yakma ve intihar vakası hakkında saha araştırması yaptı.
Ahmed, bu ay içinde kendilerine haber verilen bir davadan bahsetti. “Kerkük'te bir köyde bir adam karısına o kadar kötü davrandı ki karısı kendini yaktı ama hala hayatta. Çocuklarının psikolojisinden endişe duyuyoruz. Bugünlerde renkleri karıştırmayı, çizmeyi ve şarkı söylemeyi öğrendi.”
Ahmed, bu tür davaları kanunla haklarını almaya teşvik etmeye çalıştıklarını, araştırıp yardımcı olacaklarını söylüyor ve ekliyor, “Kendini yakma çözüm değil; Kadınlardan kendini yakmaya başvurmamalarını rica ediyorum. Aileleri bunu bir rezalet olarak görüyor ve gizli tutuyor. Ayrıca onlar için yasal olarak hiçbir şey yapılamaz” diyor.
Kadını Güçlendirme Ofisi tarafından 2020 yılında yapılan bir araştırmaya göre, Kerkük, Duhok ve Ninowa illeri en yüksek aile içi şiddet oranlarına sahip, 123 kadın baskı ve aile içi şiddet altında intihara teşebbüs etti.
Kadınların yakılmasının ve kendini yakmasının izleri siliniyor ve aileleri suçu örtbas ediyor
Kerkük'te bir sosyal araştırmacı, isminin açıklanmaması koşuluyla, “kömür, petrol bidonları ve tekerlekler gibi suç aletleri ortadan kalkmalı" dedi.
Kaynak,“Kadınların kendilerini yaktığı ya da aile içi şiddet nedeniyle yakıldığı çok vaka var ama hakları tanınmıyor ve mahkemede tanık istiyorlar ki bu çok zor ve çoğu durumda tanık yok”diyor.
Irak İnsan Hakları Komisyonu'nun istatistiklerine göre, Kerkük'te 2021'de 78'i kadın 98 kişi intihar etti, 2020'de ise çoğu kadın 65 intihar vakası.
Kürdistan Kadın Birliği'nin Kerkük Şubesi Müdürü Jiyan Hemid, KirkukNow'a geçen yıl 15 kendini yakma vakası kaydettiklerini, ancak bu yılın haziran ayına kadar altı vakanın rapor edildiğini söyledi.
Jiyan Hemid, “Genellikle aileler ruhsal durumdan, sobalardan ve yemeklik gaz patlamalarından kaynaklandığını söylüyor ama gerçekte vakalar böyle değil ve şiddet vakaları” dedi.
Hemid, “Pek çok aile, kızları kendilerini yaktığında tüm haklarını affediyor ve toplumsal damgalama nedeniyle suçu saklıyor. Mevcut kendini yakma ve yakılma vakalarının çoğu gizleniyor.”
Irak İçişleri Bakanlığı verilerine göre, geçen yıl ülkede (Kürdistan Bölgesi hariç) 772 intihar vakası kaydedildi. Bunların yüzde 45'i kadın, yüzde 40'ı evli, yüzde 35'i stres ve yüzde 35'i psikolojik rahatsızlıklar olarak ortaya konuldu.
