Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Kerkük ve diğer tartışmalı bölgelerde kutlama yaparken, oy sayımında sandalye sayısının düştüğü görüldü.
Tartışmalı bölgelerde bileşenler, milliyetler ve partiler arasındaki çatışmanın merkezi olan Kerkük Valiliği'nde Kürt listeleri ve ittifakları eskisi gibi il meclisindeki sandalyelerin çoğunu kazanamadı. Ülkedeki seçim sistemi St. Lego formülü uygulanıyor.
Ninova ve Diyala'da ise önemli ölçüde oyları geriledi. Selahaddin'de seçimlerin ön sonuçlarına göre tek aday sandalye kazandı.
18 yıl boyunca Kerkük'ün de dahil olduğu Irak vilayet meclisi seçimleri 18 Aralık 2023'te yapılmış ve bir gün sonra Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu, ittifakların oylarının yüzde 94,4'ünün sayılması ve oyların yüzde 94,4'ünün sayılması sonuçlarını açıkladı.
Kerkük'te yüzde 63'ten yüzde 47'ye
Kerkük/18 Aralık 2023/Dakuk İlçesinde iki Kürt seçmen. Fotoğraf: Muhammed Almas
Kerkük'teki Kürt parti listeleri ve ittifakları, meclis sandalyelerinin yüzde 47'sine denk gelen Hristiyan kotasına ek olarak il meclisindeki 15 sandalyeden yedisini kazandı; önceki oran ise yüzde 63'tü.
Sadece İl Meclisi'nde değil, 2003'ten bu yana Kerkük'teki tüm parlamento seçimlerinde Kürtler sandalyelerin yüzde 50'sinden fazlasını elde etti.
Kerkük Vilayet Meclisi seçimlerinde Kürtler, 2005 seçimlerinden farklı olarak tek listeyle katılmayı kabul etmedi, beş liste ve onlarca adayla yarışmaya girdi.
Sadece iki Kürt listesi sandalye kazandı: Ulusal Birlik ve Komünist Parti (Kerkük, Gücümüz ve İrademiz) ittifaka katılarak 139 bin 373 oy alarak beş sandalye kazandı. KDP de 46 bin 749 oyla iki sandalye kazandı.
Yeni Nesil Hareketi 24 bin 620 oyla, Kerkük Meşalesi 6 bin 655 oyla, Kürdistan Sosyalist Partisi ise 377 oyla sandalye kazanamadı.
Ön sonuçlara göre yaklaşık 218 bin oy alan Kürtlerin toplam sandalye sayısı 7 sandalye olurken, Hristiyan kotasına ek olarak Araplar 6 sandalye, Türkmenler ise 2 sandalye kazandı.
Seçimlere 520 binden fazla Kerküklü seçmen katıldı. Bir diğer anlamda sandıklara katılım yüzde 66 katılım oldu. Bu oran, 2005 yılında yapılan ilk il meclisi seçimlerinde kaydedilen yüzde 68 oranına yakın. Arap, Kürt ve Türkmen partileri arasında seçmen kayıtları konusunda yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle Kerkük'te 2005 yılından bu yana İl Meclisi seçimleri yapılamıyor.
2005 seçimlerine Kardeşlik Listesi çerçevesinde birleşik olarak katılan Kürtler, 1 sandalye olan il meclisindeki toplam sandalye sayısının 26'sını yani yüzde 63'ünü kazanmayı başardılar. Sünni ve Şii mezhepleriyle dokuz sandalye, Arap bileşeni ise altı sandalye kazandı.
Kardeşlik Listesi'ndeki sandalyeler 2005 yılında dağıtılmıştı: KDP için yedi, KYB beş, Kürdistan İslam Birliği ve Kürdistan Komünist Partisi için üçer, Arap bileşeninden adaylar için iki, iki sandalye. bağımsız adaylar için ve Türkmenler, Kürdistan Sosyalist Partisi, Kürdistan Emekçileri Partisi ve Hıristiyanlardan her birine bir sandalye.
16 Ekim 2017 olaylarından öncesine kadar Kerkük'teki Kürtler, çeşitli ilçe ve ilçelerde valilik, belediye başkanlığı ve müdürlük görevlerinde bulunmuşken, bağımsızlık referandumu nedeniyle federal hükümet ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasındaki ilişkiler bozulduktan sonra Kerkük'te Kürtler, Federal hükümete bağlı güvenlik güçlerinin yeniden konuşlandırılmasıyla Kürtler mevzilerin çoğunu kaybetti.
Ninova'da nüfuzlarını kaybettiler
Ninova/18 Aralık 2023/Seçimlerin bitiminden sonra bir seçim merkezi Fotoğraf: Ahmed Balla
Sandalye sayısına göre Kürt partileri, Ninova İl Meclisi'nin bir önceki oturumunda en büyük güç ve pozisyon dağılımında belirleyici sesti ancak konseyde yüzde 31'i oluşturdukları için bundan sonra bu konuma sahip olamadı ve şu anda yüzde 24'e ulaşmış değil.
Kürtler, Ninova İl Meclisi'nde 26 sandalye için yarışacak 4 liste ve ittifakla seçime katılırken, KDP bağımsız listeyle seçimlere katılırken, KYB de Ninova İl Meclisi çerçevesinde yarışmaya katıldı. Bir grup Arap partisi ve çeşitli bileşenlerle Halk Birliği ittifakı zorlanırken, Sosyalist Parti; KDP ve Kürdistan Komünist Partisi, Sivil Değerler İttifakı çerçevesinde aday gösterdi.
Yalnızca iki liste sandalye kazandı. KDP, 127 bin 938 oy toplayarak ikinci sırayı alarak dört sandalye elde etti. KYB İttifakı ise 45 bin 939 oyla iki sandalye kazanırken, Kürdistan Sosyalist Partisi ise yalnızca 923 oy topladı.
Seçimlerin ön sonuçlarına göre, KDP ve KYB birlikte altı sandalyeye sahip; bu da İl Meclisindeki 26 sandalyenin yüzde 23,5'ine denk geliyor (konseydeki sandalye sayısı, kontenjan Hristiyan, Ezidi ve Şebek koltukları dahil 29 sandalye oluyor).
Önceki seçimlere katılan Değişim Hareketi, Kürdistan İslam Birliği ve Adalet Grubu'nun da aralarında bulunduğu çok sayıda Kürt partisi bu seçimlere katılmama kararı aldı.
Kürtlerin toplam oy sayısı 174 bini aşıyor; bu da 10 yıl önce 173 binin üzerinde oya ulaşmasına yakındır.
2013'te yapılan önceki Ninova İl Meclisi seçimlerinde Kürtler, KDP ve KYB liderliğindeki Kardeşlik ve Birlikte Yaşama İttifakı adlı birleşik listeyle katılarak sandalyelerin yüzde 31'ini kazanarak, 11 sandalye elde etti. Toplam ise 36 koltuk. (Azınlık sandalyesi kotası da dahil olmak üzere konseydeki sandalye sayısı 39'du.)
Kürtler, dağılmadan önce Ninova Valiliği'nin yerel yönetiminin ana bileşenini ve belirleyici sesini oluşturuyordu ve anlaşma çerçevesinde Konsey Başkanlığı, Vali Yardımcılığı ve diğer birçok üst düzey pozisyonları üstleniyorlardı.
Diyala'nın koltukları yarı yarıya düştü
Diyala/18 Aralık 2023/Hanekin'de oy kullanan iki Kürt seçmen Fotoğraf: KirkukNow
Diyala'daki Kürt partilerinin il meclisi seçimleriyle ilgili dile getirdiği korkular bekledikleri gibi gerçekleşti, Kürtler önceki sandalye sayısına ulaşamamakla kalmadı, sayıları da yarı yarıya azaldı.
Diyala'daki Kürtler, tüm listeleri ve adaylarıyla birlikte, ön sonuçlara ve Saint-Lego'ya göre Ulusal Birlik'e giden il meclisinde tek sandalye kazandı; bu da toplam 15 sandalyenin yaklaşık yüzde 6,7'sine tekabül ediyor.
Önceki seçim dönemlerinden farklı olarak Kürtler bu seçimlerde ittifak kurmadı; KYB, KDP ve Sosyalist Parti daha önceki bir seçimde bu partilerin temsilcilerini harekete geçiren 50 adayın yer aldığı bağımsız listeleri açıklamıştı.
Diyala Kürtleri, Merkezi İstatistik Bürosu'nun 2019 yılı istatistiklerine göre Hanekin İlçesi ve eteklerindeki tartışmalı bölgelere yayılmış durumda ve bu bölgelerin nüfusunun 238 bin kişi olduğu tahmin ediliyor.
Bu seçimlerde üç listeli Kürtler, 24 binden fazlası KYB ve yaklaşık 7 bin oy KDP olmak üzere yaklaşık 31 bin oy alarak yedinci ve dokuzuncu sırada yer aldı.
Kardeşlik ve Birlikte Yaşama İttifakı çerçevesinde önceki Diyala Valilik Konseyi'nde (2013 seçimleri) toplam 29 sandalyenin üçünü Kürtler aldı. Bunların ikisi KYB'ye, diğeri KDP’ye gitmişti. Konseydeki toplam sandalye sayısının yüzde 11'ine ulaşan bir oranla Konsey'in üçüncü büyük gücü olma niteliğini kazandılar.
2009 seçimlerinde Kürdistan İttifakı çerçevesindeki 29 sandalyenin altısını Kürtler kazandı; bunların üçü KYB, KDP, Kürdistan Sosyalist Partisi ve Kürdistan birer sandalyeydi. İslam Birliği de 21 sandalyeyle konseyin üçüncü büyük gücü oldu.
16 Ekim 2017 tarihine kadar Hanekin'deki idari makamların çoğu ve güvenlik dosyası Kürt partilerinin elindeyken, federal hükümete bağlı güçler geri döndü ve Peşmerge güçleri bağımsızlık referandumunun yansımaları nedeniyle geri çekildi.
Selahaddin'de değişim olmadı
Kerkük/2023/İl Meclisi üyelerinin seçimi için oylama Fotoğraf: KirkukNow
Selahaddin Valiliği'ndeki Kürt partilerinin üç adayından yalnızca bir aday il meclisinde sandalye kazandı.
Seçimlerin ön sonuçlarına göre, KYB adayı Yasin Muhammed Davudi, 8 bin 448 oy alarak, seçimde 5 sandalye kazanan ulusal kitleler listesinde en çok oy alan dördüncü oldu.
Kürt partileri ittifak kuramayıp kendi aralarında ortak aday veya adaylar üzerinde anlaşamayınca, rekabete diğer Arap listeleri çerçevesinde girildi.
KYB, adayını Ulusal Kitleler İttifakı'na dahil ederken, KDP, Ulusal Çözüm Listesi'ne bir kadın adayla katılırken, Komünist Parti adayı da başkanlık listesine katıldı.
KDP adayı Tara Celal Davudi ise bin 171 oy topladıktan sonra sandalye kazanamadı. İki sandalye kazanarak listesinde 11. sırada yer aldı.
Komünist Parti adayı Hemin Barzan ise yalnızca 620 oy aldı ve bu ona sandalye garantisi vermedi.
Üç Kürt aday arasındaki rekabet, resmi olmayan parti istatistiklerine göre, Tuzhurmatu ilçesinde toplam 154 binden fazla sakinin bulunduğu Selahaddin'deki Kürt seçmen sayısının 40 bin kişiye ulaşmadığı bir dönemde gerçekleşti.
Merkez İstatistik Bürosu istatistiklerine göre, Valilikteki tek ihtilaflı bölge Kürt, Türkmen ve Araplardan oluşuyor.
2013 yılında yapılan Selahaddin Valilik Konseyi seçimlerinde Kardeşlik ve Birlikte Yaşama İttifakı çerçevesinde Kürt partileri toplam 29 sandalyeden birini kazanırken, 2009 seçimlerinde Kürtler, toplam 28 sandalyeden ikisini kazanmayı başardı.
Ekim 2021'de yapılan Irak Parlamento seçimlerinde Kürtler, 12 binin üzerinde oy alarak ilk kez Selahaddin Valiliği'nde (Tuzhurmatu seçim bölgesi) parlamentoda sandalye kazanmayı başardı.
Kürtler, Tuzhurmatu Kaymakamlığı görevini birkaç yıl üstlendi, ancak 16 Ekim 2017 olaylarından sonra bu görevi ve diğer birçok görevi kaybetti ve Kürt bölgelerindeki nüfusun bir kısmı hâlâ yerinden edilmiş durumda.
