Bağdat'ta yeni bir Ezidi prensin atanmasının ardından Irak ve dünyadaki Ezidilerin "üçüncü bir prensi" var. Bu durum Ezidi dini bileşeni içinde prensin konumu konusundaki farklılıkları derinleştiriyor.
15 Nisan 2024'te Irak'ın başkenti Bağdat'ta düzenlenen törenlerde Ezidilerin "yeni prensi" kendisini prens ilan etmişti. Daha önce Şexan ve Şengal iki prens daha göreve getirilmişti.
Salim Necman Davud Bey KirkukNow’a konuyla ilgili şunları söyledi:
“Bağdat'tan Emir olarak ilan ettikten sonra Amerika, Avustralya, Ermenistan, Gürcistan, Almanya, Şengal, Şexan ve diğer yerlerden 50 bin Ezidi'nin oy ve imzasını aldım. Onlar da Ezidilerin Emiri olarak atanmamı desteklediler.”
İmzaları Irak hükümetine teslim ettiğini ve "emir" olmadan önce federal hükümetin onayını aldığını belirten Salim Necman, “Emir olarak atandığımı kanıtlayan resmi belgelerim ve delillerim var” dedi. Ancak iddia ettiği belgeleri göstermedi.
“Yeni prens”in duyurulması, Ezidiler arasında özellikle sosyal medyada protestolara ve anlaşmazlıklara yol açtı ve dini bileşende birinci kişinin konumuna ilişkin tartışmaları yeniden canlandırdı.
Temmuz 2019'da Şexan ilçesindeki Laleş Tapınağı'nda düzenlenen törenlerde Hazim Tahsin Bey, Irak ve dünya Ezidilerinin "prensi" olarak atandı, ancak Hazim Bey'in göreve başlaması Şengal Ezidileri tarafından reddedildi. Ağustos 2019'da bir dizi Ezidi din adamı ve ileri gelen, Şengal'deki Şabil Kasım Türbesinde bir araya gelerek Naif Davud Salman'ı Şengal Emiri olarak atamaya ve yargıda Irak merkezi hükümetinin otoritesine tabi bir emirlik kurmaya karar verdi.
Bağdat/Nisan 2024/Salim Necman Davud Bey, Ezidilerin “prensi” olarak göreve başladığını duyuran tören sırasında Fotoğraf: Salim Necman Bey Medya.
Merhum Ezidi Emir Tahsin Bey'in oğlu olan Hazim Bey, 1989 yılında eski Ezidi Emir Tahsin Bey'in Ocak 2019'da ölmesinden yedi aday sonra aylar süren çekişmelerin ardından şehzade ailesi tarafından atandı.
Yeni emirin duyurulması, özellikle sosyal ağlarda Ezidiler arasında hızla öfkeye yol açtı ve bir kez daha toplumun ilk kişisinin konumu tartışıldı.
Birkaç yıl önce Ezidi figürü Muaviye İsmail kendisini “prens” ilan etti ancak Ezidilerin desteğini kazanamadı.
“Emir” Hazim Tahsin Bey'in vekili Cahor Ali Bey, KirkukNow'a şunları söyledi:
“Kendisini Bağdatlı Emir olarak ilan eden kişi, bir siyasi parti tarafından destekleniyor, tek başına olsaydı oteli bile kiralayamazdı. Siyasi partinin adını belirtmeden kendisini Emir ilan etti.”
Irak ve dünya Ezidi Emiri'nin seçimi, şehzade ailesinden adayın seçilmesinin ardından birkaç aşamadan geçiyor ve son aşamada son söz Ezidi Ruhani Konseyi'ne veriliyor.
Ezidi Ruhani Konseyi'nde Ezidilerin işlerini yöneten kurumun başkanlığını Ezidi Emiri yürütüyor. Kurumda Baba Şeyh, Şeyh El Vezir ve Kavvalin Başkanı ile Ezidi bileşeniyle ilgili tüm kararlar yer alıyor. Bu kurum tarafından verilmektedir.
Cahor, prens ailesinin 24 aileden oluştuğunu, Harun Bey'in daha önce 17 ailenin oyuyla seçildiğini belirterek, “Salim Necman Davud her ne kadar prens ailesinden olsa da ailelerin ve dindarların çoğunluğunun oylarını alması gerekiyor. Göreve başlama törenleri Laleş Tapınağında yapılmalı” dedi.
Şeyhan/Temmuz 2019/Irak ve dünya Ezidilerinin “emir”i Hazim Tahsin Bey'in göreve başlama töreni. Fotoğraf: Basm Qasim
Ezidiler arasında şehzadenin konumu aynı ailenin üyeleriyle sınırlıdır ve şehzade dünya çapında Ezidi bileşenini temsil etmektedir ve dini açıdan Baba Şeyh onlar için dini bir otorite olarak kabul edilmektedir.
Ezidilerin "yeni prensi" herhangi bir partiye veya kuruluşa bağlılığını reddediyor: "Ben de hiçbir kişi veya kuruluşa karşı değilim. Tek amacım Şengal, Şexan'a ve dünyadaki tüm Ezidilere hizmet etmektir.”
Salim Necman, "Göreve başlayacağımı duyurmadan önce Hazim Tahsin Bey'e bazı konuları görüşmek üzere mesaj gönderdim ancak kendisi mesajıma cevap vermedi, göreve başlamasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi yayınlanmadı ve henüz yayınlanmadı. Onaylandı ama Irak hükümetinden ilgili makamlardan resmi bir yazı aldım” sözlerini kullandı.
KirkukNow'un edindiği bilgiye göre, geçtiğimiz yıllarda Irak federal hükümeti, Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı bünyesinde Harum Bey'i resmi açıklamalarda ifade edildiği gibi "emir" sıfatıyla kabul etmişti.
Cahor Ali Bey'in ifadesine göre, “Ezidilerin şehzadesi artık şehzade ailesinden ve Tahsin Bey'in en büyük oğlu Hazim Bey'dir.”
Ezidi anlaşmazlıkları, Ezidilerin en yüksek dini rütbesi olarak kabul edilen ve dini bileşenin manevi lideri olarak kabul edilen Ezidi Baba Şeyh'in konumunu da içeriyordu, ancak Ali İlyas, Laleş Tapınağı'nda düzenlenen dini törenlerde resmi olarak Ezidi Baba Şeyhi pozisyonunu üstlendi. Kasım 2020'de Şengal bazı aşiret reisleri ile Ezidi dini ve sosyal figürler, göreve başlama kararında "partizan müdahalesi ve görüşlerinin göz ardı edilmesi” gerekçesiyle Papa Şeyh'in göreve başlama şekline karşı çıktı.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir Ezidi aktivistin ifadesine göre, “Birkaç prensin göreve getirilmesi Ezidi evinin dağılmasına yol açıyor” diye konuştu.
KirkukNow şunları, söyledi:
“Bu prenslerden hangisi Şengal’in idari sorunlarıyla ilgilendi veya yerinden edilenleri geri döndürmek için çalıştı.Yoksa kaçırılan Ezidileri serbest bırakmak mı? Prens bunların herhangi birini yapabilirse, ona ne faydası olacak?”
Ninova/Eylül 2021/Irak ve dünyadaki Ezidilerin Baba Şeyhi'nin, Ezidileri yeniden bir araya getirmek amacıyla Şengal’i ziyareti. Fotoğraf: Baba Şeyh Ezidi Ofis Medyası.
Emir'in konumuna ilişkin anlaşmazlıklar, IŞİD’in Şengal’i işgal etmesiyle yerinden edilmiş binlerce Ezidi ailenin evlerine dönememesi, kaçırılan iki binden fazla kişinin akıbetinin hala bilinmediği, Şengal’in yıkım ve çoklu yönetimlerle boğuştuğu ve bu sorunların devam ettiği bir dönemde yaşanıyor.
Hem "Prens" Hazim Tahsin Bey hem de Papa Şeyh Ali İlyas daha önce Şengal’i ziyaret etmişti ancak Ezidileri uzlaştırma ve yeniden birleştirme çabaları sonuç vermedi.
Salim Necman Davud Bey, Şengal bir Ezidi “prensi” olarak döneceğini, ana karargâhının ilçede olacağını ve sorunları çözmek için çalışacağını söyleyerek, “Çünkü ben halkın isteği üzerine şehzade oldum ve bu görevi yerine getireceğim” diyor.
Irak'taki Ezidilerin çoğu idari olarak Erbil Valiliğine ait olan Musul'un kuzeyindeki Şexan Bölgesi'nde hem de idari olarak Ninova Valiliği'ne ait olan Musul'un 120 km batısında Şengal Bölgesi'nde yayılmıştır.
